Modelowanie preferencji w wielokryterialnych dyskretnych problemach decyzyjnych - przegląd bibliografii

• Autorzy: Tadeusz Trzaskalik

Warianty tytułu

Preference Modeling in Multi-Criteria Discrete Decision Making Problems - Review of Literature

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niniejsza praca poświęcona jest metodom wielokryterialnego dyskretnego wspomagania decyzji. Ma ona charakter przeglądowy, jej celem jest opisanie różnych spo-sobów modelowania preferencji decydenta, stosowanych w dyskretnym podejściu wielokry-terialnym, które można znaleźć w literaturze przedmiotu. Wśród rozpatrywanych zagadnień znajdują się: wykorzystanie funkcji użyteczności, ocena porównań parami przez decydenta, relacja przewyższania, uogólnione kryteria, punkty referencyjne i zbiory punktów referen-cyjnych, interaktywne modelowanie preferencji decydenta, uwzględnienie zależności mię-dzy kryteriami, metody werbalne. W pracy przedstawiono również wybrane przykłady wy-korzystania modelowania preferencji w zagadnieniach o różnym charakterze(abstrakt oryginalny)

EN

The paper is devoted to methods of multi-criteria decision aid. It is a review, its purpose is to describe the various ways of decision maker's preference modeling used in a discrete multi-criteria approach that can be found in the literature. Among the considered is-sues there are the following: applying the utility function, decision maker's pairwise com-parisons, outranking relations, generalized criteria, reference points and sets of reference points, interactive modeling, relationship among criteria and decision alternatives, verbal methods. Some examples of preference modeling in different problems are mentioned(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Teoria wspomagania decyzji; Kryteria oceny

EN

Theory of decision support; Evaluation criteria

• Czasopismo: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Taksonomia
• Rocznik: 2016
• Tom: 26
• Numer: nr 426 Klasyfikacja i analiza danych - teoria i zastosowania
• Strony: 214--225

Twórcy

autor

Tadeusz Trzaskalik

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Bana e Costa C.A., Vansnick J.C., 1993, Sur la quantification des jugements de valeur: L'approche MACBETH, Cahiers du LAMSADE, 117, Université Paris-Dauphine, Paris.
• Brans J.P., 1982, L'ingénierie de la décision. Elaboration d'instruments d'aide à la décision. La méthode PROMETHEE, [w:] R. Nadeau, M. Landry (red.), L'aide à la décision: Nature, Instruments et Perspectives d'Avenir, Presses de l'Université Laval, Québec.
• Brans J.P., Vincke Ph., Marechal B., 1986, How to select and how to rank projects: The PROME-THEE method, European Journal of Operational Research, vol. 24.
• Churchman C.W., Ackoff R.L., 1954, An approximate measure of value, Journal of Operations Re-search Society of America, vol. 2, no. 2, s. 172-187.
• Diakoulaki D., Koumoutsos N., 1991, Cardinal ranking of alternative actions: Extension of the PROMETHEE method, European Journal of Operational Research, vol. 53, no. 3, s. 337-347.
• Edwards W., Barron F.H., 1994, SMARTS and SMARTER: Improved simple methods for multiattri-bute measurement, Organizational Behavior and Human Decision Process, vol. 60, s. 306-325.
• Gabus A., Fontela E., 1973, Perceptions of the World Problematic: Communication Procedure, Communicating with Those Bearing Collective Responsibility. DEMATEL 1, Battelle Geneva Research Centre, Geneva.
• Gershon M., 1981, Model choice in multi-objective decision-making in natural resource systems, Ph.D. Dissertation, University of Arizona, Tucson.
• Górecka D., 2009, Wielokryterialne wspomaganie wyboru projektów europejskich, TNOiK Dom Organizatora, Toruń.
• Górecka D., 2010, Zastosowanie metod wielokryterialnych opartych na relacji przewyższania do oceny europejskich projektów inwestycyjnych, [w:] M. Nowak (red.), Metody i zastosowania ba-dań operacyjnych'10, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
• Górecka D., Roszkowska E., Wachowicz T., 2014, MARS - a hybrid of ZAPROS and MACBETH for verbal evaluation of the negotiation template, [w:] P. Zaraté, G. Camilleri, D. Kamissoko, F. Amblard (red.), Group Decision and Negotiation 2014, Toulouse University Press, Toulouse.
• Hwang C.L., Yoon K., 1981, Multiple Attribute Decision Making Methods and Applications: A State of the Art Survey, Springer-Verlag, New York.
• Jahanshahloo G.R., Hosseinzadeh Lotfi F., Izadikhah M., 2006, Extension of the TOPSIS method for decision-making problems with fuzzy data, Applied Mathematics and Computation, vol. 185, s. 1544-1551.
• Keeney R.L., Raiffa H., 1976, Decisions with Multiple Objectives: Preferences and Value Tradeoffs, John Wiley & Sons, New York.
• Konarzewska-Gubała E., 1989, Bipolar: Multiple criteria decision aid using bipolar reference sys-tem, LAMSADE, Cahiers et Documents, 56, Paris.
• Larichev O., 2001, Ranking multicriteria alternatives: The method ZAPROS III, European Journal of Operational Research, vol. 131, no. 3, s. 550-558.
• Larichev O., Moskovich H.M., 1995, ZAPROS-LM - a method and system for ordering multiattribute alternatives, European Journal of Operational Research, vol. 82, no. 3, s. 503-521.
• Lootsma F.A., Mensch T.C.A., Vos F.A., 1990, Multi-criteria analysis and budget reallocation in long-term research planning, European Journal of Operational Research, vol. 47, s. 295-305.
• Michnik J., 2013, Weighted Influence Non-linear Gauge System (WINGS) - an analysis method for the systems of interrelated components, European Journal of Operational Research, vol. 228, no. 3, s. 536-544.
• Mikhailov L., 2003, Deriving priorities from fuzzy pairwise comparison judgments, Fuzzy Sets and Systems, vol. 134, s. 365-385.
• Nowak M., 2004, Preference and veto thresholds in multicriteria analysis based on stochastic domi-nance, European Journal of Operational Research, vol. 158, s. 339-350.
• Nowak M., 2005, Investment project evaluation by simulation and multiple criteria decision aiding procedure, Journal of Civil Engineering and Management, vol. 11, no. 3, s. 193-202.
• Nowak M. 2006, INSDECM - An Interactive Procedure for Stochastic Multicriteria Decision Prob-lems, European Journal of Operational Research, vol. 175, no. 3, s. 1413-1430.
• Nowak M., 2008, Interaktywne wielokryterialne wspomaganie decyzji w warunkach ryzyka: metody i zastosowania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice.
• Nowak M., 2010, Trade-off analysis in discrete decision making problems under risk, [w:] D. Jones, M. Tamiz, J. Ries (red.), New Developments in Multiple Objective and Goal Programming, Springer-Verlag, Berlin.
• Opricovic S., 1998, Multicriteria optimization of civil engineering systems, Technical report, Faculty of Civil Engineering, Belgrade.
• Roszkowska E, Wachowicz T, 2015a, Ocena ofert negocjacyjnych spoza dopuszczalnej przestrzeni negocjacyjnej, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 385, Taksono-mia 25: Klasyfikacja i analiza danych - teoria i zastosowanie, s. 201-209.
• Roszkowska, E., Wachowicz, T., 2015b, Application of Fuzzy TOPSIS to scoring the negotiation offers in ill-structured negotiation problems, European Journal of Operational Research, vol. 242, no. 3.
• Roy B., 1990, Wielokryterialne wspomaganie decyzji, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa.
• Roy B, Bouyssou D., 1993, Aide multicritère à la décision: méthodes et cas, Economica, Paris.
• Saaty T.L., 1980, The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill, New York.
• Saaty T.L., 1996, Decision Making with Dependence and Feedback. The Analytic Network Process, RWS Publications, Pittsburgh.
• Tecle A.., 1988, Choice of multi-criteria decision-making techniques for watershed management, Ph.D. Dissertation, University of Arizona, Tucson.
• Trzaskalik T. (red.), 2014, Wielokryterialne wspomaganie decyzji. Metody i zastosowania, PWE, Warszawa.
• Trzaskalik T., Sitarz S., Dominiak C., 2013, Unified procedure for Bipolar method, [w:] L. Zadnik, J. Żerovnik, J. Povh, S. Srobne, A. Lisec (red.), The 12th International Symposium on Opera-tional Research, Slovenian Society Informatika - Section for Operational Research, Dolenjske Toplice.
• Tzeng G.H., Huang J.J., 2011, Multiple Attribute Decision Making. Methods and Applications, CRC Press, London.
• Zaraś K., Martel J.M., 1994, Multiattribute analysis based on stochastic dominance, [w:] B. Munier, M.J. Machina (red.), Models and Experiments in Risk and Rationality, Kluwer Academic Pub-lishers, Dordrecht.

Identyfikatory

DOI

10.15611/pn.2016.426.22