Zmierzch koncepcji socjalistycznego rolnictwa w Polsce na przykładzie polityki rolnej w województwie rzeszowskim w latach 1975-1989

• Autorzy: Paweł Grata

Warianty tytułu

The Fall of the Concept of Socialist Agriculture in Poland on the Example of the Agricultural Policy in the Rzeszowskie Voivodeship in the Years 1975-1989

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest prezentacja założeń, celów, instrumentów i efektów polityki rolnej prowadzonej w województwie rzeszowskim w latach 1975-1989 oraz wskazanie podstawowych tendencji w niej występujących. W ostatnim piętnastoleciu istnienia Polski Ludowej polityka rolna przechodziła zasadnicze zmiany. W II połowie lat siedemdziesiątych stała pod znakiem kontynuacji ekspansji inwestycyjnej i silnego rozwoju sektora uspołecznionego w rolnictwie. Podczas kryzysu w latach osiemdziesiątych nastąpiły częściowa reorientacja prowadzonej wobec rolnictwa polityki, zanik odniesień ideologicznych oraz zwrot ku pragmatyzmowi. Ewolucję polityki rolnej można zobrazować na przykładzie województwa rzeszowskiego, w którym wyraźnie widoczne były wszystkie wady polskiego rolnictwa. Mimo że w rolnictwie województwa dominowały gospodarstwa indywidualne, w całym omawianym okresie polityka rolna była nastawiona na wsparcie podmiotów uspołecznionych. W efekcie prowadzonej w II połowie lat siedemdziesiątych polityki inwestycyjnej jego stan posiadania zwiększył się w województwie aż 3,5-krotnie i sięgnął w 1980 roku poziomu 8,3% (w 1975 r. udział ten wynosił zaledwie 2,3%). Zmiany dokonujące się w latach osiemdziesiątych przyniosły wprawdzie pewien wzrost nakładów na rolnictwo indywidualne i nieznaczny spadek udziału sektora uspołecznionego w strukturze posiadania ziemi, nie spowodowały jednak widocznej reorientacji priorytetów polityki rolnej, a skutkiem ich praktycznej realizacji pozostawała niezmiennie niska efektywność rolnictwa w województwie stanowiąca kolejny dowód na niewydolność systemu gospodarki socjalistycznej. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this article is to present the principles, objectives, instruments and effects of the agricultural policy in the Rzeszowskie Voivodeship in the years 1975-1989 and an indication of basic trends in it. In the last fifteen years of the Polish People Republic the agricultural policy underwent major changes. In the second half of the seventies it was marked by the continuation of strong investment expansion and the development of the socialized sector in agriculture. During the crisis of the eighties there was a partial reorientation of it, the disappearance of ideological references and the shift towards pragmatism. The evolution of the agricultural policy can be illustrated by the example of the Rzeszowskie Voivodeship where all disadvantages of Polish agriculture were clearly visible. Although agriculture of the province was dominated by individual farms, throughout the period the agricultural policy was focused on supporting the entities socialized (in the second half of the 70s their share in the structure of land increased more three times). The changes in the eighties did not bring a visible reorientation of the priorities of the agricultural policy. The result of their implementation remained consistently low efficiency of the agriculture in the region. It was another proof of the inefficiency of the system of the socialist economy. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka rolna; Rolnictwo; Socjalizm; Kryzys gospodarczy

EN

Agricultural policy; Agriculture; Socialism; Economic crisis

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2016
• Tom: 21 (XXI)
• Numer: nr 23 (2)
• Strony: 63--76

Twórcy

autor

Paweł Grata

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• [1] Archiwum Państwowe w Rzeszowie, Wojewódzka Rada Narodowa w Rzeszowie 1973-1990, sygn. 129, 132, 133, 135, 136, 138, 154, 199, 200, 201, 202, 204, 205, 208, 210, 211.
• [2] Dochód narodowy Polski według województw w 1986 r., Warszawa 1989.
• [3] (e), Kółka rolnicze ważnym ogniwem życia społeczno-gospodarczego wsi, "Nowiny" 1981/11.
• [4] (e), Przedsiębiorczość w twardym gorsecie, "Nowiny" 1987/300.
• [5] (e), Sesja WRN w Rzeszowie, "Nowiny" 1979/73.
• [6] edwi, Przedstawiamy województwa: Rzeszowskie, "Nowiny" 1975/131.
• [7] Friszke A., Polska Gierka, Warszawa 1995.
• [8] Grata P., Podstawowe priorytety polityki gospodarczej władz województwa rzeszowskiego w latach 1975-1989, "Polityka i Społeczeństwo" 2006/3.
• [9] Grata P., Przemiany w rolnictwie województwa rzeszowskiego w latach 1975-1989, [w:] Szkice z dziejów Polski południowo-wschodniej i Europy XIX i XX wieku, red. A. Bonusiak, E. Czop, J. Kuzicki, Przemyśl 2005.
• [10] Historia gospodarcza Polski (1939-1989), red. J. Kaliński, Warszawa 1996.
• [11] (hp), Pozytywna ocena rzeszowskich RSP, "Nowiny" 1985/171.
• [12] (jen), Dorobek i zadania RSP w woj. rzeszowskim, "Nowiny" 1980/122.
• [13] K. S., Udogodnienia dla gospodarstw zespołowych, "Nowiny" 1976/114.
• [14] Kaliński J., Gospodarka w PRL, Warszawa 2012.
• [15] Kostrowicka I., Rolnictwo, [w:] Historia gospodarcza Polski (1939-1989), red. J. Kaliński, Warszawa 1996.
• [16] Landau Z., Tanewski P., Polityka gospodarcza i społeczna, [w:] Historia gospodarcza Polski (1939-1989), red. J. Kaliński, Warszawa 1996.
• [17] "Mały Rocznik Statystyczny" 1971.
• [18] Niebudek J., Zespołowe Gospodarstwa Rolne SKR ba prostej, "Nowiny" 1980/69.
• [19] Podstawowe dane statystyczne według miast i gmin za 1985 r., Rzeszów 1986.
• [20] Program rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej w województwie rzeszowskim do 1980 roku, [w:] Zadania rolnictwa i gospodarki żywnościowej województwa rzeszowskiego do 1980 roku, Rzeszów 1978.
• [21] Referat wygłoszony przez wojewodę rzeszowskiego Bolesława Reka, [w:] Zadania rolnictwa i gospodarki żywnościowej województwa rzeszowskiego do 1980 roku, Rzeszów 1978.
• [22] Rocznik Statystyczny GUS 1996.
• [23] Rocznik Statystyczny Województwa Rzeszowskiego 1980, 1984, 1990, 1993, 1996.
• [24] Roszkowski W., Najnowsza historia Polski 1945-1980, Warszawa 2003.
• [25] Sprawozdanie statystyczne z wykonania planu oraz o sytuacji gospodarczej województwa rzeszowskiego za rok 1978, Rzeszów 1980.
• [26] Szeliga K., Zamknięta karta, "Nowiny" 1986/72.
• [27] Woś A., Rolnictwo i wyżywienie kraju, [w:] 35 lat gospodarki Polski Ludowej, red. K. Secomski, Warszawa 1979.
• [28] Wystąpienie członka Biura Politycznego KC PZPR wiceprezesa Rady Ministrów tow. Józefa Tejchmy, [w:] Zadania rolnictwa i gospodarki żywnościowej województwa rzeszowskiego do 1980 roku, Rzeszów 1978.
• [29] Zadania rolnictwa i gospodarki żywnościowej województwa rzeszowskiego do 1980 roku, Rzeszów 1978.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2016.hss.19