Zakres świadczeń społecznych na rzecz rodziny w Związku Radzieckim

• Autorzy: Janusz Piasny , Jerzy Babiak

Warianty tytułu

The Range of Social Benefits for the Family in the Soviet Union

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Doskonalenie form i środków polityki społecznej zajmuje ważne miejsce w polityce społeczno-gospodarczej Związku Radzieckiego. Znajduje to praktyczny wyraz z jednej strony w dotychczasowej realizacji świadczeń społecznych, z drugiej natomiast w ciągłej dążności do wzbogacania ich treści i zakresu. Szczególny etap realizacji polityki społecznej przypada na drugą połowę lat 70-tych. Jest to związane z wyraźnym sprecyzowaniem celów i środków działań państwa w tej dziedzinie w nowej konstytucji ZSRR. Wprowadza ona wiele nowych elementów w zakresie polityki społecznej w stosunku do poprzedniej konstytucji (z 1936 r.), a ponadto w kilku specjalnie poświęconych tej dziedzinie artykułach wyraźnie precyzuje zadania państwa na tym polu. Jako główny cel polityki społecznej uznaje się działania na rzecz "jednorodności socjalnej społeczeństwa" osiągane poprzez zacieranie różnic między miastem a wsią, między pracą fizyczną i umysłową oraz w drodze zbliżania wszystkich narodowości ZSRR. Realizacji tego celu służyć ma zespół środków sformułowanych w art. 21 i 22. W pierwszym z nich podkreśla się konieczność stałej troski państwa o polepszenie warunków i ochrony pracy a także skracanie czasu pracy dla pracowników zatrudnionych przy ciężkiej pracy fizycznej. Stwierdza się ponadto, iż polityka państwa dążyć będzie w przyszłości do eliminowania uciążliwej pracy fizycznej poprzez wprowadzanie kompleksowej mechanizacji i automatyzacji procesów produkcyjnych. Art. 22 z kolei mówi o zacieraniu różnic między miastem a wsią w drodze "przekształcania pracy na roli w odmianę pracy przemysłowej" oraz rozwój na terenach wiejskich sieci placówek kulturalno-oświatowych i ośrodków zdrowia, jednostek usługowych itp., aby w przyszłości przekształcić je w zagospodarowane ośrodki nie odbiegające od standardów miejskich. Z punktu widzenia realizacji celów polityki społecznej bardzo ważne są ponadto zasady sformułowane w art. 3 Konstytucji. Dotyczą one polityki kształtowania dochodów społeczeństwa i rozwoju społecznych funduszy spożycia. Odnośnie pierwszego zagadnienia stwierdza się, iż państwo będzie zmierzać do podnoszenia poziomu wynagrodzeń i dochodów realnych ludności. Jako wytyczną polityki wynagrodzeń utrzymuje się nadal zasadę wg ilości i jakości pracy, zastrzegając jednakże, iż wynagrodzenie za pracę nie może być niższe od ustalonego przez państwo minimum (80 rubli w obecnej 5-latce wobec średniej płacy 190-195 rubli). Ważnym elementem nowej konstytucji jest również stwierdzenie o konieczności rozwoju społecznych funduszy konsumpcji i ich wzrastającej roli w zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa. Podkreśla się ponadto potrzebę zwiększenia roli organizacji społecznych i zespołów pracowniczych w rozdysponowaniu tych funduszy, aby zapewnić najbardziej sprawiedliwy ich podział. Wśród zasad polityki społecznej kluczowe miejsce zajmuje stwierdzenie o koniczności uwzględniania kryteriów społecznych przy podejmowaniu wyboru i decyzji ekonomicznych. Efektywne rozwiązania z punktu widzenia ekonomicznego nie w każdym przypadku mogą być optymalne w aspekcie społecznym. W wyborze ekonomicznym należy kierować się ponadto kryteriami i celami społecznymi, tak by w miarę możliwości wybierano takie warianty, które równocześnie polepszają warunki pracy, bytu, intelektualizują pracę, przyczyniają się do zbliżenia dwóch form własności, pracy umysłowej i fizycznej, miasta i wsi, rozwoju i zbliżenia narodów i narodowości. (fragment tekstu)

EN

Social policy has played an important role in the socio-economic policy of the USSR for many years. This can be observed in the achieved level of social benefits on one side and on the other in the constant improvement of their substance and methods of realization. Particular stage of the realization of social policy took place in the mid 70 ties. At that time the role of social policy in sasisfying needs of an individual and care for living conditions of the family were precicely stated in the new Constitution of the USSR. Provisions of the Constitution, subsequently specified in the socio-economic plans, assume maintenance of high rate of growth of social consumption funds and enrichment of the their influence on the living conditions of employees and their families. Special care is taken by thestate of this part of the society for which the social consumption funds have the greatest significance for their living conditions. This refers mainly to groups of population at pre and post working age, numerous families, professionally active women-mothers, children with no parents, children from incomplete families, etc. In the sovie system of implementation of social policy stress is laid on the role of social organizations and groups of employees in the distribution of the social consumption funds to ensure their most just and rational division. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Świadczenia socjalne; Zasiłki rodzinne; Polityka społeczna; Polityka socjalna; Płace; Dochody ludności; Zabezpieczenie społeczne; Świadczenia zdrowotne; Świadczenia pracownicze; Polityka mieszkaniowa

EN

Social benefits; Family benefits; Societal policy; Social policy; Wages; People's income; Social security system; Health care benefits; Employee benefits; Housing policy

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1987
• Numer: nr 145 Problemy świadczeń społecznych na rzecz rodziny w Polsce i wybranych krajach socjalistycznych w latach 1975-1984
• Strony: 109--123

Twórcy

autor

Janusz Piasny

• Akademia Ekonomiczna w Poznaniu

autor

Jerzy Babiak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Ekonomiczeskije Nauki 1981, nr 11.
• Ekonomiczeskije Nauki 1983, nr 10.
• Ekonomiczeskije Nauki 1984, nr 1.
• H. Kuzniecowa, Ł. Szirokowa: Programma powyszenija zizniennowo urownia nasjelenia SSSR, Ekonomiczeskije Nauki 1981, nr 5.
• J. Piasny, Konsumpcja w teorii i praktyce gospodarki socjalistycznej. PWN Warszawa 1971.
• J. Wołkow: Polityka społeczna KPZR. Zeszyty Teoretyczno-Polityczne, 1976, nr 7-8.
• Konstytucja Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, KiW, Warszawa 1977.
• M. Pawłowska, Współpraca krajów RWPG w dziedzinie polityki społecznej. Polityka Społeczna, 1982, nr 8.
• Mały Rocznik Statystyki Międzynarodowej 1983 r., Warszawa 1983 r.
• Narodnoje Chozjajstwo SSSR w 1979 r. Moskwa 1980.
• Polityka społeczna, pr. zbior. pod red. A. Rajkiewicza, PWE, Warszawa 1979.
• Rocznik Statystyczny 1982, GUS, Warszawa 1982.
• Yearbook of Labor Statistics 1978, ILO, Genewa.
• Z. Dach: Granice aktywności zawodowej kobiet w krajach socjalistycznych, Polityka Społeczna, 1982, nr 8.