Gentryfikacja turystyczna jako narzędzie rozwoju miasta. Przykład Meszhed w Iranie

• Autorzy: Joanna Kowalczyk-Anioł , Ali Afshar

Warianty tytułu

Tourism Gentrification as a Tool for the City Development. The Example of Mashhad in Iran

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Turystyka w wielu dzisiejszych miastach urosła do rangi strategii rozwoju gospodarczego. Będąc współcześnie niezwykle dynamicznym a zarazem globalnym fenomenem turystyka przyjmuje warunkowane lokalnym kontekstem różne scenariusze rozwoju. Koncepcją, która dobrze wyjaśnia przemiany współczesnych miast bądź ich fragmentów pod wpływem turystyki jest gentryfikacja turystyczna K. Gothama wyrosła z koncepcji gentryfikacji R. Glass. Biorąc pod uwagę powyższe kwestie celem artykułu jest pokazanie gentryfikacji turystycznej w kontekście irańskiego miasta Meszhed, w którym rozwój turystyki religijnej, stał się strategią rozwoju miasta i odnowy historycznego centrum. Burzliwa i radykalna w zwrotach historia ostatniego półwiecza Iranu zmieniła oblicze świętego miasta szyitów Meszhed w ponad trzymilionową metropolię, gospodarczo zależną od turystyki religijnej. Zasadniczym celem pracy jest analiza zjawiska gentryfikacji turystycznej w Meszhed - jego genezy, przebiegu i charakteru oraz skutków. Gentryfikacja turystyczna świętego miasta szyitów, zwłaszcza strefy wokół sacrum, jakkolwiek nieobecna w żadnym z publicznych planów, jest faktycznym narzędziem rozwoju Meszhed. Przeprowadzone case study pokazało, iż przebiega ona według trajektorii top-down, zaś jej głównymi inicjatorami i koordynatorami są władze centralne i organizacja religijna Astaan-e Quodz Razavi. Ma charakter mieszkaniowy i handlowy, towarzyszy jej bezpośrednie i pośrednio odczuwane wyparcie. Zaobserwowane wyparcie dotyczy nie tylko tradycyjnych mieszkańców ale też współtworzących wyjątkowość historycznej tkanki Samen - obecnych w tej przestrzeni od wieków jej czasowych użytkowników - tradycyjnych pielgrzymów. (abstrakt oryginalny)

EN

Tourism in many of today's cities has become a development strategy. Being nowadays an extremely dynamic and global phenomenon, tourism adopts various development scenarios conditioned by the local context. A concept that perfectly explains the transformation of contemporary cities or their fragments under the influence of tourism is K. Gotham tourism gentrification theory which grew out of the R. Glass concept of gentrification. Taking into account the driving forces of tourism gentrification processes, it is possible to indicate processes inspired by the market as well as by public authorities. Considering the above issues, the aim of the article is to show tourism gentrification in the context of Mashhad (Iranian city), in which the development of religious tourism has become a development strategy for the city and the renewal of the historic center stimulated by the authorities at various levels. Turbulent and radical turns in the history of the last half century has changed the image of Iran's Shiite holy city of Mashhad. The main goal is to analyze tourism gentrification inspired by public authorities. The study presents the history and specificity of Mashhad and the genesis, course and effects of tourism gentrification in this city. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gentryfikacja; Turystyka religijna; Turystyka miejska; Studium przypadku

EN

Gentrification; Religious tourism; Urban tourism; Case study

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 2
• Strony: 7--25

Twórcy

autor

Joanna Kowalczyk-Anioł

• Uniwersytet Łódzki

autor

Ali Afshar

• Eqbal Lahoori Institute of Higher Education, Iran

Bibliografia

• Alipour H., Kilic H., Zamani N., 2013, The untapped potential of sustainable domestic tourism in Iran, "Anatolia", 24(3), s. 468-483
• Alipour H., Olya H.,Forouzan I., 2017, Environmental impact of mass religious tourism: from residents' perspective, "Tourism Analysis", s. 167-183
• Amid A., 2013, Night, Space and Urban design: case study of Mashhad, Iran (Doctoral dissertation, University of Westminster)
• AshouriKarizaki, S., Kharazmi O., AjzaShokoohi M., 2017, Mashhad Tourism Scenarios on the Horizon of 1404 (2025) (Text in Persian), "International Conference on Research Approaches in Management, Economics, Accounting and Humanities", Oslo, Norway, s. 1337-1360
• Astaan-e Quodz Razavi: https://globe.aqr.ir (15.03.2018)
• Bizzarri C., Gonzalez Lopez S., 2014, Tourism in Iran: from pilgrimage to local economic development, "GeoProgress Journal", s. 23-33
• Bosworth C. E. (Ed.)., 2007, Historic cities of the Islamic world ,Vol.1, Brill., 332-338
• CouchSurfing.org www.couchsurfing.org (15.03.2018)
• Colomb C., Novy J. (red.), 2016, Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London
• Darwent D.F., 1965, Urban growth in relation to socio-economic development and westernization: a case study of the city of Mashhad, Durham University
• Dłużewska A., 2012, Muzułmanie jako uczestnicy ruchu turystycznego - wybrane determinanty turystyki religijnej i pozareligijnej, "Folia Turistica", 27, s. 21-35
• Dredge D., 1999, Destination Place Planning and Design, "Annals of Tourism Research", 772-791
• Elliot J., 1997, The politics of tourism: a comparative perspective, Routledge, London
• Faghri R., 2007, Tourism Planning and Policy Making of the Islamic Republic of Iran: Analysis of the Four Fiveyear Development Plans. LuleåUniversity of Technology, Luleå
• Faracik R., 2012, Iran, [w:] W. Kurek (red.), Regiony turystyczne świata, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, s. 98-100
• Farhadian, A., NajiMeidani, A., Haroutianian, H., 2013, Analyzing the Relationship between the Indices of Identifying the Worn-out Textures and Indices of Urban Sustainable Development in the City of Mashhad (Text in Persian), "Journal of Urban Economics and Management", s. 39-52
• Fazeli E., KordShakeri P., BozorgzadehYazdi N., 2015, Providing optimal routes of tourism in Mashhad through identification and measurement of potential tourism elements (Text in Persian), "Geographical Journal of Tourism Space", s. 13-37
• Foruzan I., 2014, The Role of Religious Tourism in the Development and Growth of Urban Metropolis:(In The Case of Mashhad, Iran), Doctoral dissertation, Eastern Mediterranean University (EMU) - DoğuAkdenizÜniversitesi (DAÜ)
• Gant C. A., 2016, Holiday rentals: The new gentrification battlefront, "Sociological Research Online", 21(3), s. 1-9
• Glass R. L., 1964, London: aspects of change (vol. 3), MacGibbon&Kee
• Gotham K. F., 2005, Tourism gentrification: The case of new Orleans' vieuxcarre (French Quarter), "Urban Studies", 42(7), s. 1099-1121
• Górczyńska M., 2015, Gentryfikacja w polskim kontekście: krytyczny przegląd koncepcji wyjaśniających, "Przegląd Geograficzny", 87(4), s. 589-611
• Gravari-Barbas M., 2017, Super-gentrification and tourismification in Le Marais, Paris, [w] M. Gravari-Barbas & S. Guinand (red.), Tourism & Gentrification in Contemporary Metropolises: International Perspectives, Taylor & Francis, s. 299-328
• Gravari-Barbas M., Guinand S. (red.), 2017, Tourism & Gentrification in Contemporary Metropolises: International Perspectives, Taylor & Francis
• Grzeszczak J., 2010, Gentryfikacja osadnictwa: charakterystyka, rozwój koncepcji badawczej i przegląd wyjaśnień, PAN IGiPZ, Warszawa
• Hall C. M., 2008,Tourism planning: Policies, processes and relationships, Pearson Education
• Harvey D., 2012, Bunt miast: Prawo do miasta i miejska rewolucja, Tłum. Praktyka Teoretyczna, FundacjaBęcZmiana, Warszawa
• Herrera L.M.G., Smith N., Vera, M.Á.M., 2007, Gentrification, displacement, and tourism in Santa Cruz de Tenerife, "Urban Geography", 28(3), s. 276-298
• HeydariChianeh R., Del Chiappa G., Ghasemi V., 2018, Cultural and religious tourism development in Iran: prospects and challenges, "Anatolia", s. 1-11
• Hoad P., 2018, Mashhad in the spotlight: inequality plagues Iran's holy city, "The Guardian", 22.01.2018, https://www.theguardian.com/cities/2018/jan/22/mashhad-spotlight-rising-inequality-iran-holy-city-imam-reza-shrine
• Hoffman L., Fainstein S., Judd D. (red.), 2003, Cities and Visitors. Regulating People, Markets and City Space, Blackwell, Oxford
• Izadi M., Ayoobian A., Nasiri T., Joneidi N., Fazel M., Hosseinpourfard M. J., 2012, Situation of health tourism in Iran opportunity or threat, "Journal Mil Med", 14(2), s. 69-75
• Izadi M., Kazemi Andarian M., 2012, Evaluation of the "Neighborhood Partnership" project by using the comprehensive urban regeneration model (Text in Perisan), "Haftshahr Journal of Urban Development and Organization", s. 119-133
• Jackowski A., 2003, Święta przestrzeń świata: podstawy geografii religii, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Jadach-Sepioło A., 2009, Gentryfikacja w kontekście rewitalizacji, [w:] A. Zborowski (red.), Demograficzne i społeczne uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce, IRM, Kraków, s. 125-135
• Jafari J., Scott N., 2014, Muslim world and its tourisms, "Annals of Tourism Research", 44, s.1-19
• Jakóbczyk-Gryszkiewicz J., Marcińczak S., Wolaniuk A., 2014, Gentrification processes in the city. Łódź University Press
• Kaczmarek S., 2012, Kultura gospodarowania przestrzenią w mieście, "Studia Miejskie", 5, s. 9-17
• Kaczmarek S., 2015, Skuteczność procesu rewitalizacji. Uwarunkowania, mierniki, perspektywy. "Studia Miejskie", 17, s. 27-36
• Kaczmarek S., Kowalczyk A., 2016, Rewitalizacja terenów poprzemysłowych i poturystycznych. "Folia Turistica", 41, s. 283-308
• Khaksari A., Lee T.J., Lee C.K., 2014, Religious perceptions and hegemony on tourism development: The case of the Islamic Republic of Iran, "International Journal of Tourism Research", 16(1), s. 97-103
• Kołodziej M., Skowronek M., 2012, "Chusta jest moim, naszym kłamstwem". Dwie twarze młodego pokolenia islamskiej republiki Iranu, "The PolishJournal of the Arts and Culture", s. 195-210
• Kowalczyk-Anioł J., 2018, Koncepcja gentryfikacji turystycznej i jej współczesne rozumienie, "Prace Geograficzne", z.154
• Kowalczyk-Anioł J., Włodarczyk B., 2017, Przestrzeń turystyczna przestrzenią konfliktu, "Prace i Studia Geograficzne", 62(2), s. 55-73
• Kowalczyk-Anioł J., Zmyślony P., 2017, Turystyka miejska jako źródło protestów społecznych: przykłady Wenecji i Barcelony, "Turystyka Kulturowa", 2, s. 7-36
• Lees L., Annunziata S., Rivas-Alonso C., 2018, Resisting Planetary Gentrification: the value of survivability in the fight to stay put, "Annals of the American Association of Geographers", 108(2), s. 346-355
• Liang Z. X., Bao J. G., 2015, Tourism gentrification in Shenzhen, China: causes and socio-spatial consequences, "Tourism Geographies", 17(3), s. 461-481
• Lisowski A., 1999, Koncepcja gentryfikacji jako przejaw tendencji integracji w geografii miast, [w:] I. Jażdżewska (red.), Zróżnicowanie przestrzenne struktur społecznych w dużych miastach. XII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 23-32
• Maciejowski W., 2013, Współczesne problemy rozwoju turystyki w Iranie, [w:] R. Pawlusiński (red.), Współczesne uwarunkowania i problemy rozwoju turystyki, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, s. 329-341
• Maik W., 2016, Nowe ujęcia i koncepcje badawcze w studiach nad współczesnym miastem. [w:] T. Marszał (red.), Miasto-region-gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016, s. 63-74
• Matusiak A., 2012, Turystyka w Iranie - analiza potencjału i ocena perspektyw rozwoju, "Turystyka Kulturowa", 11, s. 32-53
• Mehrazan Consultant Engineers, 1993, Mashhad Master Plan, Tehran, Iran: Ministry of Housing and Urban Development
• Mikos von Rohrscheidt A., 2011, Faktyczna dostępność turystyczna obiektów sakralnych jako problem turystyki religijnej w Polsce, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług", 65, s. 35-57
• NajibKazerkar N., Alizadeh K., Saremi H., 2016, Pathology of physical interventions in the old fabric of the city of Mashhad (with emphasis on Safavid, Pahlavi and contemporary eras) (Text in Persian), "Journal Of History Of Civilization And Jurisprudence", s. 11-43
• Najmi M., Sharbatoghlie A., Jafarieh A., 2010, Tourism market segmentation in Iran, "International Journal of Tourism Research", Vol. 12, No. 5, s. 497-509
• Novy J, Colomb C., 2016, Urban tourism and its discontents: an introduction, [w] Colomb C., Novy J. (red.), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, s. 1-30
• O'Gorman K., McLellan L. R., Baum T., 2007, Tourism in Iran: central control and indigeneity, [w] Tourism and Indigenous Peoples: Issues and Implications, Butterworth - Heinemann, Oxford, s. 297-317
• Opillard F., 2017, From San Francisco's 'Tech Boom 2.0' to Valparaiso's UNESCO World Heritage Site, [w] Colomb C., Novy J. (red.), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, s. 129-151
• Pawlusiński R., 2017, Ekonomia współdzielenia: istota zjawiska i wyzwania dla sektora turystyki w miastach, [w:] M. Drewnik, M. Mika (red.), Człowiek i jego działania. Spojrzenie geografa. Prace dedykowane Profesorowi Włodzimierzowi Kurkowi, IGiGP UJ, Kraków: s. 179-191
• Pinkster F.M., Boterman W.R., 2017, When the spell is broken: gentrification, urban tourism and privileged discontent in the Amsterdam canal district, "Cultural Geographies",24(3), s. 457-472
• Saarinen J., Rogerson C.M., Hall C.M., 2017, Geographies of tourism development and planning, "Tourism Geographies", s. 307-317
• Sagan I., 2017, Miasto. Nowa kwestia i nowa polityka, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa
• Sarkheyli E., Rafieian M., Taghvaee A.A., 2016, Qualitative Sustainability Assessment of the Large-Scale Redevelopment Plan in Samen District of Mashhad, "International Journal of Architecture and Urban Development", 6(2), s. 49-58
• Scott N., Jafari J. (red.), 2010, Tourism in the Muslim world, Emerald Group Publishing Limited
• Smith N., 1979, Toward a theory of gentrification a back to the city movement by capital, not people, "Journal of the American Planning Association", 45(4), s. 538-548
• Smith N., 2002, New globalism, new urbanism: gentrification as global urban strategy, "Antipode", 34(3), s. 427-450
• Stasiak A., 2015, Turystyka kontrowersyjna jako emanacja gospodarki doświadczeń, [w:] G. Godlewski, M. Zalech (red.), Turystyka kontrowersyjna na współczesnym rynku podróży - formy, uwarunkowania, skutki, AWF Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Filia w Białej Podlaskiej, Biała Podlaska, s. 53-69
• Tash, 2018, Renovation and Regeneration Plan of Surrounding Fabric of Imam Reza Holy Shrine, Maskan Sazan Samen Company, Mashhad, http://www.tash.co.ir/ (15.03.2018)
• WTTC 2017 https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/countries-2017/iran2017.pdf (15.03.2018)
• Yin R.K., 2003, Case Study Research: Design and Methods, Sage, Thousand Oaks
• Zarkar R., 2016, A Mural Erased: Urban Art, Local Politics and the Contestation of Public Space in Mashhad, "Urbanisation", 1(2), s. 166-179
• Zamani-Farahani H., Henderson J.C., 2010, Islamic Tourism and Managing Tourism Development in Islamic Societies: The Cases of Iran and Saudi Arabia, "International Journal of Tourism Research", 12, s. 79-89
• Zolfaghari H., 2007, Potentials and limitations in Iran for developing tourism sector, "GEOMED International Symposium on Geography", Antalya, Turkey