Wpływ zmian poziomu morza i procesów fluwialnych na położenie ujściowego odcinka Piaśnicy i litodynamikę osadów korytowych

• Autorzy: Ewa Szymczak , Dorota Zabłocka

Warianty tytułu

Impact of Sea Level Changes and Fluvial Processes on the Location of the Piaśnica River Mouth and the Lithodynamic of Bed Sediments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest przedstawienie zmian położenia koryta rzeki Piaśnicy w jej ujściowym odcinku oraz charakterystyka litodynamiki osadów korytowych, jako konsekwencji zmian poziomu morza. Analizę oparto na wynikach pomiarów prowadzonych w ujściowym odcinku rzeki w latach 2014-2015. Wykorzystano dane dotyczące dobowych stanów morza, pochodzące ze stacji Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW-PIB) we Władysławowie i Łebie. W czasie prowadzonych badań udokumentowano wyraźne zmiany położenia koryta rzeki. Przeprowadzono analizy uziarnienia osadów korytowych, zinterpretowano wartości wskaźników teksturalnych, tj. średnią średnicę ziarn (MZ), wysortowanie (σI), skośność (SkI) oraz spłaszczenie (KG), obliczone metodą Folka i Warda (1957) z wykorzystaniem programu Gradistat. Na ich podstawie wnioskowano o warunkach transportu rumowiska rzecznego na tle zmieniającego się położenia koryta rzeki. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to analyse changes in the channel layout of the Piaśnica River estuary and the lithodynamic characteristic of bed deposits as a consequence of sea level changes. The analysis is based on the results of measurements in the river estuary conducted in the years 2014-2015. The data of daily average sea level were obtained from the Institute of Meteorology and Water Management (IMiGW) station in Władyslawowo and Łeba. The research documented distinct changes in the position of the riverbed. Analyses of textual indicators were conducted i.e. mean grain size (MZ), standard deviation (σI), skewness (SkI) and kurtosis (KG) were calculated according to Folk and Ward formulas (1957) using the Gradistat software. Based on the abovementioned data conclusions were made about the changing conditions of the river sediment transport. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Geografia regionalna; Geologia; Regulacja rzek

EN

Regional geography; Geology; River regulation

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2018
• Numer: z. 152
• Strony: 119--132

Twórcy

autor

Ewa Szymczak

• Uniwersytet Gdański

autor

Dorota Zabłocka

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Allen G.P., Castaing P., Klingebiel A., 1972, Distinction of elementary sand populations in the Gironde Estuary (France) by r-mode factor analysis of grain-size data, Sedimentology, 19, 21-35.
• Bajkiewicz-Grabowska E., Magnuszewski A., Mikulski Z., 1993, Hydrometria, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Blott S.J, Pye K., 2001, Gradistat: A grain size distribution and statistics package for the analysis of unconsolidated sediments, Earth Surface Processes and Landforms 26, 1237-1248.
• Bodziony M., 2011, Ujście Piaśnicy - człowiek kontra przyroda, Ekonatura, 3, 26-27.
• Chow V.T., 1959, Open-channel hydraulics, McGraw-Hill, New York.
• Cyberski J., 1980, Udział osadów rzecznych w bilansie materiału strefy przybrzeżnej, maszynopis, Instytut Morski, 43.
• Dubrawski R., Zawadzka E. (red.), 2006, Przyszłość ochrony polskich brzegów morskich, Zakład Wydawnictw Naukowych Instytutu Morskiego w Gdańsku, Gdańsk.
• Dynus-Angiel J., 1983, Typy uziarnienia rumowiska dennego rzek północnego skłonu Pomorza Zachodniego, Przegląd Geofizyczny, 28 (2), 185-193.
• Florek E., Florek W., 1989, Cechy hydrologiczne Słupi a osady budujące koryto, Kwartalnik AGH, Geologia 15 (1-2), 15-33.
• Folk R.L., Ward W.C., 1957, Brazos River bar, a study of significance of grain size parameters, Journal of Sedimentary Petrology, 27, 3-26.
• Hjulström F., 1935, Studies of morphologica activity of rivers as illustrated by the River Fyris, Bulletin of the Geological Institute University of Uppsala, 25, 221-527.
• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW-PIB), 2014, Ocena wpływu obecnych i przyszłych zmian klimatu na strefę polskiego wybrzeża i ekosystem Morza Bałtyckiego, Oddział Morski w Gdyni.
• Instytut Morski w Gdańsku, 2012, Uwagi i komentarze złożone w ramach konsultacji społecznych projektu pn. "Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany programu wieloletniego na lata 2004-2023", Program ochrony brzegów morskich, ustanowionego ustawą z dnia 28 marca 2003 r. o ustanowieniu programu wieloletniego "Program ochrony brzegów morskich", wraz z odpowiedziami udzielonymi przez Autorów Prognozy, Instytut Morski, Gdańsk.
• Jarzębińska T., Majewski W., 2009, Influence of Pumped-Storage Power Plant on Physical and Ecological State of Lake Żarnowiec, [w:] International Symposium of Water Management and Hydraulic Engineering, paper A101, Ohrid, 349-360.
• Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Leontjew O.K., Nikiforow L.G., Safjanow G.A, 1982, Geomorfologia brzegów morskich, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Łabuz T.A., Sydor P., 2016, Litologia osadów powierzchniowych wydm przednich jako wskaźnik procesów eolicznych na akumulacyjnych odcinkach polskiego wybrzeża, [w:] J. Święchowicz, A. Michno (red), Wybrane zagadnienia geomorfologii eolicznej. Monografia dedykowana dr hab. Bogdanie Izmaiłow w 44. rocznicę pracy naukowej, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 63-86.
• Majewski W. (red.), 1996, Stan jeziora Żarnowieckiego po 10 latach eksploatacji elektrowni szczytowo- pompowej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• Musielak S., 2015, Wpływ zmian klimatycznych i cyrkulacji wód na morfodynamikę brzegów Południowego Bałtyku, Streszczenia wykładów konferencyjnych, Konferencja "Bałtyk 2015", Sopot 14-16 września 2015, 1-5, http://www.iopan.pl/baltyk2015/materialy/Streszczenia- WykladowKonferencyjnych/17_WplywZmianKlimatycznych.pdf.
• Mycielska-Dowgiałło E., 2007, Metody badań cech teksturalnych osadów klastycznych i wartość interpretacyjna wyników, [w:] E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski (red.), Badania cech teksturalnych osadów czwartorzędowych i wybrane metody oznaczania ich wieku, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin, Warszawa, 95-180.
• Mycielska-Dowgiałło E., Ludwikowska-Kędzia M., 2011, Alternative interpretations of grain-size data from Quaternary deposits, Geologos 17 (4), 189-203.
• Myślińska E., 2010, Laboratoryjne badania gruntów i gleb, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Myśliwy M., 2010, Riparian tall herb fringe communities in a small lowland river valley: Species-environment interactions, Natura Montenegrina, 9 (3), 403-415.
• Ostaficzuk S., Jakubicz B., Skompski S., 1976, Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1: 50 000. Arkusz Sławoszyno, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Ostaficzuk S., 1978, Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski. Arkusz Sławoszyno, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Passega R., 1964, Grain-size representation by CM patterns as a geological tool, Journal of Sedimentary Petrology, 34, 830-847.
• Passega R., Byramjee R., 1969, Grain size image of clastic deposits, Sedimentology, 13, 830-847.
• Podział hydrograficzny Polski, 1983, Cz. I: Zestawienia liczbowo-opisowe, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa, 847-848.
• Przasnyska J., 2009, Mapa litogenetyczna Polski 1: 50 000. Arkusz Sławoszyno, Ministerstwo Środowiska.
• Racinowski R., Szczypek T., Wach J., 2001, Prezentacja i interpretacja wyników badań uziarnienia osadów czwartorzędowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Radtke G., Bernaś R., Dębowski P., Skóra M., 2010, Ichtiofauna małych cieków polskiego wybrzeża Bałtyku, Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego, 23, 79-96.
• Szmańda J.B., 2010, Litodynamiczna interpretacja środowiska fluwialnego na podstawie wskaźników uziarnienia - przegląd wybranych metod, Landform Analysis, 12, 109-125.
• Sztobryn M., Letkiewicz B., Mykita M., Kowalska B., Cieślak A., 2010, Metodyka obliczania maksymalnych poziomów wody o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia dla wybrzeża oraz ujściowych odcinków rzek będących pod wpływem oddziaływania morza w celu wykorzystania wyników do modelowania hydrodynamicznego, a następnie opracowania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego. Raport z wykonania map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Oddział Morski w Gdyni.
• Szymczak E., 2002, The transport of material by the rivers of the northern slope of the Pomeranian Lakeland to the Baltic Sea, Oceanological Studies, 31 (3-4), 85-97.
• Szymczak E., 2014, Osady korytowe cieków zlewiska Zalewu Puckiego w świetle analiz teksturalnych, [w:] R. Cieśliński, K. Jereczek-Korzeniewska (red.), Problemy badań wody w XX i XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 374-386.
• Szymczak E., Piekarek-Jankowska H., 2007, The transport and distribution of the river load in the Puck Lagoon by the mouth of the river Reda (Southern Baltic Sea, Poland), Oceanological and Hydrobiological Studies, 36 (1), 103-124.
• Szymczak E., Szmytkiewicz A., 2014, Sediment deposition in the Puck Lagoon (Southern Baltic Sea, Poland), Baltica, 27 (2), 105-118.
• Walling D.E., Fang D., 2003, Recent trends in the suspended sediment loads of the world's rivers, Global and Planetary Change, 39, 111-126.
• Wolski T., Wiśniewski B., 2014, Long-term, seasonal and short-term fluctuations in the water level of the Southern Baltic Sea, Quaestiones Geographicae 33 (3), 181-197.
• Visher G.S., 1969, Grain-size distributions and depositional processes, Journal of Sedimentary Petrology, 39,1074-1106.
• Zawadzka-Kahlau E., 2008, Morfologiczne efekty oddziaływania czynników hydrometeorologicznych na Mierzei Karwieńskiej, Landform Analysis, 88-93.
• Komunalny Związek Gmin Dolina Redy i Chylonki, http://kzg.pl/index.php/srodowisko_geograficzne, wody_powierzchniowe,rzeki_potoki_kanaly (12.04.2016).
• Geoportal 2, http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/ (16.07.2017).
• Model Ekohydrodynamiczny Instytut Oceanografii, Uniwersytet Gdański, http://model. ocean.univ.gda.pl/ (10.12.2016).
• Ujście Piaśnicy do morza, https://www.youtube.com/watch?v=rUY51NRaiQU (8.02.2017).

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.17.034.8257