PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
2016 | z. 147 | 81--97
Tytuł artykułu

Zróżnicowanie dopływu promieniowania słonecznego do południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w latach 2008 - 2014

Autorzy
Treść / Zawartość
Warianty tytułu
Differences in Incoming Solar Radiation to the Southern Part of the Kraków-Częstochowa Upland in 2008-2014
Języki publikacji
PL
Abstrakty
W artykule przedstawiono zróżnicowanie dopływu całkowitego promieniowania słonecznego (K↓) do południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w latach 2008-2014. Strumień K↓ był mierzony przy pomocy pyranometrów CM3 (305-2800 nm) Kipp&Zonen na dwóch odmiennych formach: nieosłonięte miejsce na wierzchowinie w Lepiance Czajowskiej oraz na dnie głęboko wciętej doliny Prądnika o charakterze kanionu. Stwierdzono silne zróżnicowanie warunków insolacyjnych ze względu na urozmaiconą krasową rzeźbę terenu i wynikające z tego zasłonięcie horyzontu. Do dna doliny Prądnika dopływało średnio o 16% mniej całkowitego promieniowania niż do otwartej przestrzeni na wierzchowinie. Różnicę w dostawie promieniowania K↓ przedstawiono w godzinnych, dziennych, miesięcznych, sezonowych i rocznych sumach. Średnia dzienna suma K↓ wyniosła 10,8 MJ·m-2 na wierzchowinie i 9,1 MJ·m-2 na dnie doliny w analizowanym okresie. Analogicznie do wymienionych form terenowych średnia roczna suma K↓ wynosiła 3955 MJ·m-2 i 3312 MJ·m-2. (abstrakt oryginalny)
EN
The object of this study was the actual inflow of short-wave solar radiation (K↓) to the plateau and the bottom of a canyon in the southern part of the Kraków-Częstochowa Upland. Its diurnal and annual variability was expressed in hourly, daily, monthly, seasonal and annual K↓totals from the years 2008-2014. The K↓flux was measured using CM3 (305-2800 nm) sensors. Great diversity of the terrain, varied landforms, expositions and slopes, big denivelations, and also the diversity of land cover and land use makes this small area very diversified as far as radiation conditions are concerned. On the basis of the actinometrical study the differences in radiation were assessed on two different landforms: plateau and the bottom of a canyon. The mean daily value of the total K↓ in the analysed period amounted to 10.8 MJ·m-2 on the plateau and 9.1 MJ·m-2 at the bottom of the canyon. The mean annual total K↓, in he studied multi-year period amounted to 3955 MJ·m-2 and 3312 MJ·m-2 , respectively. (original abstract)
Twórcy
  • Uniwersytet Śląski w Katowicach
Bibliografia
  • Bartuś T., 2014, Model zmienności topoklimatycznej rejonu Ojcowskiego Parku Narodowego, Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 24, 25-46.
  • Bailey W.G., Oke T.R., Rouse W.R. (red.), 1999, The Surface Climates of Canada, McGill-Queen University Press, Montreal-Kingston.
  • Bárány-Kevei I., 2011, Changes in the vegetation of doline in Aggtelek and Bükk mountains, Acta Climatologica at Chorologica, 44/45, 25-30.
  • Bokwa A., Caputa Z., Durło G., Maciejowski W., Wojkowski J., 2006, Zróżnicowanie warunków aktynometrycznych i termicznych w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio B. Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, LXI, 92-99.
  • Bokwa A., Caputa Z., Durło G., Maciejowski W., Wojkowski J., 2008, Meso- and microclimatic conditions in the southern part of the Cracow-Częstochowa Upland, Electronic Journal of Polish Agricultural Universities, 11, 3.
  • Brzeźniak E., 2001, Zróżnicowanie pola termicznego powierzchni skałek wapiennych, [w:] J. Partyka (red.),Badania naukowe w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Ojcowski Park Narodowy, Ojców, 24-26.
  • Brzeźniak E., Partyka J., 2008, Warunki klimatyczne Ojcowskiego Parku Narodowego, [w:] A. Klasa, J. Partyka (red.), Monografia Ojcowskiego Parku Narodowego, Ojcowski Park Narodowy, Ojców, 121-136.
  • Caputa Z., 2001, Pomiary bilansu promieniowania różnych powierzchni czynnych przy wykorzystaniu automatycznych stacji pomiarowych, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, LV/LVI (11), 95-103.
  • Caputa Z., 2009, Kontrasty mezo- i mikroklimatyczne w Ojcowskim Parku Narodowym, Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 19, 195-218.
  • Caputa Z., 2015a, Dopływ promieniowania słonecznego do południowej części Wyżyny Krakowskiej w latach 2008-2014, Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 25, 129-138.
  • Caputa Z., 2015b, Dopływ promieniowania słonecznego do wklęsłych form terenu południowej części Wyżyny Krakowskiej w latach 2008-2014, Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 25, 139-148.
  • Caputa Z., Czylok A., Wojkowski J., 2012, Ocena metod szacowania potencjału odnawialnych źródeł energii na przykładzie promieniowania słonecznego i wiatru, [w:] J. Kozioł (red.), Przegląd metod oceny warunków wykorzystania odnawialnych źródeł energii w budownictwie. Monografia,Instytut Techniki Cieplnej, Gliwice, 269-292.
  • Caputa Z., Leśniok M., 2009, Struktura bilansu promieniowania na obszarach miejskich i wiejskich - system pomiarowy i wybrane wyniki pomiarów na wyżynie śląsko-krakowskiej, Prace Geograficzne, 122, 23-38.
  • Caputa Z., Partyka J. (red.), 2009, Współczesne zmiany środowiska przyrodniczego w różnych warunkach topoklimatycznych Wyżyny Krakowskiej na przykładzie Ojcowskiego Parku Narodowego, Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 19, 332.
  • Caputa Z., Wojkowski J., 2013, Wpływ promieniowania słonecznego na temperaturę powietrza i gleby na Wyżynie Krakowskiej, Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 23, 65-74.
  • Caputa Z., Wojkowski J., 2015, Structure of radiation balance in diverse types of relief, Annals of Warsaw University of Life Sciences, 47, 4, 343-354.
  • Clements G., Whiteman C., Horel J., 2003, Cold-air-pool structure and evolution in a mountain basin, Peter Sinks, Utah, Journal of Applied Meteorology, 42, 752-768.
  • Fei Y., Xia X., Ch, H., 2014, Dust aerosol drives upward trend of surface solar radiation during 1980-2009 in the Taklimakan Desert, Atmospheric Science Letters, 15, 282-287.
  • Gądek B., Caputa Z., 2003, Struktura bilansu cieplnego Lodowczyka Mięguszowieckiego (Tatry) latem w okresie dużego zachmurzenia i opadów, Przegląd Geograficzny, 75, 2, 287-298.
  • Gradziński M., Gradziński R., Jach R., 2008, Geologia, rzeźba i zjawiska krasowe okolic Ojcowa,[w:] A. Klasa, J. Partyka (red.), Monografia Ojcowskiego Parku Narodowego. Przyroda, Ojcowski Park Narodowy, Ojców, 31-95.
  • Grzybowski J., Miara K., Paszyński J., 1994, Bilans promieniowania. Atlas walorów, zasobów i zagrożeń środowiska geograficznego Polski,PAN IGiPZ, Warszawa, II-1 map.
  • Hall K., Lindgren B.J., Jackson P., 2005, Rock albedo and monitoring of thermal conditions in respect of weathering, some expected an some unexpected results, Earth Surface Processes and Landforms, 30, 801-811.
  • Hess M., Olecki Z., 1990, Wpływ zanieczyszczenia powietrza na stosunki radiacyjne w Krakowie, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 77, 29-43.
  • Hoch S.W., Whiteman C.D., 2010, Topographic effects on the surface radiation balance in and around Arizona's Meteor Crater, Journal of Applied Meteorology and Climatology, 49, 1114-1128.
  • Klein J., 1992, Radiacyjne czynniki klimatu i parowanie w Ojcowskim Parku Narodowym (na przykładzie Doliny Sąspowskiej),Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 5, 29-34.
  • Litschmann T., Rožnovský J., Středa T., Středová H., Hebelka J., 2012, Temperature and humidity conditions of Macocha Abyss, Contribution to Geophysics and Geodesy, 42, 3, 227-242.
  • Kozłowska-Szczęsna T., Podogrocki J., 1995, Antropogeniczne zmiany warunków radiacyjnych w Warszawie, [w:] K. Kłysik (red.),Klimat i Bioklimat Miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 87-97.
  • Michalik S., 2003, Charakterystyka fitosocjologiczna stałych powierzchni badawczych, "Chełmowa Góra", "Czyżówki" i "Grodzisko" w Ojcowskim Parku Narodowym, Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 14, 1-64.
  • Niedźwiedź T., 2009, Wpływ cyrkulacji atmosfery na klimat lokalny Ojcowskiego Parku Narodowego, Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 19, 181-194.
  • Lian Y., You G.J.-Y., Lin K., Jiang Z., Zhang Ch., Qin X., 2014, Characteristics of climate change in southwest China karst region and their potential environmental impacts, Environmental Earth Sciences, 1-8.
  • Oke T.R., 1999, Surface climate processes, [w:] W.G. Bailey, T.R. Oke, W.R. Rouse(red.),The surface climates of Canada, McGill-Queen University Press, Montreal-Kingston, 21-43.
  • Partyka J., Caputa Z., 2009, Charakterystyka klimatu lokalnego Ojcowskiego Parku Narodowego na podstawie danych archiwalnych oraz badań wykonanych w latach 2008-2009, Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 19, 19-40.
  • Paszyński J., Miara K. (red.), 1994, Atlas Rzeczpospolitej Polskiej, Główny Geodeta Kraju, Warszawa, arkusz 31.2 (10 map).
  • Paszyński J., Niedźwiedź T., 1991, Klimat, [w:] L. Starkel(red.),Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 296-355.
  • Paszyński J., 2004, Wymiana energii na powierzchni czynnej jako podstawa klasyfikacji topoklimatyczne, Acta Agrophysica, 3, 2, 351-358.
  • Sołtys-Lelek A., 2009, Struktura i zmiany zbiorowisk roślinnych na powierzchniach badawczych "Grodzisko" i w dolinie Sąspowskiej (Ojcowski Park Narodowy), Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 19, 265-320.
  • STATISTICA (data analysis software system), 2003, version 6. StatSoft, Inc.www.statsoft.com.
  • Steinacker R., Whiteman C.D., Dorninger M., Pospichal B., Eisenbach S., Holzer A.M., Weiss P., Mursch-Radlgruber E., Baumann K., 2007, A sinkhole field experiment in the Eastern Alps, Bull. Amer. Meteor. Soc., 88, 701-716.
  • Sun J., Burns S.P., Delany A.C., Oncley S.P., Horst T.W., Lenschow D.H., 2003, Heat balance in the nocturnal boundary layer during CASES-99, Journal of Applied Meteorology, 42, 1649-1666.
  • Tang W.J., Yang K., Qin J., Cheng C.C.K., He J., 2011, Solar radiation trend across China in recent decades: A revisit with quality-controlled data, Atmospheric Chemistry and Physics, 11, 393-406.
  • Wang K.C., Dickinson R.E., Wild M., Liang S., 2012, Atmospheric impacts on climatic variability of surface incident solar radiation. Atmospheric Chemistry and Physics, 12(20), 9581-9592.
  • Wang K.C., Dickinson K.E., Ma Q., Augustine J.A., Wild M., 2013, Measurement methods affect the observed global dimming and brightening, Journal of Climate, 26, 12, 4112-4120.
  • Whiteman C.D., Allwine K.J., Orgill M.M., Fritschen L.J., Simpson J., 1989, Deep valley radiation and surface energy budget microclimates. Part II. Energy budget, Journal of Applied Meteorology, 28, 427-437.
  • Whiteman C.D., McKee T.B., Doran J.C., 1996, Boundary layer evolution within a canyonland basin. Part I. Mass, heat, and moisture budgets from observations, Journal of Applied Meteorology, 35, 2145-2161.
  • Whiteman C.D., Haiden T., Pospichal B., Eisenbach S., Steinacker R., 2004, Minimum temperatures, diurnal temperature ranges and temperature inversions in limestone sinkholes of different size and shape, Journal of Applied Meteorology, 43, 1224-1236.
  • Whiteman C.D., Wekker S.F.J., Haiden B., 2007, Effect of Dewfall and Frostfall on Nighttime Cooling in a Small, Closed Basin, American Meteorological Society, 46, 3-13.
  • Wild M., 2009, Global dimming and brightening: A review, Journal of Geophysical Research, 114, 1-31.
  • Wojkowski J., 2009, Zróżnicowanie przestrzenne pokrywy śnieżnej na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego, Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 19, 89-108.
  • Wojkowski J., Caputa Z., 2009, Modelowanie dopływu promieniowania słonecznego na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego, Prądnik. Prace Muzeum Szafera, 19, 141-152.
  • Wołowski K., Cabała J., Zeeb B.A., 2004, Chrysophyceans tomatocysts from a karstic sink-hole in the vicinity of Staszów on the Małopolska Upland, Poland, Canadian Journal of Botany, 9, 1330-1337.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171456695

Zgłoszenie zostało wysłane

Zgłoszenie zostało wysłane

Musisz być zalogowany aby pisać komentarze.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.