Problem tożsamości Europy w świetle założeń postmodernizmu

• Autorzy: Beata Petrecka , Urszula Pietrzyk , Justyna Stecko

Warianty tytułu

The Problem of European Identity in the Light of Postmodernism Assumptions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule podjęty został problem tożsamości Europy w kontekście postmodernizmu. Autorki zwracają uwagę na wielorakie pojmowanie rozumienia Europy i kształtowania jej tożsamości. Kultura europejska jest pod coraz wyraźniejszym wpływem takich nurtów myślowych, które albo nie przystają do dawnego dziedzictwa europejskiego, albo wprost je kwestionują. Jednym z nich jest postmodernizm, który radykalnie odrzuca wcześniejszą kulturę Europy opartą na dziedzictwie chrześcijańskim. Autorki zaprezentowały w skrócie postmodernizm, w kontekście dziedzictwa europejskiej kultury klasycznej, jako jeden z nurtów, który może stanowić o przyszłej tożsamości Europy. Postmodernizm to szeroki ruch myślowy, który powstał w ostatnich dekadach XX wieku jako krytyka poprzedzającego go modernizmu. Charakteryzują go trzy fundamentalne cechy: ahistoryzm, antyesencjalizm i antybinaryzm. Ahistoryzm to potępienie i odrzucenie tradycji i myślenia historycznego, które jest z nią związane. Antyesencjalizm z kolei oznacza odrzucenie modernistycznego dogmatu o istnieniu stałych zasad. Chodzi przy tym o zasady zarówno poznawcze, ontologiczne, artystyczne jak i religijne. Trzecia cecha, antybinaryzm, to negacja mitu przeciwstawienia: rozum - uczucia, prawda - fałsz, dobro - zło itp. Tego rodzaju przeciwstawienia prowadzą do nierozstrzygalnych problemów, między innymi w kwestii definicji sztuki i prawdy, a w konsekwencji do nietolerancji jako bezzasadnego uprzywilejowania uznanych wartości. W postmodernizmie oprócz wymiennych wyżej negacji występują dwie kluczowe afirmacje: aktualizm i kontekstualizm. Według pierwszego istnieje tylko teraźniejszość (aktualne "teraz"), według drugiego wszystko jest wypadkową wielorodnego i dynamicznego kontekstu, stanowi sumę przypadkowych relacji. Znaczenia postmodernizmu w kształtowaniu się współczesnej tożsamości Europy nie można bagatelizować. Tym bardziej, że widoczne są jego wyraźne przejawy na kulturalnej arenie Europy, między innymi w postaci redukcjonistycznych wizji człowieka, relatywizmu poznawczego, aksjologicznego. (abstrakt oryginalny)

EN

The article has tackled the problem of European identity in the context of postmodernism. The authors draw attention to the multiple understanding of Europe and shaping its identity. European culture is under more and more pronounced influence of such currents of thought that either do not fit into the old European heritage, or simply deny them. One of them is postmodernism, which radically rejects the earlier culture of Europe based on Christian heritage. The authors presented postmodernism in short, in the context of the heritage of European classical culture, as one of the currents which can decide on future identity of Europe. Postmodernism is a broad movement of thought which was created in the last decades of the twentieth century as criticism preceding modernism. It is characterized by three fundamental features: ahistoricism, anti- essentialism and anti-binarismm. Ahistoricism this is a condemnation and rejection of tradition and historical thinking associated with it. Anti-essentialism, in turn, means the rejection of modernist dogma of the existence of permanent rules. This involves cognitive, ontological, artistic and religious principles. The third feature anti-binarismm is a negation of themyth of opposition: reason - feelings, true - false, good - evil, etc. Such an opposition leads to undecidable problems, including the definition of art and truth, and consequently to intolerance as unfounded privilege recognized values. In postmodernism, addition to the above negations, there are two key affirmations: actualism and contextualism. According to the first, there is only the present (current "now"), the second is the result of various and dynamic context, the sum of casual relationships. The importance of postmodernism in the shaping of contemporary European identity cannot be underestimated. The more that one can see some clear manifestation on the cultural scene in Europe, in the form of a reductionist vision of a man, cognitive and axiological relativism. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Tożsamość; Postmodernizm; Aksjologia

EN

Identity; Postmodernism; Axiology

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2015
• Tom: 20 (XX)
• Numer: nr 22 (4)
• Strony: 135--143

Twórcy

autor

Beata Petrecka

• Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna w Jarosławiu

autor

Urszula Pietrzyk

• Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna w Jarosławiu

autor

Justyna Stecko

• Politechnika Rzeszowska

Bibliografia

• Hahne P., Dość tej zabawy. Koniec społeczeństwa przyjemności, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2007.
• Kiereś H., Modernizm i postmodernizm a kultura klasyczna, [w:] idem, Trzy socjalizmy, Fundacja "Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej", Lublin 2000.
• Kiereś H., Modernizm vs. postmodernizm a chrześcijaństwo [w:] Uniwersalizm chrześcijaństwa wobec alternatywnych propozycji współczesności, red. R.T. Ptaszek, M. Piwowarczyk, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012.
• Kiereś H., Personalizm czy socjalizm? U podstaw życia społecznego, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2001.
• Kiereś H., Postmodernizm, Powszechna Encyklopedia Filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, www.ptta.pl/pef/pdf/p/postmodernizm.pdf.
• Krąpiec M., O tomistyczną koncepcję prawa naturalnego, [w:] W nurcie zagadnień posoborowych, red. B. Bejze, Warszawa 1968, t. 2.
• Krąpiec M.A., Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1975.
• Krąpiec M.A., Ludzki wymiar kultury chrześcijańskiej - wspólnego dziedzictwa narodów Europy, [w:] Żeby nie ustała wiara, red. J. Homerski, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 1989.
• Krzyszowski Z., Kościół w funkcji kulturotwórczej, [w:] Kościół w czasach Jana Pawła II, red. M. Rusecki, K.C. Kaucha, J. Mastej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005.
• Morin E., Penser lEurope, Gallimard, Paris 1990.
• Paweł VI, Bezpieczeństwo, współpraca i pokój drogą Europy (1 VIII 1975), [w:] idem, Nauczanie społeczne, t. 2, Warszawa 1978.
• Rusecki M., Chrześcijańskie wartości podstawą jedności Europy, [w:] Chrześcijaństwo a jedność Europy, red. E. Cyran, A. Czaja, P. Gutowski. Wydawnictwo KUL, Lublin 2006.
• Summa theologica, I-II, q. 91, a.2.
• Wiktorska-Święcicka A., Wyznaczanie granic i konstruowanie tożsamości Europy, [w:] Procesy integracyjne i dezintegracyjne w Europie, red. A. Pacześniak, M. Klimowicz, OTO-Wrocław, Wrocław 2014.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2015.hss.52