Polenrisiko. Instytucjonalne ograniczenia handlu zagranicznego II Rzeczypospolitej

• Autorzy: Jerzy Łazor

Warianty tytułu

Polenrisiko. Institutional limitations of II Polish Republic foreign trade

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kiedy u progu niepodległości Stefan Czernecki kreślił wizję przyszłej organizacji polskiego handlu zagranicznego, sądził, że będzie się ona opierać na działalności konsulatów, izb handlowych, banków oraz administracji portowej (przewidywał, że polski port będzie zlokalizowany w Gdańsku)54. W tej wizji udział państwa w zarządzaniu wymianą z zagranicą był ograniczony. Rzeczywistość okazała się jednak inna. Choć, z wyjątkiem okresu etatyzmu wojennego, handel zagraniczny prowadziły w większości podmioty prywatne, udział państwa w jego koordynacji był bardzo istotny. Wynikało to częściowo z sytuacji na międzywojennych rynkach międzynarodowym, które zwłaszcza w latach 30. były wyjątkowo trudne, częściowo z ogólnych tendencji etatystycznych w gospodarcze, częściowo wreszcie z uwarunkowań endemicznie występujących wśród polskich firm zaangażowanych w handel międzynarodowy. Na problemy znane z innych gałęzi gospodarki (niski poziom kapitału) nałożyły się specyficzne problemy zagranicznej wymiany, sektora nieposiadającego szczególnych tradycji przed I wojną światową oraz niecieszącego się wysokim prestiżem w konsekwencji szczególnego charakteru modernizacji ziem polskich przed I wojną światową. Z tej perspektywy działalność państwa nie jawi się jako wynik chęci przejęcia kontroli nad handlem zagranicznym, lecz próba wsparcia opóźnionego sektora, względnie zapewnienie odpowiedniej ilości dewiz mimo problemu Polenrisiko. (fragment tekstu)

EN

The article explores institutional obstacles to the growth of Polish interwar foreign trade. Looking at interwar analyses of private entities and governmental agencies engaged in the trade, it shows the endemic organisational and institutional problems in the sector, linking them with belated modernisation of Polish lands in the XIX century. Seen in this light, the significant governmental engagement in and control of foreign trade can be seen as another example of state intervention trying to cover areas of insu'cient modernisation. At the same time, the dificult situation of interwar Poland meant, that some governmental actions, while crucial from the point of view of monetary policy, were detrimental to the organisation of the foreign trade sector. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Handel zagraniczny; Modernizacja; Instytucje publiczne

EN

Foreign trade; Modernization; Public institutions

• Czasopismo: Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 3
• Strony: 91--108

Twórcy

autor

Jerzy Łazor

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Ministerstwo Przemysłu i Handlu.
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Ministerstwo Skarbu.
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Prezydium Rady Ministrów.
• "Ekonomista" 1935.
• "Gospodarka Narodowa" 1934.
• "Polska Gospodarcza" 1931, 1933.
• "Przemysł i Handel" 1920.
• Battaglia R., Aktywizacja bilansu handlowego, Izba Przemysłowo-Handlowa w Poznaniu, Poznań 1930.
• Battaglia R., Minkowski P., W obronie aktywności bilansu handlowego. Przemówienie pp. dr. Rogera Battaglji i dr. Pawła Minkowskiego, Radców Izby Przemysłowo-Handlowej w Warszawie, wygłoszone na X zebr. plenarnem Izby w Warszawie w dniu 12 października 1931 r., Izba Przemysłowo-Handlowa w Warszawie, Warszawa 1931.
• Berend I. T., History Derailed: Central and Eastern Europe in the Long Nineteenth Century, University of California Press, Berkeley 2003.
• Berger L., Mianowski H., Izby przemysłowo-handlowe wobec etatyzmu, Towarzystwo Ekonomiczne w Krakowie, Kraków 1934.
• Bernadzikiewicz T., Przerosty etatyzmu, wyd. II, Towarzystwo Wydawnicze Młodych Prawników i Ekonomistów, Warszawa 1936.
• Czernecki S., Organizacja polskiego handlu zewnętrznego i czynniki jego rozwoju, Księgarnia Polska Bernarda Połonieckiego, Lwów 1918.
• Dąbrowski K., Izby przemysłowo-handlowe Drugiej Rzeczypospolitej jako instytucje samorządu przemysłowo-handlowego. Ujęcie doktrynalne i konstytucyjne, "Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego" 2007, s. 303-321.
• David T., Nationalisme économique et industrialisation: L'expérience des pays de l'Est(1789-1939),Librairie Droz, Genève 2009.
• Deszczyński M., Mazur W., Na krawędzi ryzyka. Eksport polskiego sprzętu wojskowego w okresie międzywojennym, Neriton, Warszawa 2004.
• Dominiczak H., Granica polsko-niemiecka 1919-1939. Z dziejów formacji granicznych, Ministerstwo Obrony Narodowej, Warszawa 1975.
• Drozdowski M., Organizacja eksportu jaj w Polsce, Izba Przemysłowo-Handlowa w Warszawie, Warszawa 1930.
• Drymmer W. T., W służbie Polsce, Warszawska Oficyna Wydawnicza Gryf, Warszawa 1998.
• Grabowski T., Rola państwa w gospodarce Polski 1918-1928, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1967.
• Hilchen F., Wpływ organizacji handlu zagranicznego na bilans płatniczy, Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa 1928.
• Jałowiecki A., Konkurencja węglowa polsko-brytyjska na rynkach skandynawskich, Wydawnictwo Instytutu Bałtyckiego, Toruń 1935.
• Jasiński L. J., Bliżej centrum czy na peryferiach? Polskie kontakty gospodarcze z zagranicą w XX wieku, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2011.
• Jezierski A., Bilans Handlowy Królestwa Polskiego, 1815-1914, PWN, Warszawa 1957.
• Kaleński E., Uruchomienie eksportu polskiego Stanów Zjednoczonych, Warszawa 1932.
• Kawczyński J., Przywóz owoców południowych, Rada Handlu Zagranicznego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1939.
• Krynicki J., Problemy handlu zagranicznego Polski 1918-1939 i 1945-1955, PWN, Warszawa 1958.
• Landau Z., Roszkowski W., Polityka gospodarcza II RP i PRL, PWN, Warszawa 1995.
• Landau Z., Tomaszewski J., Gospodarka Polski międzywojennej, t. I, W dobie inflacji 1918- 1923, Książka i Wiedza, Warszawa 1967.
• Landau Z., Tomaszewski J., Gospodarka Polski międzywojennej, t. II, Od Grabskiego do Piłsudskiego. Okres kryzysu poinflacyjnego i ożywienia koniunktury 1924-1929, Książka i Wiedza, Warszawa 1971.
• Łazor J., Brama na Bliski Wschód. Polsko-palestyńskie stosunki gospodarcze w okresie międzywojennym, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2016 (w przygotowaniu).
• Pogorzelski M., Normy organizacyjne eksportu płodów rolnych, PIE, Warszawa 1932.
• Roszkowski W., Kształtowanie się podstaw gospodarki państwowej w przemyśle i bankowości w latach 1918-1924, PWN, Warszawa 1982.
• Seifert T., Polskie i zagraniczne instytucje popierania eksportu, nakład własny, Lwów 1932.
• Skiba J., Reglamentacja dewizowa w Polsce w latach 1936-1939, w: Między stabilizacją a ekspansją. System finansowy w służbie modernizacji, red. J. Łazor, W. Morawski, Gajt, Wrocław 2014, s. 161-178.
• Skóra W., Służba konsularna Drugiej Rzeczypospolitej. Organizacja, kadry i działalność, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006.
• Staroń J., Organizacja wywozu artykułów zwierzęcych, Polski Związek Eksporterów Bekonu i Artykułów Zwierzęcych, Warszawa 1935.
• Tennenbaum H., Ośrodki dyspozycji gospodarczej w Polsce, Biblioteka Polska, Warszawa 1929.
• Tomaszewski J., Przemyt i handel sacharyną w Polsce międzywojennej, "Zeszyty Naukowe SGPiS" 1958, nr 9, s. 114-166.
• Turski M., Problem aktywizacji bilansu handlowego, Przemysł i Handel, Warszawa 1928.
• Winawerówna B., Znaczenie wywozu dla przemysłu polskiego, Instytut Badania Konjunktur Gospodarczych i Cen, Warszawa 1930.
• Żarnowski J., Społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939, PWN, Warszawa 1973.
• Hoinko T., Eksport a państwowa służba ekonomiczna, BMW 1926, maszynopis w Bibliotece SGH.
• Sprawozdanie z wycieczki eksportowej do Danji, Norwegii i Szwecji odbytej w dniach od 24 X do 11 XI 1930 roku z inicjatywy i przy pomocy Izby Przemysłowo-Handlowej w Warszawy pod przewodnictwem Radcy Izby D-ra Rogera Battaglji, BMW 1931, maszynopis w Bibliotece SGH.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.33119/KKESSiP.2016.3.3