Główny czynnik w reformie gospodarczej

• Autorzy: Andrzej Matysiak
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Istnieje zgodność, iż powrót do metod systemu nakazowo-rozdzielczego byłby oznaką regresu. Nie ma zaś zgodności poglądów w kwestii oceny nowych rozwiązań systemowych. Przyczyną jest przede wszystkim wieloznaczność pojęcia reforma gospodarcza. Na ogół reforma gospodarcza jest wyjaśniana opisowo poprzez charakterystykę podstawowych cech nowego systemu kierowania gospodarką narodową. W takim przypadku kryterium oceny wprowadzanych rozwiązań systemowych stanowi ich zgodność z tzw. modelem docelowym. Jest on scharakteryzowany w dokumencie przyjętym przez IX Zjazd PZPR i Sejm a zatytułowanym: Kierunki reformy gospodarczej. Treść dokumentu określa zatem istotę reformy. Odwołanie się do niego nie usuwa jednak różnych kontrowersji ponieważ poszczególni ekonomiści nie nadają tej samej rangi ustaleniom tamże zawartym. Można więc z pewnym uproszczeniem stwierdzić, że istotę reformy upatruje się głównie w zmianach: a) w organizacji gospodarki narodowej, b) w centralnym planowaniu, c) w systemie finansowania gospodarki, czyli wprowadzeniu twardych ograniczeń pieniężnych. Najpowszechniej reprezentowany jest jednak pogląd, że istotą reformy winno być uruchomienie mechanizmu rynkowego. Nie jest to jednak klasyfikacja głównych poglądów, a raczej ich typologia, gdyż poszczególne orientacje nie są wobec siebie konkurencyjne a nawet: mogą się uzupełniać. Tak np. uruchomienie mechanizmu rynkowego zakłada zmiany w centralnym planowaniu i finansowaniu gospodarki. W gruncie rzeczy różnice poglądów między ekonomistami nie są tak istotne, jak to jest eksponowane. Niewątpliwie wspólną cechą wszystkich koncepcji jest cel reformy - poprawa efektywności gospodarowania. Dystynkcje dotyczą więc głównie środków, które są niezbędne dla jego osiągnięcia. Nasuwa się w związku z tym pytanie: czy przewidywane środki i mechanizmy reformy można zastosować lub uruchomić w gospodarce socjalistycznej? Inaczej mówiąc, jakie warunki muszą zostać spełnione żeby działał mechanizm rynkowy lub twarda finansowanie nakładów. Nie można zakładać, jak się to dość powszechnie czyni, że warunkiem poprawy efektywności jest równowaga rynkowa, gdyż jest ona skutkiem określonego systemu gospodarowania a nie odwrotnie. Podstawowym więc celem referatu jest odpowiedź na pytanie: jakie warunki są niezbędne aby system gospodarczy był podporządkowany poprawie efektywności gospodarowania. Chodzi zatem o to, co jest najważniejszym elementem reformy gospodarczej, co implikuje wszystkie inne cechy i zależności w mechanizmie gospodarczym. Bez takiej diagnozy recepta w postaci reformy gospodarczej może okazać się nieskuteczna, gdyż może oznaczać walkę ze skutkami a nie przyczynami nieefektywności ekonomicznej. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Reformy gospodarcze; Socjalizm; Gospodarka socjalistyczna; Finanse; Własność w gospodarce; Formy własności środków produkcji; Struktura własnościowa

EN

Economic reforms; Socialism; Socialist economy; Finance; Ownership in economy; Ownership types of the means of production; Ownership structure

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1986
• Numer: nr 164 Reforma gospodarcza oraz warunki jej powodzenia
• Strony: 52--68

Twórcy

autor

Andrzej Matysiak

• Akademia Ekonomiczna w Poznaniu

Bibliografia

• A. Alchian, H. Demsetz, The property rights paradigm. The Journal of Economic History, vol. XXXIII March 1973.
• A. Matysiak, Mechanizm finansowania nakładów pracy w gospodarce socjalistycznej, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1983, nr 4.
• A. Matysiak, Mechanizm tworzenia akumulacji w gospodarce socjalistycznej, Poznań 1984.
• A. Rychard, Reforma gospodarcza. Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980.
• A.Z. Kamiński, Monopol i konkurencja, Warszawa, PWN, 1984.
• C. Józefiak, Funkcjonowanie centralnych organów gospodarczych, referat na konferencję w Akademii Ekonomicznej w Krakowie 1985.
• J. Beksiak, Zmiany w gospodarce. PWN, Warszawa 1982.
• J. Kornai, Niedobór w gospodarce. Warszawa, PWE, 1985.
• J. Ładosz, Własność jako kategoria ekonomiczna a prawo własności, w: Własność, gospodarka a prawo, red. St. Kozyr-Kowalski, Warszawa, PWN, 1977.
• J. Staniszkis, Typologia technik kierowania w organizacji, w: Kierowanie w społeczeństwie, Warszawa, PWN, 1979.
• J. Strzelecki, Teoria praw własności. Geneza, podstawowe pojęcia i twierdzenia. Uwagi o zastosowaniu do analizy gospodarki socjalistycznej, IRG SGPiS, Warszawa 1984.
• M. Nasiłowski, Reforma w gorsecie ograniczeń, Życie Gospodarcze 19S5, nr 20.
• St. Kozyr-Kowalski, Własność jako zjawisko ekonomiczno-społeczne w świetle badań K. Marksa i Maxa Webera, Własność, gospodarka a prawo, red. St. Kozyr-Kowalski, Warszawa, PWN, 1977.
• St. Ossowski, O osobliwościach nauk społecznych. Warszawa, PWN, 1982.
• W. Lamentowicz, Kryteria efektywności w polityce. Studia Nauk Politycznych. Warszawa, PWN, 1980.