Uwarunkowania polskiej polityki zagranicznej w okresie urzędowania ministra Stefana Mellera (31 X 2005 - 9 V 2006)

• Autorzy: Agnieszka Orzelska-Stączek

Warianty tytułu

Conditions of Polish Foreign Policy in Minister Stefan Meller's Tenure (from 31 October 2005 until 9 May 2006)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W okresie urzędowania ministra spraw zagranicznych S. Mellera na decyzje dotyczące polityki zagranicznej silnie wpływały tarcia między poszczególnymi decydentami i organami władzy. Tę nową sytuację w polityce zagranicznej Polski można próbować wyjaśnić używając modeli decyzyjnych zaproponowanych przez G. Allisona. W pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że S. Meller wszedł do rządu licząc na to, że kształtowanie polskiej polityki zagranicznej będzie oparte na modelu racjonalnego aktora. Państwo jako unitarny aktor zdefiniowałoby cel polityki zagranicznej, a także sposoby jego realizacji, wybierając najlepszą opcję. Brak przynależności partyjnej szefa dyplomacji do partii tworzącej rząd mógłby być atutem w tym sensie, że pomógłby on łączyć różne środowiska i budować ponadpartyjny konsensus. W praktyce jednak polska polityka zagraniczna została włączona w bieżącą wewnętrzną walkę polityczną. Pogłębiająca się polaryzacja sceny politycznej między PiS i PO coraz bardziej dzieliła sam rząd - wizja polityki zagranicznej S. Mellera była znacznie bliższa PO niż PiS. Problemy pojawiły się zarówno na płaszczyźnie personalnej wśród głównych decydentów, jak i reprezentowanych przez nich instytucji o kompetencjach w sferze stosunków międzynarodowych. Ówczesna polityka zagraniczna uwarunkowana była zarówno dążeniem do realizacji polskiej racji stanu, jak i silnymi interakcjami ("targami") między instytucjami i decydentami, znacznie odbiegając od modelu racjonalnego aktora. W rezultacie w okresie urzędowania S. Mellera doszło do przesunięcia środka ciężkości z modelu racjonalnego aktora na rzecz modeli procesu organizacyjnego i polityki biurokratycznej. W analizie polskiej polityki zagranicznej należy uwzględniać znaczący wzrost znaczenia uwarunkowań wewnętrznych od 2005 r. (abstrakt oryginalny)

EN

During the tenure of Foreign Minister Stefan Meller the decisions concerning Polish foreign policy were strongly influenced by frictions between particular policy-makers and between institutions forming Polish foreign policy. This new situation in Polish foreign policy may be explained with the use of Graham Allison's decision-making models. In somewhat simplified terms, it may be said that S. Meller entered the government hoping that the shaping of Polish foreign policy would be based on the rational actor model. Thus, the state as a unitary actor would define the aim of foreign policy as well as the way of its implementation, choosing the best option. The fact that the minister of foreign affairs was not a member of the party forming the government might have been an advantage as he could have helped to unite different groups and build a cross-party consensus. In practice, however, Polish foreign policy became entangled in current internal political struggle, as the polarization of the political scene between the Law and Justice Party (PiS) and the Civic Platform Party (PO) grew. The problems emerged both on the personal plane among the main decision-makers and among institutions forming Polish foreign policy. During the tenure of S. Meller the centre of gravity of the rational actor model moved towards the organizational process and bureaucratic politics models. The significant increase in the importance of internal determinants that began in 2005 should be taken into consideration in the analysis of Polish foreign policy. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka zagraniczna; Stosunki międzynarodowe; Stosunki polityczne

EN

Foreign policy; International relations; Political relations

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 2 (53)
• Strony: 192--216

Twórcy

autor

Agnieszka Orzelska-Stączek

• Uczelnia Łazarskiego w Warszawie

Bibliografia

• Allison G.T., Conceptual Models and the Cuban Missile Crisis, "The American Political Science Review", Vol. 63, issue 3, Sept. 1969.
• Allison G., Essence of Decision: Explaining the Cuban Missile Crisis, Boston 1971.
• Allison G., Zelikow P., Essence of Decision: Explaining the Cuban Missile Crisis, New York 1999.
• Chojan A., Ministrowie spraw zagranicznych RP w okresie rządów Prawa i Sprawiedliwości (2005-2007), [w:] A. Kruk (red.), Ministerstwa spraw zagranicznych wobec wyzwań XXI wieku, Łódź 2013.
• Chojan A., Polityka zagraniczna współczesnej Polski w świetle uwarunkowań instytucjonalno-prawnych, "Myśl Polityczna i Ekonomiczna", nr 1, 2013.
• Ciechański J., Teorie podejmowania decyzji w polityce zagranicznej, "Polski Przegląd Dyplomatyczny", nr 1, 2006.
• Douste-Blazy P., Meller S., Budget impasse: EU needs to move on and the world will not wait, "Financial Times", 15 grudnia 2005.
• Eberhardt A., Stosunki Polski z Rosją, "Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej 2007".
• Jackson R., Sorensen G., Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych. Teorie i kierunki badawcze, Kraków 2012.
• Kaczyński J., Polska naszych marzeń, Lublin 2011.
• Kaczyński L. i Kaczyński J. w wywiadzie z M. Karnowskim i P. Zarembą, Alfabet braci Kaczyńskich, Warszawa 2010.
• Kaczyński L. w wywiadzie z Ł. Warzechą, Lech Kaczyński. Ostatni wywiad, Warszawa 2010.
• Kamiński A., Szlajfer H., Kierunek atlantycki w polskiej polityce zagranicznej a projekt Wspólnej Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, [w:] A. Orzelska (red.), Stosunki transatlantyckie z perspektywy polskiej polityki zagranicznej, ISP PAN, Warszawa 2009.
• Marcinkiewicz K. w wywiadzie z M. Karnowskim i P. Zarembą, Kulisy władzy, Warszawa 2007.
• Meller S. w wywiadzie z M. Komarem, Świat według Mellera. Życie i polityka: ku przyszłości, tom 2, Warszawa 2008.
• Meller S., Język polityki i racja stanu, "Rzeczpospolita", 1 kwietnia 2006 r.
• Minister spraw zagranicznych S. Meller w debacie na temat Informacji Ministra Spraw Zagranicznych o zadaniach polskiej polityki zagranicznej w 2006 r., Warszawa, 15 lutego 2006.
• Minister spraw zagranicznych S. Meller, Informacja Ministra Spraw Zagranicznych o zadaniach polskiej polityki zagranicznej w 2006 roku, Warszawa, 15 lutego 2006, http://orka2.sejm.gov.pl/Debata5.nsf/main/08C3C8D3
• Musiał-Karg M., Polska polityka europejska w latach 2005-2007, [w:] R. Pod-górzańska (red.) Polityka zagraniczna Polski w warunkach członkostwa w Unii Europejskiej, Wyd. Adam Marszałek, Toruń, 2009.
• Paruch W., Rydel M., Założenia strategiczne w koncepcji polityki zagranicznej RP - analiza myśli politycznej Prawa i Sprawiedliwości, [w:] A. Jarosz, K. Olszewski, Polityka zagraniczna III RP, Toruń 2011, t. 1.
• Pietraś Z.J., Decydowanie polityczne, Warszawa-Kraków 2000.
• Premier K. Marcinkiewicz, Przedstawienie przez prezesa Rady Ministrów programu działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania, Warszawa, 10 listopada 2005, http://orka2.sejm.gov.pl/Debata5. nsf/main/6925B14F
• Program PiS 2005, IVRP, Sprawiedliwość dla Wszystkich, Warszawa 2005.
• Przybojewski J., Normatywny model polityki zagranicznej w porządku ustrojowym RP, [w:] J.J. Piątek, R. Podgórzańska, Polityka zagraniczna: decyzje, procedury, instytucje, Wyd. A. Marszałek, Toruń 2009.
• Sanecka-Tyczyńska J., Bąk B., Koncepcje PiS polityki zagranicznej RP wobec RFN, [w:] A. Jarosz, K. Olszewski, Polityka zagraniczna III RP, Toruń 2011, t. 1.
• Sanecka-Tyczyńska J., Państwo obywatelskie i wspólnota polityczna. Studium o myśli politycznej Prawa i Sprawiedliwości, UMCS, Lublin 2011.
• Surmacz B., Analiza zmian struktury organizacyjnej MSZ Polski po 1989 r, [w:] A. Kruk (red.), Ministerstwa Spraw Zagranicznych wobec wyzwań XXI wieku, Łódź 2013.
• Tomaszyk M.J., Unia Europejska w oczach polityków Prawa i Sprawiedliwości. Polska polityka europejska w okresie od drugiej połowy 2005 r. do drugiej połowy 2007 r., [w:] J.M. Fiszer (red.), Polska w Unii Europejskiej. Aspekty polityczne, międzynarodowe, społeczno-gospodarcze i wojskowe, ISP PAN, Warszawa 2009.