Bariera popytowa a cykl rozwoju gałęzi produkcji w gospodarce kapitalistycznej

• Autorzy: Marek Roszak
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zachodnie piśmiennictwo ekonomiczne poświęcało dotąd niewiele uwagi problemowi kształtowania się warunków rozwoju gałęzi produkcji. Główny nurt rozważań dotyczył zagadnień wzrostu gospodarczego lub, w ujęciu mikroekonomicznym, wzrostu i rozwoju przedsiębiorstwa kapitalistycznego. Od czasów A. Marshalla, większość publikacji na temat gałęzi koncentruje się na rozpatrywaniu rozwoju gałęzi przez pryzmat mikroekonomii. Cechą charakterystyczną takiego podejścia jest założenie, że gałąź ma takie perspektywy rozwojowe, jak zgrupowane w niej przedsiębiorstwa. Ekonomia neoklasyczna utożsamiała gałąź produkcji z rynkiem produktu przez nią wytwarzanego. Analizy gałęziowe, czy mówiąc językiem ekonomii neoklasycznej analizy rynku i jego struktury, cechowały się statyką. Główny nacisk położony był na problem równowagi systemu gałęziowego w krótkim okresie czasu. Panowały nierealistyczne założenia o konkurencji doskonałej, uniemożliwiające ujęcie dynamiczne i długookresowe. Przełom, który dokonał się w dziedzinie teorii konkurencji w latach dwudziestych i trzydziestych nie zaowocował nowymi rozwiązaniami teoretycznymi w tej dziedzinie, poza wzbogaceniem instrumentarium badawczego o kategorie typu "konkurencja niedoskonała", "oligopol" i rozszerzeniem wykorzystania aparatu matematycznego. Procesy ekonomicznego rozwoju, dokonujące się w gospodarce kapitalistycznej po II wojnie światowej, spowodowały nawrót zainteresowania problematyką gałęziową. Ważnym momentem było rozwinięcie w latach sześćdziesiątych teorii cyklu życia produktu przez R. Vernona. Bodziec do intensywniejszych badań nad gałęzią produkcji dały wstrząsy ekonomiczne, jakie miały miejsce w latach siedemdziesiątych w gospodarce kapitalistycznej. Coraz szerzej pisano o powstawaniu gałęzi stagnacyjnych, które w odróżnieniu od gałęzi rozwojowych, miały być narażone na długotrwały kryzys i stagnację. Analiza rozwoju gałęzi ma istotne znaczenie nie tylko dla wyjaśniania powstających zjawisk stagnacji, lecz także dla formułowania właściwych wskazówek dla polityki gospodarczej prowadzonej wobec gałęzi. Można również przyjąć, że pewne elementy teorii rozwoju gałęzi mają walor aplikacyjny w odniesieniu do warunków gospodarki socjalistycznej, co dodatkowo wskazuje na wagę tego typu poszukiwań naukowych. Zakładamy, że u podstaw procesu powstawania gałęzi stagnacyjnych leży cykliczny charakter ich rozwoju. Wyodrębniamy podstawową zmienną, niezależną od gałęzi, wpływającą na przebieg cyklu, którą jest bariera popytowa. Morfologia cyklu gałęzi kształtuje się w zależności od możliwości i skuteczności pokonywania przez gałąź tej bariery. Celem poniższego opracowania jest przedstawienie wpływu działania bariery popytowej na cykl rozwoju gałęzi produkcji w gospodarce kapitalistycznej. Wychodząc od nakreślenia głównych ograniczeń zewnętrznych i wewnątrzgałęziowych czynników rozwoju, przechodzimy do ukazania oddziaływania bariery popytowej na gałąź. W zakończeniu formułujemy mechanizm cyklu rozwojowego ze względu na działanie bariery popytowej. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Produkcja; Rozwój; Wzrost gospodarczy; Popyt; Bariery wzrostu gospodarczego; Gospodarka kapitalistyczna

EN

Production; Development; Economic growth; Demand; Barriers to economic growth; Capitalist economy

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1987
• Numer: nr 124 Studia i przyczynki młodych pracowników nauki
• Strony: 61--72

Twórcy

autor

Marek Roszak

Bibliografia

• J. Kornai - Anty-Equilibrium. Teoria systemów gospodarczych. Kierunki badań. Warszawa 1973.
• J. Kornai - The system limited by resources, w: Econometrica vol. 47 nr 4 1979.
• J. Kornai - Zastosowanie programowania w planowaniu, Warszawa 1969.
• J. Schmookler - Invention and Economic Growth, Cambridge Mass. 1966.
• J.A. Schumpeter - Teoria rozwoju gospodarczego, Warszawa 1969.
• J.M. Utterback - The Dynamics of Product and Process Innovation in Industry, w: Technical Innovation for a Dynamic Economy pod ret C.T. Hill'a i J.M. Utterback'a New York, Oxford 1979.
• K. Poznański - Innowacje w gospodarce kapitalistycznej, Warszawa 1979.
• M.S. Bain - Industrial Organization, New York, London 1968.
• R. Vernon - International Investment and International Trade in the Product Cycle, w: The Quarterly Journal of Economics vol. 80, maj 1966.