Kapitał społeczny i ludzki jako niematerialny zasób rozwoju lokalnego w świetle badań ankietowych mieszkańców wsi województwa pomorskiego

• Autorzy: Maciej Tarkowski

Warianty tytułu

Social and Human Capital as an Intangible Resource for Local Development in View of the Questionnaire Study of Rural Inhabitants in Pomorskie Province

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono terytorialne zróżnicowanie kapitału ludzkiego i społecznego na przykładzie obszarów wiejskich województwa pomorskiego ogółem, w podziale na gminy podmiejskie i pozostałe wiejskie oraz w podziale na regiony historyczne. Kapitał ludzki rozumiany jest jako zestaw wiedzy, umiejętności i kompetencji służących aktywności ekonomicznej. Kapitał społeczny to umiejętności współpracy międzyludzkiej w obrębie grup i organizacji, w celu osiągnięcia wspólnych interesów. Oba rodzaje kapitału stanowią istotny niematerialny zasób rozwoju lokalnego. W artykule skupiono się na przybliżeniu aspektów, które z uwagi na trudność pomiaru są pomijane w większości badań wykorzystujących dane wtórne. W tym celu wykorzystano dane pierwotne pochodzące z badania ankietowego na próbie 7,1 tys. osób (w tym 2,3 tys. mieszkańców wsi). Analizie poddano zagadnienia: wartości w życiu, zaufania do innych osób i instytucji, identyfikacji i związków z miejscem zamieszkania oraz postaw wobec pracy. Na podstawie uzyskanych wyników sformułowano trzy grupy wniosków: (1) zróżnicowanie badanych cech w układzie miasto-wieś nie było tak znaczne, jak pokazują najczęściej stosowane wskaźniki aktywności społecznej i przedsiębiorczości; (2) podmiejskie położenie, poza zjawiskami wprost zależnymi od korzyści aglomeracji, nie miało większego wpływu na badane cechy; (3) nie stwierdzono wyraźnych różnic w przekroju regionów historycznych, choć w jednym zaobserwowano pewne odmienności.(abstrakt oryginalny)

EN

The article is to complement data on territorially diversified social and human capital in rural areas. The study concentrated on rural areas of Pomorskie Province, broken down by suburban and other rural communes, and broken down by historical regions. The subject of the study is human and social capital. The term 'human capital' is understood as a collection of knowledge, skills and competencies of given persons, used for the purpose of economic activity. Social capital, on the other hand, is the ability of cooperative interrelations between people in a group or organisation to achieve common benefits. Both types of capital are significant, intangible resources necessary for the local development. The article focuses on selected aspects of both types of capital which are neglected in most studies relying on secondary data, due to measurement difficulties. Therefore, primary data was used from polls conducted on a group of 7,100 individuals (including 2,300 rural residents). The analysis covered the following issues: the value of life, trusting people and institutions, identification and relation with the work place, attitude towards work. The results consisted in three categories of conclusions. Firstly, as indicated by the most common indicators of social activity and entrepreneurship, the analysed characteristics do not differ between the city inhabitants and those in rural areas. Data on entrepreneurship and social activeness are easily accessible at every level of spatial integration and are commonly applied. Nevertheless, they should be interpreted with greater caution as the value of these indicators results directly from defined features of particular individuals and their community constituting human and social capital. The individuals' and communities' environment has a considerable impact on their functioning in society. On the other hand, polls indicate that they also cannot be interpreted directly. Smaller differences in issues meaningful for the development of social and human capital result partially from the way in which they are formulated in the social context. The reference framework is rather the situation of people in the closer and further environment than abstract indicators. This leads to flattening the spectrum of formulated assessments. Secondly, a lower level of studied features was generally not observed in rural suburbs with the exception of its components which are directly dependent on the agglomeration economies. Thirdly, in terms of historical regions, responses formulated by the respondents of the western part of the Province showed certain distinctive features. However, it seems that this might be attributed to the transition crises rather than long-term conditions.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kapitał społeczny; Kapitał ludzki; Zasoby niematerialne; Rozwój lokalny; Obszary wiejskie

EN

Social capital; Human capital; Intangible assets; Local development; Rural areas

• Czasopismo: Studia Obszarów Wiejskich
• Rocznik: 2017
• Tom: 46 Społeczne i indywidualne zasoby obszarów wiejskich
• Strony: 131--148

Twórcy

autor

Maciej Tarkowski

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• 1. Bański J., 2008, Wiejskie obszary sukcesu gospodarczego, Studia Obszarów Wiejskich, 14.
• 2. Bański J., 2010, Odrębność obszaru podmiejskiego w kontinuum miejsko-wiejskim, Czasopismo Geograficzne, 80, 4, s. 210-228.
• 3. Bański J., 2014, Współczesne typologie obszarów wiejskich w Polsce - przegląd podejść metodologicznych, Przegląd Geograficzny, 86, 4, s. 441-470.
• 4. Becattini G., Bellandi M., Ottati G., Sforzi F., 2003, From industrial districts to local development, Edward Elgar Publishing, Cheltenham.
• 5. Bird B., 1995, Towards a theory of entrepreneurial competency, [w:] J.A. Katz, R.H. Brockhaus (red.), Advances in entrepreneurship, firm emergence and growth, JAI Press, s. 51-72.
• 6. Brol R., 1998, Rozwój lokalny - nowa logika rozwoju gospodarczego, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, 785, s. 11-15.
• 7. Coffey W.J., Polese M., 1984, The concept of local development: a stages model of endogenous regional growth, Papers in Regional Science, 55, 1, s. 1-12.
• 8. Coffey W.J., Polese M., 1985, Local development: conceptual bases and policy implications, Regional Studies, 19, 2, s. 85-93.
• 9. Coleman J. S., 1998, Social Capital in the Creation of Human Capital, American Journal of Sociology, 94, s. 95-120.
• 10. Czapiewski K.Ł., 2006, Rural areas of success - in the search definitions and measures, Europa XXI, 15, s. 77-86.
• 11. Czapiewski K.Ł., 2010, Koncepcja wiejskich obszarów sukcesu społeczno-gospodarczego i ich rozpoznanie w województwie mazowieckim, Studia Obszarów Wiejskich, 22, s. 7-218.
• 12. Czyżewski A.B., Góralczyk-Modzelewska M., Saganowska E., Wojciechowska M., 2001, Regionalne zróżnicowanie kapitału ludzkiego w Polsce, Studia i Prace. Z Prac Zakładu Badań Statystyczno-Ekonomicznych GUS i PAN, 277, s. 1-27.
• 13. Domański B., 2004, Krytyka pojęcia rozwoju a studia regionalne, Studia Regionalne i Lokalne, 16, 2, s. 7-23.
• 14. Działek J., 2011, Kapitał społeczny jako czynnik rozwoju gospodarczego w skali regionalnej i lokalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• 15. Działek J., 2011, Kapitał społeczny - ujęcia teoretyczne i praktyka badawcza, Studia Regionalne i Lokalne, 45, 3, s. 100-118.
• 16. Fedyszak-Radziejowska B., 2005, Czy kapitał społeczny bez społecznego zaufania jest możliwy? Przykłady polskich gmin wiejskich, [w:] T. Kaźmierczak, M. Rymsza (red.), Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, s. 65-90.
• 17. Fedyszak-Radziejowska B., 2014, Społeczności wiejskie dziesięć lat po akcesji. Postawy, wartości i uwarunkowania społeczno-ekonomiczne, [w:] I. Nurzyńska, W. Poczta, Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 153-174.
• 18. Frykowski M., Starosta P, 2005, Kapitał społeczny na terenie województwa łódzkiego, [w:] K. Gorlach, G. Foryś (red.), W obliczu zmiany. Wybrane strategie działania mieszkańców polskiej wsi, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 79-106.
• 19. Gorzelak G., 2003, Bieda i zamożność regionów. Założenia, hipotezy, przykłady, Studia Regionalne i Lokalne, 11, 1, s. 37-59.
• 20. Grosse G. T., 2002, Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego, Studia Regionalne i Lokalne, 8, 1, s. 25-48.
• 21. Halamska M., 2008, Kapitał społeczny wsi. Próba rekonstrukcji, Przegląd Socjologiczny, 57, s. 81-105.
• 22. Heffner K., 2007, Wiejskie rynki pracy - kurczące się zasoby czy niewyczerpane rezerwy?, [w:] W. Kamińska i K. Heffner, Wiejskie rynki pracy - zasoby, aktywizacja, nowe struktury, Studia KPZK PAN, 145, s. 8-51.
• 23. Herbst M., 2007, Wpływ kapitału ludzkiego i społecznego na (krótkookresowy) wzrost gospodarczy w polskich podregionach, [w:] M. Herbst (red.), Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 166-203.
• 24. Janc K., 2009, Zróżnicowanie przestrzenne kapitału ludzkiego i społecznego w Polsce, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 8, s. 1-120.
• 25. Jażdżewska I., Frykowski M., 2006, Rozwój gospodarczy gmin a aktywność obywatelska mieszkańców wsi i małych miast województwa łódzkiego, [w:] E. Psyk-Piotrowska (red.), Kapitał społeczny, partycypacja obywatelska, rozwój lokalny, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 104-128.
• 26. Kowalewski A., Mordasewicz J., Osiatyński J., Regulski J., Stępień J., Śleszyński P., 2014, Ekonomiczne straty i społeczne koszty niekontrolowanej urbanizacji w Polsce - wybrane fragmenty raportu, Samorząd Terytorialny, 25, 4, s. 5-21.
• 27. Krzysztofek K., Szczepański M.S., 2005, Zrozumieć rozwój. Od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• 28. Knieć W., Goszczyński W., Obracht-Prondzyński C., 2013, Kapitał społeczny wsi pomorskiej, Kaszubski Uniwersytet Ludowy, Wieżyca.
• 29. Łabędzki H., 2011, Kapitał ludzki i społeczny na obszarach wiejskich powiatu Żary, Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu. Roczniki Naukowe, 13, 2, s. 284-289.
• 30. Marchewka K., 2000, Główne nurty w teorii kapitału, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 63, 3, s. 105-120.
• 31. Mularska M., 2006, Aprobata wybranych norm społecznych na obszarach wiejskich, [w:] E. Psyk-Piotrowska (red.), Kapitał społeczny, partycypacja obywatelska, rozwój lokalny, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 89-103.
• 32. OECD, 1998, Human Capital Investment. An International Comparison, Paris.
• 33. Parysek J.J., 1997, Podstawy gospodarki lokalnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• 34. Piróg D., 2015, Kompetencje z zakresu przedsiębiorczości: rozważania teoretyczne i ich ilustracje w obszarze szkolnictwa wyższego, Przedsiębiorczość - Edukacja, 11, s. 364-376.
• 35. Porter M.E., 2000, Porter o konkurencji, PWE, Warszawa.
• 36. Psyk-Piotrowska E., Zajda K., Kretek-Kamińska A., Walczak-Duraj D., 2013, Struktura i uwarunkowania kapitału społecznego w lokalnych grupach działania, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• 37. Ptak A., 2015, Lokalna społeczność w procesie tworzenia funduszu sołeckiego, Studia Regionalne i Lokalne, 59, 1, s. 138-153.
• 38. Raport techniczny z realizacji badania "Wzorcowy System Regionalny Monitoringu Jakości Usług Publicznych i Jakości Życia", 2013, Pracownia Badań Społecznych (maszynopis).
• 39. Sagan I., 2007, Teorie rozwoju regionalnego i ich praktyczne zastosowanie, [w:] G. Gorzelak, A. Tucholska (red.), Rozwój, region, przestrzeń, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, s. 91-108.
• 40. Walukiewicz S., 2007, Four Forms of Capital and Proximity, Working Paper of Systems Research Institute of Polish Academy of Sciences, 3, s. 1-40.
• 41. Wendt J., 2007, Wymiar przestrzenny struktur i aktywności społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, Prace Geograficzne, 208, s. 7-230.
• 42. Wójcik M., 2010, Wieś metropolitalna - podstawowe pojęcia i koncepcje badawcze, 58. Zjazd Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Łódź, 8-12 września 2010 r.
• 43. Wójcik M., 2013, Geografia wsi w Polsce. Ewolucja koncepcji i problemów badawczych, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 13, s. 4-18.
• 44. Wójcik M., Dmochowska-Dudek K., Traczyk A., 2014, Konflikty społeczno-przestrzenne na obszarach wiejskich województwa łódzkiego, Biuletyn Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Łódzkiego, 4, s. 8-11.
• 45. Zaucha J., Brodzicki T., Ciołek D., Komornicki T., Mogiła Z., Szlachta J., Zaleski J., 2015, Terytorialny wymiar wzrostu i rozwoju, Difin SA, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.7163/SOW.46.8