Czy edukacja finansowa może zmniejszyć wykluczenie finansowe?

• Autorzy: Łukasz Kurowski , Zuzanna Laskowska

Warianty tytułu

Does financial education reduce financial exclusion?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest ustalenie, w jaki sposób edukacja finansowa może wpływać na zmniejszenie wykluczenia finansowego. Dokonana w opracowaniu analiza wiedzy ekonomiczno-finansowej Polaków została oparta na badaniach Narodowego Banku Polskiego oraz Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowym. Wyniki badań wskazują, że społeczeństwo Polskie wykazuje się niskim poziomem wiedzy z zakresu finansów osobistych, funkcjonowania instytucji finansowych oraz rynków walutowych. Jedną z najważniejszych przyczyn jest niska jakość nauczania przedsiębiorczości w gimnazjum i liceum. W artykule zidentyfikowano i przeanalizowano dwa rodzaje wykluczenia finansowego, które determinowane są przez poziom kompetencji ekonomiczno-finansowych, będących rezultatem edukacji finansowej. Pierwszy rodzaj to samowykluczenie, rozumiane jako indywidualna decyzja jednostki o niekorzystaniu z produktów i usług finansowych. Drugi rodzaj to zjawisko nadmiernego zadłużenia, wynikające z braku rozsądku dłużnika w kwestii zaciągania zobowiązań oraz niezrozumienia ryzyka towarzyszącego danemu produktowi finansowemu (np. kredytowi w walucie obcej). Analiza powiązań wiedzy ekonomiczno-finansowej oraz zjawiska wykluczenia finansowego wykazała konieczność zmiany podejścia do edukacji finansowej zarówno instytucji publicznych, bankowych, jak i samych gospodarstw domowych. Umożliwienie zrozumienia pojęć finansowych oraz kształtowanie kompetencji podejmowania świadomych i odpowiedzialnych wyborów finansowych stworzy warunki do aktywniejszego uczestniczenia jednostki w życiu gospodarczym i jest podstawą stabilności systemu finansowego. (abstrakt oryginalny)

EN

The article aims to determine the relationship between the level of the financial and economic competences and the financial exclusion. The analysis was based on the research by The National Bank of Poland and The Kronenberg's Foundation at Citibank. The results of the research indicate that Polish society lacks the most important knowledge in the field of personal finance, financial institutions and foreign currency market. One of the vital reasons for such situation appears to be a really low quality of instruction given at secondary schools as a part of "The introduction to entrepreneurship" subject. Firstly, due to students' lack of the appropriate approach towards broadening their financial knowledge. Secondly, the curriculum of the subject is built inadequately and does not support the development of students' entrepreneurial skills and increasing their knowledge of personal finances. Two major types of financial exclusion linked to the level of financial and economic competences determined by financial education were identified and discussed in this article. The first type is self-exclusion meant as an individual decision to resign from the benefits of using financial products and services. The second one is over-indebtedness, resulting from irresponsibly committing to debts or making risky decisions in terms of currency products. There is growing recognition that financial education has an important role to play in financial inclusion. Financial education is a mean to combat financial exclusion providing understanding of personal finance concepts, improving skills, increasing motivation and level of confidence to make informed financial choices and to participate in economic life.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Edukacja finansowa; Wykluczenie finansowe; Usługi finansowe; Instytucje publiczne; Gospodarstwa domowe

EN

Financial education; Financial exclusion; Financial services; Public institutions; Households

• Czasopismo: e-mentor
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 3
• Strony: 15--23

Twórcy

autor

Łukasz Kurowski

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

autor

Zuzanna Laskowska

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Atkinson A., Messy F., Promoting Financial Inclusion through Financial Education, OECD, 2013.
• Błędowski P., Iwanicz-Drozdowska M., Finanse bliżej ludzi, "Rzeczpospolita", 12.11.2010.
• Buko J., Przeciwdziałanie wykluczeniu finansowemu jako element wspierania spójności społecznej, "Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy" 2011, z. 18, s. 268-278.
• Diagnoza wiedzy i świadomości ekonomicznej dzieci i młodzieży w Polsce, Narodowy Bank Polski, Warszawa 2014.
• European Commission, Financial Services Provision and Prevention of Financial Exclu-sion, Brussels 2008.
• Financial education and better access to adequate financial services conference report, International Conference: Financial education & better access to adequate financial services. Best practices and ways forward to combat financial exclusion in Europe. Report, EU Project FES, Vienna 2007.
• Improving Financial Literacy: Analysis of Issues and Policies, OECD, 2005.
• Informacja o sytuacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w I półroczu 2015 roku, KNF, Warszawa 2015.
• Internauci 2014, CBOS, Warszawa 2014.
• Iwanicz-Drozdowska M. (red.), Edukacja i świadomość finansowa, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2011.
• Iwanicz-Drozdowska M. i in., Produkty finansowe i edukacja finansowa w Polsce na tle wybranych krajów wysoko rozwiniętych, Kolegium Zarządzania i Finansów SGH, raport z badań statutowych, Warszawa 2008- 2009.
• Iwanicz-Drozdowska M., Wykluczenie finansowe - poważny problem społeczny, "MBA" 2008, nr 1, s. 3-11.
• Kempson E., Policy Level Response to Financial Exclusion in Developer Countries: Lessons for Developing Countries. Paper for Access to Finance: Building Inclusive Financial Systems, World Bank, Washington 2006.
• Koźliński T., Zwyczaje płatnicze Polaków, Narodowy Bank Polski, Warszawa 2013.
• Kuchciak I., Nadmierne zadłużanie się gospodarstw domowych - przyczyna i skutek wykluczenia finansowego, "Bezpieczny Bank" 2013, nr 2-3(51-52), s. 135-157.
• Pałka Ł., Nadzorca rynku forex w Polsce dla money.pl: Nie ma takiego prawa, które ochroni klienta lepiej niż jego własny rozsądek, http://www.money.pl/pieniadze/
• raporty/artykul/nadzorca-rynku-forex-w-polsce-dla-money-pl,23,0,2017559.html.
• Porównanie wybranych elementów polskiego systemu płatniczego z systemami innych krajów Unii Europejskiej za 2014 r., Departament Systemu Płatniczego NBP, Warszawa 2015.
• Principles for Innovative Financial Inclusion, G20 Information Centre, 2010, http://www.g20.utoronto.ca/2010/to-principles.html.
• Stan wiedzy finansowej Polaków - raport z badania ilościowego, Dom Badawczy Maison dla Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy, Warszawa 2009.
• Stan wiedzy i świadomości finansowej Polaków 2015, Pracownia Badań i Innowacji Społecznych "Stocznia" i Grupa IQS dla Departamentu Edukacji i Wydawnictw NBP, 2015.
• Szopa A., Szopa B., Wykluczenie finansowe a wykluczenie społeczne, "Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego" 2011, nr 11, s. 13-27.

Identyfikatory

DOI

10.15219/em65.1246