Lithological Conditions of Soil Erosion in the Chwalimski Potok Catchment (the Drawskie Lakeland) at the Background of Selected Geotechnical Analyses

• Autorzy: Marcin Winowski , Mikołaj Majewski
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Soil erosion by water is one of the most important morphogenetic processes taking place within the lowland geoecosystems in Poland. Therefore, it is relevant to recognise its nature, course, conditions and dynamics. This article presents some lithological conditions of water soil erosion on a testing plot within the Chwalimski Potok catchment in the Drawskie Lakeland. The conducted measurements of soil particle size distribution, soil moisture and compaction, shear strength and degree, as well as infiltration rate constitute the basis of the analysis and all relevant calculations. It was shown that topsoil (slightly loamy sands) with increased humidity at the surface is most susceptible to the process of soil erosion by water. Some methods to prevent adverse degradation processes were suggested in the article. (original abstract)

Słowa kluczowe

EN

Soil science; Degradation of the environment

PL

Gleboznawstwo; Degradacja środowiska

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2016
• Numer: z. 147
• Strony: 7--23

Twórcy

autor

Marcin Winowski

• Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

autor

Mikołaj Majewski

• Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

Bibliografia

• Báťková K., Matula S., Miháliková M., 2013, Multimediální učebnice hydropedologických terénních měření. 2. doplněné vydání [on-line]. Česká verze. Česká zemědělská univerzita v Praze. Praha. Nestránkováno, http://hydropedologie.agrobiologie.cz (DATA). ISBN: 978-80-213-2434-3.
• Horton R., 1945, Erosional development of streams and their drainage basins: Hydrophysical approach to quantitative morphology, Bulletin of the Geological Society of America, 56, 275-370.
• Józefaciuk Cz., Józefaciuk A., 1975, Komentarz do instrukcji w sprawie inwentaryzacji gruntów zagrożonych erozją, Wydawnictwo IUNG, Puławy.
• Józefaciuk A., Józefaciuk Cz., 1994, Próba erozyjnej regionalizacji obszarów Polski dla celów melioracji przeciwerozyjnych, Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, 266, 273-280.
• Karczewski A., 1991, Rozwój i zasięg fazy pomorskiej w obrębie lobu Parsęty podczas zlodowacenia vistuliańskiego, [in:] A. Kostrzewski (ed.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, Geografia, 50, Wydawnictwo Naukowe UAM, 59-66.
• Klimczak R., 1993, Spłukiwanie na obszarach o zróżnicowanym użytkowaniu - przebieg i rola we współczesnym środowisku morfogenetycznym (zlewnia Młyńskiego Potoku, Pomorze Zachodnie), [in:] A. Kostrzewski (ed.), Geoekosystem obszarów nizinnych, Wydawnictwo PAN, 61-78.
• Koćmit A., 1998, Erozja wodna w obszarach młodoglacjalnych Pomorza i możliwości jej ograniczenia, Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 4B/98, 83-99.
• Koćmit A., Podlasiński M., Roy M., Tomaszewicz T., Chudecka J., 2006, Water erosion in the catchment basin of the Jeleni Brook, Journal of Water and Land Development, 10, 121-131.
• Kondracki J., 2009, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kostrzewski A., 1993, Geoekosystem obszarów nizinnych. Koncepcja metodologiczna, [in:] A. Kostrzewski (ed.), Geoekosystem obszarów nizinnych, Ossolineum, Wydawnictwo PAN "Człowiek i Środowisko", 6, 11-17.
• Kostrzewski A., 1998, Struktura krajobrazowa dorzecza Parsęty w oparciu o dotychczasowe podziały fizyczno-geograficzne, [w:] A. Kostrzewski (ed.), Funkcjonowanie geoekosystemów zlewni rzecznych 1. Środowisko przyrodnicze dorzecza Parsęty, stan badań, zagospodarowanie, ochrona, 131-141.
• Kostrzewski A., 2001, Stan badań erozji gleb na Pomorzu Zachodnim, Folia Universitais Agriculturae Stetinensis, 217, Agricultura 87, 117-124.
• Kostrzewski A., Klimczak R., Stach A., Zwoliński Z., 1989, Morphologic effects of heavy rainfall (24 may, 1983) over relief features of the scrapland in the middle Parsęta valley, West Pomerania, Poland, Quaestiones Geographicae, Special Issue, 2, 101-110.
• Kostrzewski A., Mazurek M., Zwoliński Z., 1994, Dynamika transportu fluwialnego górnej Parsęty jako odbicie funkcjonowania systemu zlewni, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Kosturkiewicz A., Szafrański Cz., 1993, Spływy powierzchniowe i podpowierzchniowe z bogato rzeźbionych terenów, [in:] A. Kostrzewski (ed.), Geoekosystem obszarów nizinnych, Ossolineum, Polska Akademia Nauk. Komitet Naukowy przy Prezydium PAN Człowiek i Środowisko, 6, 123-130.
• Lankauf K.R., 1975, Współczesne procesy spłukiwania na zboczach dolin w okolicach Torunia, Czasopismo Geograficzne, 46 (2), 191-206.
• Majewski M., 2014, Wykorzystanie eksperymentu terenowego w badaniach erozji wodnej gleb w zlewni Chwalimskiego Potoku (Pojezierze Drawskie, górna Parsęta), Prace Geograficzne, 138, 57-66.
• Majewski M., 2016, Sekularne i ekstremalne procesy erozji wodnej gleb na Pojezierzu Drawskim, maszynopis pracy doktorskiej, Biblioteka Główna UAM.
• Marcinek J., Komisarek J., 1998, Badania gleboznawcze nad zróżnicowaniem pokrywy glebowej w obrębie powierzchni testowej ZMŚP w Storkowie, [in:] A. Kostrzewski (ed.), Funkcjonowanie i tendencje rozwoju geoekosystemów Polski, Biblioteka Monitoringu Środowiska, 31-50.
• Pazdro Z., 1983, Hydrogeologia ogólna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Philip J.R., 1957, The theory of infiltration: 4. Sorptivity and algebraic infiltration equations, Soil Science, 84, 257-264.
• Podlasiński M., 2007, Erozja wodna na polu ornym po intensywnym opadzie w 2007 roku w Daleszewie na Pomorzu Zachodnim, Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, 2 (40), 43-49.
• Rataj R., 1977, Skutki ulewy na wysoczyźnie morenowej pojezierza Chełmińskiego, Czasopismo Geograficzne, 48 (1), 49-55.
• Rejman J., 2006, Wpływ erozji wodnej i uprawowej na przekształcanie stoków lessowych, Acta Agrophysica, 136 (3).
• Rejman J., Brodowski R., Iglik I., 2008, Annual variations of soil erodibility of silt loam developed from loess based on 10-years runoff plot studies, Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW Land Reclamation, 39, 77-83.
• Renard K.G., Foster G.R., Weesies G.A., McCool D.K., Yoder D.C., 1997, Predicting Soil Erosion by Water: A Guide to Conservation Planning With the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE), U.S. Department of Agriculture, Agriculture Handbook, 703.
• Reniger A., 1950, Próba oceny nasilenia i zasięgów potencjalnej erozji gleb w Polsce, Roczniki Nauk Rolniczych, 54.
• Słupik J., 1981, Rola stoku w kształtowaniu odpływu w Karpatach fliszowych, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 142.
• Smolska E., 2002, The intensity of soil erosion in agricultural areas in North-Eastern Poland, Landform Analysis, 3, 25-33.
• Smolska E., 2005, Znaczenie spłukiwania w modelowaniu stoków młodoglacjalnych (na przykładzie Pojezierza Suwalskiego), WGSR UW, Warszawa.
• Smolska E., 2008, Rola opadów ekstremalnych w denudacji stoków młodoglacjalnych na przykładzie Pojezierza Suwalskiego, Landform Analysis, 8, 69-72.
• Smolska E., 2010, Spływ wody i erozja gleby na piaszczystym stoku w obszarze młodoglacjalnym (Pojezierze Suwalskie, Polska NE) - pomiary poletkowe, [in:] E. Smolska, J. Rodzik (ed.), Procesy erozyjne na stokach użytkowanych rolniczo (metody badań, dynamika i skutki), Prace i Studia Geograficzne UW, 45, 197-214.
• Szafrański Cz., Stasik R., 2001, Występowanie erozji wodnej gleb na Pojezierzu Gnieźnieńskim w latach mokrych, Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis, 87, 217-220.
• Szpikowska G., 2012, Zmiany stężeń jonów siarczanowych w wodach powierzchniowych zlewni górnej Parsęty w wieloleciu hydrologicznym 1994-2011, [in:] A. Kostrzewski, J. Szpikowski (eds.), Funkcjonowanie geoekosystemów w różnych serach krajobrazowych Polski, Biblioteka Monitoringu Środowiska, 39, Storkowo, 71-82.
• Szpikowski J., 1998, Wielkość i mechanizm erozji wodnej gleb na stokach użytkowanych rolniczo w zlewni młodo glacjalnej (górna Parsęta, Chwalimski Potok), Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 4B/98, 113-124.
• Szpikowski J., 2001, Uwarunkowania mechanizmu procesu rozbryzgu w młodoglacjalnej zlewni Chwalimskiego Potoku (górna Parsęta, Pojezierze Drawskie), [in:] A. Karczewski, Z. Zwoliński (ed.), Funkcjonowanie geoekosystemów w zróżnicowanych warunkach morfoklimatycznych. Monitoring, ochrona, edukacja, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 511-524.
• Szpikowski J., 2003, Contemporary processes of soil erosion and the transformation of the morphology of slopes in agricultural use in the postglacial catchment of the Chwalimski Potok (Upper Parsęta, Drawskie Lakeland), Quaestiones Geographicae, 22, 79-90.
• Szpikowski J., 2010, Uwarunkowania i wielkość rozbryzgu gleby na podstawie pomiarów na powierzchniach testowych w zlewni Chwalimskiego Potoku (Pomorze Zachodnie), Prace i Studia Geograficzne, 45, 181-195.
• Święchowicz J., 2012, Wartości progowe parametrów opadów deszczu inicjujących procesy erozyjne w zlewniach użytkowanych rolniczo, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
• Uggla H., Solarski H., Rytelewski J., Mirowski Z., Nożyński A., Grabarczyk S., 1998, Problematyka erozji wodnej gleb północno-wschodniej Polski, Bibliotheca Fragmenta Agronomica, 4B/98, 179-197.
• Wischmeier W.H., Smith D.D., 1978, Predicting rainfall erosion losses - a guide to conservation planning, Agricultural Handbook, 537, U.S. Department of Agriculture, Washington D.C., 1-58.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.16.019.6081