Magia świąt wielkanocnych

• Autorzy: Czesława Trąba , Krzysztof Rogut , Paweł Wolański

Warianty tytułu

The Magic of Easter

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule zwrócono uwagę na magię świąt wielkanocnych w Polsce: wierzenia, obrzędy i różne rekwizyty, w tym rośliny oraz jajka. Święta poprzedza Niedziela Palmowa, kiedy święci się zielone gałązki wierzbowe, które są symbolem życia. Dowiedziono, że są podobieństwa i różnice między regionami w obrzędowości chrześcijańskiej w Wielki Piątek, Wielką Sobotę, Wielką Niedzielę i Poniedziałek Wielkanocny. W Wielki Piątek przygotowuje się różnymi technikami kraszanki i pisanki, które są ozdobą wielkanocnego stołu. W Wielką Sobotę święci się pokarmy, w tym jajka, oraz ogień i wodę. Jajko jest symbolem życia, siły, miłości i płodności. Jajka i ich skorupki wykorzystywano niegdyś w magii agrarnej i hodowlanej. W Wielką Niedzielę cała rodzina spożywa uroczyste śniadanie złożone z poświęconych potraw, dzieląc się jajkiem i składając sobie życzenia. W Poniedziałek Wielkanocny jest zwyczaj oblewania się wodą. Dzisiaj, tak jak przed wiekami uroczyście obchodzimy święta wielkanocne, ale nie ma już dawnej magii i obrzędów związanych z rolnictwem. (abstrakt oryginalny)

EN

The articles focuses on the magic of Easter in Poland: beliefs, customs, and various requisites, including plants and eggs. Easter is preceded by Palm Sunday when green willow twigs, the symbol of the life, are blessed. As far as rites are concerned, there are similarities and differences between regions in celebrations on Good Friday, Easter Eve, Easter, Sunday and Easter Monday. On Good Friday, eggs are painted by various techniques, and the eggs become a decoration on the Easter table. On Easter Eve, food (including eggs), fire, and water are blessed. The egg is a symbol of life, love, and fertility. Eggs and eggshells used to be applied in agricultural and breeding magic. On Easter Sunday, the whole family consume breakfast constituting of blessed dishes, sharing a painted egg, and giving wishes to one another. On Easter Monday, there is a custom of splashing each other with water. Today we celebrate Easter as we did centuries ago, but there is no magic and customs related to agriculture are not practised any longer. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Religia; Dziedzictwo kulturowe; Zróżnicowanie regionalne

EN

Religion; Cultural heritage; Regional diversity

• Czasopismo: Aura
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 3
• Strony: 26--28

Twórcy

autor

Czesława Trąba

• Uniwersytet Rzeszowski

autor

Krzysztof Rogut

• Uniwersytet Rzeszowski

autor

Paweł Wolański

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• [1] Angielczyk M. 2011. Obrzędy i tradycje zielarskie regionu nadbużańskiego. Wydanie II. Wyd. Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania - Tygiel Doliny Bugu w Drohiczynie, s. 80.
• [2] Charchut E. 1962. Zwyczaje doroczne w okolicy Cmolasu pow. Kolbuszowa. HR/611, t. 96, 1-56.
• [3] Gaweł A. 2008. Zwyczaje, obrzędy i wierzenia agrarne na Białostocczyźnie od połowy XIX w. do początku XXI w. Księgarnia Akademicka, Muzeum Podlaskie w Białymstoku, Kraków, s. 396.
• [4] Janicka-Krzywda U. 1988. Rok karpacki - obrzędy doroczne w Karpatach Polskich. Biblioteczka Turysty Górskiego 16, PTTK "KRAJ", Warszawa - Kraków, s. 64.
• [5] Karczmarzewski A. 1972. Obrzędy i zwyczaje doroczne wsi rzeszowskiej. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, s. 115.
• [6] Kowalska-Lewicka A. 1985. Wierzenia i zwyczaje związane ze śmiercią. Studia z kultury ludowej Beskidu Sądeckiego. PAN - Oddz. w Krakowie, Komisje Etnograficzne, 53-89.
• [7] Kutrzeba-Pojnarowa A. 1988. Trześniów. Tradycyjna kultura chłopska i kierunki przemian (refleksje etnografa). Wyd. Muzeum Regionalne PTTK w Brzozowie, s. 103.
• [8] Kwaśniewicz K. 1985. Rok obrzędowy. Studia z kultury ludowej Beskidu Sądeckiego. PAN - Oddz. w Krakowie, Komisje Etnograficzne, 33-52.
• [9] Libera Z., Paluch A. 1993. Lasowiacki zielnik. Varia Kolbuszowskie 2, s. 152.
• [10] Majer J. 1961. Dzikowiec pow. Kolbuszowa. Zwyczaje, obyczaje, obrzędy i magia. MR/495, t. 71, 4-16.
• [11] Niebrzegowska S. 2000. Przestrach od przestrachu. Wyd. UMCS, Lublin, s. 265.
• [12] Ogrodowska B. 2004. Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne. Sport i Turystyka - MUZA SA, Warszawa, s. 273.
• [13] Paluch A. 1988. Świat roślin w tradycyjnych praktykach leczniczych wsi polskiej. Acta Universitatis Wratislaviensis 752, s. 263.
• [14] Raport - Ethnobotanical study Report, Czech Republic, South Moravia - 2013.
• [15] Ruszel K. 2004. Leksykon kultury ludowej w Rzeszowskiem. Wyd. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Stowarzyszenie Archeologów Polskich Oddział w Rzeszowie, s. 600.
• [16] Szot-Radziszewska E. 2005. Sekrety ziół. Wiedza ludowa, magia, obrzędy lecznicze. Wyd. TRIO, Warszawa, s. 229.
• [17] Szymanderska H. 1980. Polska Wielkanoc. Wyd. Watra, Warszawa, s. 167.
• [18] Trąba C. 2015. Palma wielkanocna w wierzeniach polskiego ludu. Aura 4, 24-26.
• [19] Uryga J. 2002. Rok polski w życiu, w tradycji i obyczajach ludu. Wyd. Duszpasterskie Rolników, Włocławek, s. 384.