Kognicja Trybunału Konstytucyjnego w zakresie rozstrzygania sporów kompetencyjnych

• Autorzy: Marcin Paweł Sacewicz

Warianty tytułu

The Power of the Constitutional Tribunal over Conflicts of Competence

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autor przedstawia kilka bardzo ważnych kwestii dotyczących rozstrzygania sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. Na początku artykułu podaje informacje o historii omawianej materii - sporów kompetencyjnych. Na przykładzie takich państw, jak: Austria, Niemcy, Polska, Hiszpania, Rosja, Węgry, Czechy i Włochy. Wskazuje, że szczególnie to dwa Trybunały Konstytucje: RFN i Austrii stanowią swego rodzaju podstawę dla innych Trybunałów Konstytucyjnych w Europie. Większość z nich ma kompetencje w omawianym zakresie. Lecz nie wszystkie, gdyż inaczej wskazana kwestia jest uregulowana na Litwie, Łotwie, Ukrainie czy w Turcji. Należy również pamiętać fakt, że spory kompetencyjne pojawiły się wcześniej, niż sama idea współczesnych konstytucji. Następnie autor przedstawia kilka kolejnych podstawowych informacji. Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku powierza rozstrzyganie tego rodzaju sporów Trybunałowi Konstytucyjnemu. Zatem, trzeba przyznać, iż był to moment przełomowy w całej historii sądownictwa konstytucyjnego w naszym państwie. Prawo w tym zakresie zawarte zostało w dwóch artykułach - 189 i 192 tego aktu. Pierwszy zawiera informację o tym, iż to Trybunał Konstytucyjny jest wyłącznie upoważniony do rozstrzygania konfliktów kompetencyjnych mających miejsce między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. W drugim wskazano zamknięty krąg organów mogących wyłącznie występować z wnioskami w sprawie wskazanej w art. 189. Są to: Prezydent RP, Marszałek Sejmu, Senatu, Prezes Rady Ministrów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Prezes Najwyższej Izby Kontroli. W sytuacji, kiedy inne organy konstytucyjne nie posiadają takiego uprawnienia zwracają się o pomoc do organów wskazanych w art. 192. Drugim aktem, gdzie możemy odnaleźć informacje dotyczące omawianej materii (kwestii) jest ustawa o Trybunale Konstytucyjnym także z 2015 roku. Zawiera on w odrębnej części trzy artykuły - 113,114 i 115, gdzie znajduje się rozróżnienie na dwa tradycyjne modele sporów - pozytywny oraz negatywny. Natomiast spory pomiędzy lokalnymi i centralnymi organami władzy są rozstrzygane przez sądy administracyjne, zgodnie z art. 166 Konstytucji. Autor ponadto zwraca uwagę na kilka ważnych informacji dotyczących sporów kompetencyjnych w Niemczech, Austrii, Hiszpanii, w kilku państwach Europy Środkowo - Wschodniej oraz Rosji. W zakończeniu przedstawia kilka refleksji odnoszących się do najważniejszych aktualnych aspektów z zakresu powyższej kwestii w Polsce. Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych stało się we współczesnym świecie jedną z podstawowych kompetencji, jakie posiada większość sądów (trybunałów) konstytucyjnych. Właściwymi tego przykładami są sądy konstytucyjne w: Republice Federalnej Niemiec i Austrii, we Włoszech, Królestwie Hiszpanii oraz Konfederacji Szwajcarskiej, ale także w państwach Europy Wschodniej i Południowej m.in. w naszym państwie, Chorwacji, na Węgrzech, czy też w Republice Czeskiej. (abstrakt oryginalny)

EN

The author's article concerns several most important issues associated with conflicts of jurisdiction between the highest authorities of the state. The initial part of the article contains some information about the history of that problem (conflicts of jurisdiction) in some European countries such as Austria, Germany, Switzerland, Poland, Spain, Russia, Hungary, the Czech Republic and Italy. It has been pointed out that two Constitutional Courts: the Federal Constitutional Court in Germany and the Constitutional Court of Austria, especially, constitute a kind of base for similar institutions in other countries of Europe and so most of those courts have competences in the discussed matter. But it is not the case in Latvia, Lithuania and Ukraine or Turkey. Those countries are exceptions to a general rule. It must also be remembered that conflicts of competence are older than the idea of modern constitution itself. In the next part the author presents more general information. The Constitution of the Republic of Poland of 2nd April, 1997, entrusts the settlement of such conflicts to the Constitutional Tribunal, which, undoubtedly, was a ground-breaking moment in the whole history of Constitutional Court in our country. The power for the Tribunal is concluded in two articles No. 189 and No.192 of the Basic Act. In the first one we can read that only the Tribunal is empowered to adjudicate in dispute in the conflicts of competence between the highest authorities of the state in our country. In the second one there are several organs mentioned, specified in the Constitution, which may apply for the resolution in dispute. Those are: the President of Poland, Speakers of the Polish Parliament, the Prime Minister, the First President of the Supreme Court, the Chief of Supreme Administrative Court and the President of the Supreme Audit Office. In circumstances when other constitutional organs have not found themselves in dispute over authority, they ought to come to authorized organs to lead a conflict for them, as it is stated in the article No.192. The second act where we can find information on the issue in question is the Constitutional Tribunal Act of 2015, in which there are two articles in the separate part of that Act: No. 113, No.114 and No. 115 which distinguish two traditional models of dispute over authority, namely positive and negative one. Apart from that, conflicts of competences between local and central authorities, according to the article No. 166, are adjudicated by administration courts. The author has also included some information about conflicts of competence in Germany, Austria, Spain, in several central-Eastern European countries and in Russia. In the final section of article the author has given a brief reflection on the assessment from point of view, which are existed actually in Poland. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konstytucja RP; Prawo konstytucyjne; Trybunał Konstytucyjny

EN

RP Constitution; Constitutional law; Constitutional Court

• Czasopismo: Studia Prawnicze i Administracyjne
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 14 (4)
• Strony: 67--76

Twórcy

autor

Marcin Paweł Sacewicz

Bibliografia

• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Komentarz, Warszawa 2009.
• Boć J., Konstytucja Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, Wrocław 1998.
• Chruściak R., Konstytucjonalizacja kompetencji Trybunału Konstytucyjnego do rozstrzygania sporów kompetencyjnych - z dyskusji nad art. 189 i art. 192 Konstytucji RP [w:] Księga XXV-lecia Trybunału Konstytucyjnego. Ewolucja funkcji i zadań Trybunału Konstytucyjnego - założenia a ich praktyka realizacji, (red.) K. Budziło, Warszawa 2010.
• Czarny P., Konstytucyjne spory kompetencyjne (wybrane zagadnienia teoretyczne) "Przegląd Prawa Konstytucyjnego" nr 2(18), 2014.
• Czeszejko-Sochacki Z., Sądowa kontrola konstytucjonalności w prawie szwajcarskim, "Przegląd Sejmowy" nr 4(12), 1995.
• Czeszejko-Sochacki Z., Garlicki L., Trzciński J., Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 1 sierpnia 1997 roku, Warszawa 1999.
• Czeszejko-Sochacki Z., Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Warszawa 2003.
• Garlicki L., Sądownictwo konstytucyjne w Europie Zachodniej, Warszawa 1987.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - art. 192 Komentarz V, (red.) L. Garlicki, Warszawa 2007.
• Grabowska S., Sądy Konstytucyjne w wybranych państwach europejskich, Rzeszów 2008.
• Granat M., Sądowa kontrola konstytucyjności prawa w Państwach Europy Środkowej i Wschodniej (na tle niektórych zasad ustrojowych), Warszawa 2003.
• Granat M., Prawo Konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa 2007.
• Góralski W. M. Federacyjny Trybunał Konstytucyjny [w:] Ustrój Republiki Federalnej Niemiec (red.) L. Janicki Poznań 1986.
• Jamróz A., W sprawie sporu kompetencyjnego w sferze władzy wykonawczej na gruncie Konstytucji RP z 1997 roku [w:] Konstytucja Ustrój Polityczny System Organów Państwowych (red.) S. Bożyk, A. Jamróz, Białystok 2010.
• Jaskiernia J., Przesłanki rozstrzygania przez Trybunał Konstytucyjny sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa "Europejski Przegląd Prawa i Stosunków Międzynarodowych" nr 2(13), 2010.
• Karolczak J. M., Porównanie 7 projektów Konstytucji złożonych do Zgromadzenia Narodowego w zakresie instytucji ochrony prawa i organów sprawiedliwości. "Biuletyn Ekspertyzy i Opinie Prawne" nr 4(14), 1994.
• Kowalski J., Konstytucja Federacji Rosyjskiej, a Rosyjska i Europejska Tradycja Konstytucyjna, Warszawa - Poznań 2009.
• Knaga D., Porównanie sądów konstytucyjnych w Polsce i w Niemczech, "Biuletyn Koła Naukowego UŁ" nr 1, 2013.
• Laskowska M., Zasada kontradyktaryjności a postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym [w:] Konstytucja i władza we współczesnym świecie doktryna-prawo-praktyka. Prace dedykowane Profesorowi Wojciechowi Sokolewiczowi na siedemdziesiąte urodziny (red.) M. Kuk, J. Trzcziński, J. Wawrzyniak, Warszawa 2002.
• Ludwikowska A. M., Sądownictwo konstytucyjne w Europie Środkowo-Wschodniej w okresie przekształceń demokratycznych. Studium porównawcze, Toruń 1997.
• Masternak-Kubiak M., Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1998.
• Mołdawa T., Konstytucja Hiszpanii z 27 grudnia 1978 roku, Warszawa 1993.
• Olejniczak J., Spory kompetencyjne w orzecznictwie trybunałów konstytucyjnych RFN i Austrii, Warszawa 1999.
• Opaliński B., Funkcjonowanie władzy wykonawczej z perspektywy 15 lat obowiązywania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej 1997 roku [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w pierwszych dekadach XXI wieku wobec wyzwań politycznych, gospodarczych, technologicznych i społecznych, Warszawa 2003.
• Opaliński B., Rozdzielenie kompetencji władzy wykonawczej między Prezydenta RP oraz Radę Ministrów na tle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2012.
• Rousseau D., Sądownictwo Konstytucyjne w Europie, przeł. M. Granat, Warszawa 1999.
• Sarnecki P., Ustroje konstytucyjne państw współczesnych, Warszawa 2008.
• Sarnecki P., Spory kompetencyjne przed Trybunałem Konstytucyjnym "Przegląd Sejmowy" 2009 nr 5 (94).
• Skoczylas A., Trybunał Konstytucyjny - geneza, organizacja, funkcjonowanie "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego Seria Prawo" nr 5, 2001.
• Skoczylas A., Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość przez NSA, Warszawa 2008.
• Skrzydło W., Rola Trybunału Konstytucyjnego w rozstrzyganiu sporów kompetencyjnych [w:] Konstytucja i władza we współczesnym świecie doktryna-prawo-praktyka. Prace dedykowane Profesorowi Wojciechowi Sokolewiczowi na siedemdziesiąte urodziny (red.) M. Kuk, J. Trzcziński, J. Wawrzyniak, Warszawa 2002.
• Skrzydło W., Polskie Prawo Konstytucyjne, Lublin 2004.
• Rufner W., Spory kompetencyjne w Republice Federalnej Niemiec "Przegląd Sejmowy" nr 4 (21), 2007.
• Sądy Konstytucyjne w Europie t. I, (red.) J. Trzciński, Warszawa 1996.
• Sądy Konstytucyjne w Europie t. III, (red.) J. Trzciński, Warszawa 1999.
• Sądy Konstytucyjne w Europie t. IV, (red.) J. Trzciński, Warszawa 2000.
• Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 roku - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.).
• Ustawa dnia 15 czerwca 2015 roku o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 1064).
• Uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 września 2015 roku w sprawie Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M.P. poz. 823).
• Winczorek P., "Biuletyn nr 1848/II Komisja: Komisja Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego", nr 23,1995.
• Wojtyczek K., Trybunał Konstytucyjny w europejskim systemie konstytucyjnym, "Przegląd Sejmowy", nr 4 (93), 2009.
• Zubik Z., O rozstrzyganiu "sporów kompetencyjnych" przez Trybunał Konstytucyjny [w:] Prawa człowieka - społeczeństwo obywatelskie - państwo demokratyczne Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Pawłowi Sarneckiemu (red.) P. Tuleja, M. Florczak-Wątor, S. Kubasa, Warszawa 2010.
• Zwierzchowski E., Europejskie trybunały konstytucyjne. Zarys rozwiązań konstytucyjnych, Katowice 1989.
• Zwierzchowski E., Sądownictwo konstytucyjne, Białystok 1994.