Praca jako obowiązek a praca jako źródło satysfakcji. Studium historyczne roli i znaczenia pracy w dziejach Polski (po 1945 roku)

• Autorzy: Sławomir Kamosiński

Warianty tytułu

Work as a Duty versus Work as Source of Satisfaction. Historical Study of the Role and Importance of the Work in Polish History (After 1945)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym artykule, mającym charakter studium historycznego, poddano analizie pracę człowieka w dwóch okresach historii Polski: latach Polski Ludowej oraz w okresie po 1989 roku. Punktem wyjścia było przyjęcie założenia, że każda epoka odciska swoje piętno na pracy człowieka. Analiza okresu Polski Ludowej daje możliwość zwrócenia uwagi na pracę człowieka jako na jego obowiązek i prawo, które gwarantowała mu Konstytucja z 1952 roku. Podważenie przez ideologów Polski Ludowej zasad rządzących rynkiem pracy, i w konsekwencji upolitycznienie pracy, stało się przyczyną upadku etyki pracy. Praca, stając się w tym okresie, dobrem powszechnie dostępnym, utraciła wartość postrzeganą w kategoriach źródła satysfakcji życiowej, a stała się przedmiotem wielu dowcipów. Po 1989 roku, w związku z odpolitycznieniem w Polsce rynku pracy, pracobiorca stał się aktywny w poszukiwaniu pracy. Zjawisko bezrobocia spowodowało konkurencję na rynku pracy, a pracodawca zyskał możliwość swobodnego doboru zespołu pracobiorców. Stał się on dystrybutorem "dobra rzadkiego" i w konsekwencji postawa wielu pracodawców wobec pracobiorców przybrała charakter dyktatu pracodawcy. On ustala warunki zatrudnienia, normy pracy, miejsce pracy. Brak alternatywy, który dotyka wielu pracobiorców, zmusza ich często do akceptacji dyktowanych warunków pracy. W Polsce obserwuje się niedostatecznie rozwiniętą partycypację pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Jest to z pewnością następstwo zerwania dwustronnej zależności pracobiorcy od pracodawcy. (fragment tekstu)

EN

The paper presents an analysis of the ethical, political and economic aspects of hu-man work within two Polish historical periods - the years of the People's Republic of Poland and after 1989. The starting point for the analysis was the assumption that every time period, each age, leaves a mark on man's work. Analysis of the People's Republic of Poland period gives an opportunity to consider human work understood as a duty and right of every human guaranteed by the Constitution of 1952. Questioning the principles ruling the labour market by the ideologists of the People's Republic of Poland and, as a consequence, the politicization of labour, resulted in the collapse of the work ethic. Work, as it was at that time a commonly available good, lost its value, regarded as the source of life satisfaction, and thus became ridiculed. After 1989, in relation to the depoliticization of the Polish labour market, the employee became active in searching for a job. The phenomenon of unemployment resulted in competition on the labour market and the employer was thus given the opportunity to freely select a group of employees. As a result, the employer became a distributor of a 'rare commodity.' That, in turn, led to the situation where the approach of employers towards employees turned into the employer's diktat. It is the employer who determines the conditions of employment, standards of work and place of work. A lack of alternative that many employees face often makes them accept the dictated conditions of work. What is more, in Poland we deal with the insufficiently developed participation of employees in managing the enterprises, which is an effect of breaking off the bilateral dependency of employee and employer. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rynek pracy; Etyka pracy; Zaangażowanie pracowników; Przemiany polityczne

EN

Labour market; Work ethics; Employees' engagement; Political changes

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2016
• Tom: 19
• Numer: nr 2
• Strony: 63--79

Twórcy

autor

Sławomir Kamosiński

• Kazimierz Wielki University , Bydgoszcz

Bibliografia

• Arak P., Polacy: pracoholicy Europy, www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/makroekono-mia/polacy-pracoholicy-europy/.
• Bialik B., Mrok w szwalni, "Wysokie Obcasy. Wyborcza" 2014, nr 42 (801), s. 12.
• Chumiński J., Mentalne bariery rozwoju gospodarczego PRL [w:] Modernizacja czy pozorna modernizacja. Społeczno-ekonomiczny bilans PRL 1944-1989, red. J. Chumiński, Wyd. Gajt, Wrocław 2010.
• Cieński J., Od towarzyszy do kapitalistów, Kurhaus Publishing, Warszawa 2014.
• Co siedzi w głowie polskiego bogacza, z prof. Krzysztofem Jasieckim rozmawia Grzegorz Sroczyński, "Gazeta Wyborcza" 2013, 24-26 grudnia.
• Dunn E., Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008.
• Jasiecki K., Kapitalizm po polsku. Między modernizacją a peryferiami Unii Europejskiej, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2013.
• Karnaszewski P., Tajemnica słodkiego imperium, "Forbes" 2014, nr 11.
• Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952, Warszawa 1976.
• Kowalik A., Folwark biurowy, "Forbes" 2014, nr 07.
• Marody M., M. Lewicki, Przemiany ideologii pracy [w:] Kultura i gospodarka, red. J. Kochanowicz, M. Marody, Warszawa 2010.
• Mazurek M., Socjalistyczny zakład pracy. Porównanie fabrycznej codzienności w PRL i NRD u progu lat sześćdziesiątych, Trio, Warszawa 2005.
• Mises L. von, Socjalizm, Arcana, Kraków 2009.
• Orenstein M.A., Jak wysoko poleci Polska?, "Gazeta Wyborcza" 2014, 11-12 stycznia.
• Rem J. (Urban J.), Zapotrzebowanie na pomysł, "Życie Gospodarcze" 1966, nr 25.
• Rocznik statystyczny pracy 2012, GUS, Warszawa 2013.
• Stępowski J., Jak UFO, "Przegląd Techniczny" 1979, nr 14.
• W biznesie nakręca mnie wyścig, z Dariuszem Miłkiem rozmawiał Piotr Karnaszewski, "For-bes" 2015, nr 4.
• Instytut Pamięci Narodowej w Bydgoszczy: "Naprawa", sygn. IPN By 069/1283 t. 7.
• Instytut Pamięci Narodowej w Bydgoszczy: "Polietylen", sygn. IPN By 044/986
• Archiwum Państwowe w Toruniu: Fabryka Akcesoriów Meblowych w Chełmnie, Analiza gospodarcza, sygn. 250.
• Archiwum Kujawsko Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy: Wydział Rozwoju Gospodarczego i Przekształceń Własnościowych, sygn. 1733/24
• www.goldelinie.pl/firma/raben/ocena/
• www.goldenlinie.pl/firma/alexander-mann-solutions-polska/ocena/
• www.goldenlinie.pl/firma/nivea/ocena/
• www.goldenlinie.pl/firma/press-glass-sa/ocena/
• www.golednlinie.pl/firma/kompaniapiwowarska/ocena
• www.golednlinie.pl/firma/volkswagen-poznan/ocena/

Identyfikatory

DOI

10.18778/1899-2226.19.2.05