Koszt ryzyka produkcyjnego w kalkulacjach opłacalności wybranych upraw roślin wysokobiałkowych - aspekty metodyczne i aplikacyjne

• Autorzy: Joanna Pawłowska-Tyszko , Michał Soliwoda

Warianty tytułu

The Cost of Production Risk in Profitability Calculations for Selected High Protein Crops - Methodological and Application Aspects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel - Celem opracowania jest próba oceny opłacalności wybranych upraw roślin wysokobiałkowych z uwzględnieniem kosztu ryzyka produkcyjnego. Metodyka - W ykorzystano m etodę a nalizy w skaźnikowej, u względniając m iary i wskaźniki stosowane w ekonomice rolnictwa. Określono udział kosztów będących skutkiem ewentualnej realizacji grup ryzyka jako procentowego udziału w produkcji nasion. Obrazuje to spadek plonu spowodowany prawdopodobieństwem realizacji oszacowanego kosztu ryzyka produkcji wyrażonego współczynnikiem. Współczynnik ten odzwierciedla stopień ryzyka. Koszt poszczególnych ryzyk został oszacowany niezależnie, a wysokość tego kosztu urealniono (korzystając ze wskaźnika cen towarów i usług zakupywanych na cele bieżącej produkcji rolniczej wg GUS) na lata objęte analizą (2009-2015). Źródłem danych są dane wtórne GUS (dotyczące m.in. plonów) i Agrokoszty (w Zakładzie Rachunkowości Rolnej IERiGŻ-PIB). Wynik - Uwzględnienie kosztu ryzyka w całkowitych kosztach produkcji obniża znacząco wskaźnik opłacalności (z uwzględnieniem kosztu ryzyka) danej działalności roślinnej. O ile produkcja nasion peluszki, z uwzględnieniem kosztu ryzyka produkcyjnego, była opłacalna jedynie w 2012 i 2014 r., to efektywność ekonomiczna produkcji nasion bobiku była niesatysfakcjonująca (wskaźnik opłacalności <100%) w analizowanym szeregu czasowym. W rachunku kosztów nie można pomijać kosztu ryzyka, bowiem jego pominięcie prowadzi do niedoszacowania wyników działalności, co w konsekwencji może prowadzić do błędnych decyzji na poziomie mikro, dotyczących np. planowania struktury upraw, podejmowania działań inwestycyjnych, a na poziomie makro skierowanie zbyt wysokiego wsparcia w formie płatności obszarowych. Oryginalność/wartość - Wyniki badań wskazują na potrzebę uwzględnienia kosztu ryzyka produkcyjnego w kalkulacjach opłacalności. Zaproponowana metodyka szacowania kosztu ryzyka produkcyjnego, która została zweryfikowana empirycznie dla produkcji upraw dwóch wybranych roślin wysokobiałkowych, może mieć zastosowanie w kształtowaniu i ocenie efektywności instrumentów polityki rolnej.(abstrakt oryginalny)

EN

Purpose - The study attempts to evaluate the profitability of selected crops of protein crops, taking into account the cost of production risk. Design/methodology/approach - The method of financial analysis was used, taking into account measures and indicators used in agricultural economics. The share of costs resulting from the possible implementation of risk groups as a percentage share in seed production was determined. It illustrates the decrease in yield caused by the probability of implementing the estimated cost of production risk expressed as a coefficient. This coefficient reflects the degree of risk. The cost of individual risks was estimated independently, and the amount of this cost was adjusted (using the price index of goods and services purchased for the purposes of current agricultural production according to the Central Statistical Office) for the years covered by the analysis (2009-2015). The source of data is was Central Statistical Office (GUS) (regarding, among others, yields) and Agrokoszty (in the Agricultural Accountancy Department of IAFE-NRI). Findings - Taking into account the cost of risk in total production costs significantly reduces the cost-effectiveness ratio (including the cost of risk) of a given plant activity. While the production of field peas, including the production risk, was only profitable in 2012 and 2014, the economic efficiency of horse bean seed production was unsatisfactory (profitability index <100%) in the analyzed time series. In the calculation of costs, the cost of risk can not be omitted because its omission leads to underestimation of the results of operations, which can lead to erroneous decisions at the micro level concerning, for example, crop structure planning, investment activities, and macro-leveling too high support in form of area payments. Originality/value - The research results indicate the need to take into account the cost of production risk in profitability calculations. The proposed methodology for estimating the cost of production risk, which has been empirically verified for the production of crops of two selected high protein crops, may be used in shaping and assessing the effectiveness of agricultural policy instruments.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ryzyko; Rolnictwo; Produkcja roślinna; Ubezpieczenia rolnicze; Rachunek kosztów

EN

Risk; Agriculture; Crop production; Agriculture insurance; Cost accounting

• Czasopismo: Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 1 (91) Zarządzanie finansami
• Strony: 95--104

Twórcy

autor

Joanna Pawłowska-Tyszko

• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB

autor

Michał Soliwoda

• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB, Warszawa

Bibliografia

• Agrokoszty. Przedmiot badań. Pobrano z: http://www.agrokoszty.pl/index.php?id=43 (1.12.2017).
• Agrokoszty. System Zbierania Danych o Produktach Rolniczych. Pobrano z: http://www.agrokoszty.pl/index.php?id=19 (1.12.2017).
• Blank, S.C. (1991). New index measures returns to risk in crop production. California Agriculture 3 (45), 36-39.
• Czerwińska-Kayzer, D., Florek, J. (2012). Opłacalność wybranych upraw roślin strączkowych. Fragmenta Agronomica, 4 (29), 36-44.
• Czyżewski, A, Stepień, S. (2011). Wspólna polityka rolna UE po 2013 roku a interesy polskiego rolnictwa. Ekonomista, 1, 29-30.
• El Benni, N., Finger, R. (2012). Where is the risk? Price, yield and cost risk in Swiss crop production. Selected Paper prepared for presentation at the International Association of Agricultural Economists (IAAE) Triennial Conference. Foz do Iguaçu, Brazil, 18-24 August.
• Gąsiorowska, B., Koc, G., Buraczyńska, D., Struk, K. (2011). Wpływ warunków pogodowych na plonowanie zbóż uprawianych w rolniczej stacji doświadczalnej w Zawadach. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, 6, 91-99.
• Goodwin, B.K., Mahul, O. (2004). Risk Modeling Concepts Relating to the Design and Rating of Agricultural Insurance Contracts. World Bank Policy Research Working Paper 3392, September.
• Manitoba Agriculture, Food and Rural Development (2016). Guidelines For Estimating Crop Production Costs - 2016, January. Pobrane z: https://www.gov.mb.ca/agriculture/business-and-economics/financial-management/ pubs/cop_crop_production.pdf (1.12.2017).
• Handschke, J., Monkiewicz, J. (red.) (2010). Ubezpieczenia. Podręcznik akademicki. Warszawa: Poltext.
• Jerzak, M.A. (2015). Uwarunkowania rozwoju produkcji i rynku rodzimych roślin strączkowych na cele paszowe w Polsce. W: Wybrane zagadnienia uprawy roślin strączkowych. Warszawa: Wydawnictwo FAPA.
• Kaczmarek, T.T. (2008). Ryzyko i zarządzanie ryzykiem. Ujęcie interdyscyplinarne. Warszawa: Difin.
• Łazowski, J. (1998). Wstęp do nauki o ubezpieczeniach. Sopot: Wydawnictwo Prawnicze LEX.
• Majewski, E., Wąs, A. (2009). Znaczenie płatności bezpośrednich jako czynnika stabilizującego dochód rolniczy na przykładzie wybranych typów gospodarstw. Zeszyt Naukowe SGGW. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 2 (51), 235-248.
• Meuwissen, M.P.M., Hardaker, J.B., Huirne, R.B.M., Dijkhuizen, A.A. (2001). Sharing risks in agriculture; principles and empirical results. Netherlands Journal of Agricultural Science, 49, 343-356.
• Munich Re (2012). Pobrano z: www.munichre.com (12.01.2017).
• Pawłowska-Tyszko, J. (2009). Aktualne problemy zarządzania ryzykiem w rolnictwie. Komunikaty, Raporty, Ekspertyzy, 535.
• Radzka, E., Koc, G., Rak J., Jankowska, J. (2007). Niedobór i rozkład opadów w Siedlcach w latach 1971-2005. Przegląd Nauk Inżynierii i Kształtowania Środowiska, 3 (37), 33-38.
• Skarżyńska, A., Jabłoński, K. (2016). Koszty jednostkowe i dochody wybranych produktów w 2014 roku - wyniki badań w systemie Agrokoszty. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 2 (347), 162-180.
• Skarżyńska, A., Pawłowska-Tyszko, J., Soliwoda, M., Augustyńska, I., Czułowska, M. (2017). Rośliny wysokobiałkowe (bobik, peluszka, koniczyna, lucerna) - opłacalność i ryzyko ich uprawy (część II). Ekspertyza dla MRiRW, IERIGŻ-PIB, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.18276/frfu.2018.91-08