Rankingi wielokryteriowe a współzależność liniowa kryteriów

• Autorzy: Iwona Konarzewska

Warianty tytułu

Multi-Criteria Rankings and Linear Relationships Among Criteria

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W pracy podjęto temat konstrukcji wskaźników syntetycznych przy prowa-dzeniu badań z wykorzystaniem metod dyskretnej wielokryteriowej analizy decyzyjnej (np. SAW, TOPSIS, VIKOR) czy też metod wielowymiarowej analizy porównawczej. Me-tody te znajdują coraz częstsze zastosowanie w praktyce gospodarczej i polityce społeczno- -ekonomicznej. Wymaga się przyjęcia założenia o niezależności kryteriów, lecz jego wery- fikacja jest w praktyce często pomijana. Kluczowym etapem jest normalizacja kryteriów i nadanie im priorytetów. Wykorzystuje się tu, oprócz preferencji merytorycznych, mierniki statystyczne zmienności oraz mierniki siły informacyjnej. Zaproponowano zastosowanie metody tworzenia zmiennej syntetycznej z wykorzystaniem głównych składowych macierzy kowariancji kryteriów. Propozycje teoretyczne zostały zilustrowane wynikami przeprowa-dzonego badania empirycznego dla województw Polski pod względem kryteriów zrówno-ważonego rozwoju, na podstawie danych GUS (Bank Danych Lokalnych) z 2014 r(abstrakt oryginalny)

EN

The paper considers the problem of the construction of synthetic indicators for multi-criteria rankings (i.e. SAW, TOPSIS, VIKOR) or multivariate comparative analysis methods. Frequent applications are observed in business and socio-economic policy. Most of multi-criteria methods require the considered criteria to be independent. Verification of this assumption is often omitted. The key elements of the multi-criteria methods are normalization and weighting procedures. We propose the procedure for criteria weighting and the method to develop the synthetic indicator which exploits the principal components of the considered criteria covariance matrix. Theoretical propositions are illustrated by the empirical research results for indicators of sustainable growth for voivodships in Poland in the year 2014(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ranking; Analiza porównawcza; Analiza wielokryterialna; Metoda TOPSIS

EN

Ranking; Comparative analysis; Multicriteria analysis; Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS)

• Czasopismo: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Taksonomia
• Rocznik: 2016
• Tom: 26
• Numer: nr 426 Klasyfikacja i analiza danych - teoria i zastosowania
• Strony: 69--79

Twórcy

autor

Iwona Konarzewska

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Chen S.J., Hwang C.L., 1992, Fuzzy Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications, Springer, Berlin.
• Churchman C.W., Ackoff R.L., 1954, An approximate measure of value, Journal of Operations Re-search Society of America, vol. 2, no. 1, s. 172-187.
• Ishizaka A., Nemery P., 2013, Multi-Criteria Decision Analysis. Methods and Software, Wiley, Chichester.
• Golub G.H., Reinsch C., 1971, Singular value decomposition and least squares solutions, [w:] J.H. Wilkinson, C. Reinsch (red.), Handbook for Automatic Computation, vol. II: Linear Alge-bra, Springer-Verlag, Berlin.
• Nowak E., 1990, Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych, PWE, Warszawa.
• Opricovic S., 1998, Multicriteria Optimization of Civil Engineering Systems, Rap. Tech., Faculty of Civil Engineering, Belgrade.
• Opricovic S., Tzeng G.H., 2004, Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research, vol. 156, no. 2, s. 445-455.
• Panek T., Zwierzchowski J., 2013, Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej. Teoria i zastosowania, Oficyna Wydawnicza SGH w Warszawie, Warszawa.
• Trzaskalik T. (red.), 2014, Wielokryterialne wspomaganie decyzji. Metody i zastosowania, PWE, Warszawa.
• Volpi L., 2006, Matrix and Linear Algebra for Excel v.2.3.2, http://digilander.libero.it/foxes (18.01.2007).

Identyfikatory

DOI

10.15611/pn.2016.426.07