Przywileje socjalne związane z pracą w górnictwie w okresie PRL-u

• Autorzy: Arkadiusz Przybyłka

Warianty tytułu

Social Privileges Associated with Work in the Mining Industry in the PRL

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule omówiono przywileje związane z zatrudnieniem w górnictwie w okresie PRL-u. Górnictwo to zawód ciężki, niebezpieczny dla życia i zdrowia, stawiający szczególne wymogi fizyczne i psychiczne organizmowi ludzkiemu. Z tego powodu przemysł górniczy jako pierwszy otoczył szczególną opieką swoich pracowników. Przywileje socjalne miały na celu łagodzenie skutków losowych ciężkiej i niebezpiecznej pracy pod ziemią. W górnictwie, wcześniej niż system wprowadzony przez Bismarcka, rozwinęły się również obligatoryjne ubezpieczenia społeczne. W okresie PRL-u przywileje te zostały szczególnie rozbudowane. Jednak ich proweniencja sięga znacznie odleglejszych lat.(abstrakt oryginalny)

EN

The article discusses the privileges associated with mining employment during the People's Republic of Poland. Mining is a hard profession, dangerous to life and health, placing particular physical and mental requirements on the human body. For this reason, he was the first to give special attention to his employees. Social privileges were intended to mitigate the effects of heavy and dangerous underground work. In mining, compulsory social security has also developed in advance of Bismarck's system. In the period of the People's Republic of Poland, these privileges were particularly extended. However, their origins go back much farther.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Górnictwo; Polityka socjalna; Ubezpieczenia emerytalne; Renty

EN

Mining sector; Social policy; Pension insurance; Annuities

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 353
• Strony: 48--58

Twórcy

autor

Arkadiusz Przybyłka

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Jarosz D. (2013), Emeryci w przestrzeni społecznej Polski gomułkowskiej, "Polska 1944/1945-1989: Studia i Materiały", nr XI, s. 67-92.
• Jeż J. (1970), Zaopatrzenie emerytalne górników i pracowników kolejowych, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa.
• Martin K. (2009), Zmiany w sytuacji społeczno-gospodarczej górników i gwarków w górnictwie rud metali w Europie Środkowej od XIII do XVI w. [w:] P. Zagwożdżon, M. Madziarz (red.), Dzieje górnictwa - element europejskiego dziedzictwa kultury. T. 2, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, s. 209-218.
• Piątkowski M. (1985), Społeczne ubezpieczenie rentowe w pierwszym dziesięcioleciu Polski Ludowej, "Studia i Materiały z Historii Ubezpieczeń Społecznych w Polsce", z. 3, s. 50-66.
• Piernikarczyk J. (1998), Pierwsza polska ustawa górnicza czyli "Ordunek Gorny". Historyczny dokument Górnego Śląska z roku 1528, Państwowy Instytut Naukowy - Instytut Śląski, Opole.
• Przybyłka A. (2011), Przywileje związane z pracą w górnictwie - dawniej i dziś, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 78, s. 169-179.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1981 roku w sprawie szczególnych przywilejów dla pracowników górnictwa - Karta Górnika. Dz.U. 1982, nr 2, poz. 13.
• Szacki J. (1991), Dylematy historiografii idei oraz inne szkice i studia, PWN, Warszawa.
• Uchwała Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1949 r. w sprawie szczególnych przywilejów dla górników w górnictwie węglowym. M.P. 1949, nr 100, poz. 1175.
• Uchwała nr 15 Prezydium Rządu z dnia 10 stycznia 1951 r. w sprawie wysokości świadczeń emerytalnych dla górników, zatrudnionych pod ziemią. M.P. 1951, nr 5, poz. 64.
• Ustawa z dnia 28 maja 1957 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin. Dz.U. 1957, nr 32, poz. 139.
• Ustawa z dnia 14 grudnia 1982 roku o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Dz.U. 1982, nr 40, poz. 267.
• Ustawa z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin. Dz.U. 1983, nr 5, poz. 32.
• Wanatowicz M.W. (1999), Ubezpieczenia społeczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w XIX i XX wieku [w:] M.W. Wanatowicz (red.), Śląsko-zagłębiowskie konfrontacje historyczne (XIX-XX wiek), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 9-31.
• Woźniczka F. (1954a), Przywileje rentowe za wysoki wkład pracy. Rozwój ubezpieczenia emerytalnego górników w Polsce Ludowej, "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych", nr 7-8, s. 196-200.
• Woźniczka F. (1954b), W pięciolecie Karty Górnika, "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych", nr 12, s. 329-333.
• Woźniczka F. (1960), W dziesiątą rocznicę ustanowienia rent z Karty Górnika, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne", nr 12, s. 1-10.
• Zgryzek W. (1987), Emerytury i renty górników i ich rodzin, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa.