Typologia multimodalnego potencjału linii kolejowych zlokalizowanych w strefach podmiejskich największych polskich aglomeracji

• Autorzy: Karol Kowalczyk

Warianty tytułu

Multimodal Potential Typology of the Rail Lines Located in the Suburbs of the Biggest Polish Agglomerations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule zaprezentowano założenia metodyczne oraz rezultaty typologii linii kolejowych, opisującej współczesny potencjał do wykorzystania kolei w multimodalnych podróżach codziennych między strefami podmiejskimi a obszarami rdzeniowymi największych polskich aglomeracji. Wybór tematu przez autora został uzasadniony występującymi zróżnicowaniami przestrzennymi obsługiwanych przez transport publiczny suburbiów oraz niedobór aktualnych opracowań o charakterze porównawczym. Transport kolejowy, w sytuacji postępującej suburbanizacji, posiada cechy szczególnie sprzyjające jego wykorzystaniu w pasażerskich przewozach aglomeracyjnych. W ostatnich latach obserwowane jest rosnące zaangażowanie kolei w tej dziedzinie. Kluczowym aspektem poruszanym w artykule jest odniesienie do multimodalnego modelu codziennych podróży, który stanowi odpowiedź na niską efektywność miejskich systemów transportowych. Badania objęły 71 linii kolejowych zlokalizowanych w strefach podmiejskich 10 największych aglomeracji miast wojewódzkich: Warszawy, Katowic (konurbacji katowickiej), Krakowa, Gdańska (konurbacji trójmiejskiej), Łodzi, Poznania, Wrocławia, Bydgoszczy z Toruniem, Szczecina i Lublina. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper presents methodology and results of the rail lines typology describing a contemporary potential of rail transport usage within a daily multimodal passenger travelling from suburbs to core areas of the biggest Polish agglomerations. A choice of the topic was justified by spatial differentials of the suburbs, served by public transportation. And deficiency of up-to-date and comparative literature was the second reason. Rail transport characteristics, in a situation of suburbanization, are specially favourable for usage as a passenger agglomeration transit. In recent years an increasing role of rail has been observed in this field. A key topic discussed in the article is a multimodal pattern of daily commuting that means an answer to low efficiency of the urban transport systems. The research covered 71 rail lines located within the suburbs of 10 biggest agglomerations of voivodeship capitals: Warsaw, Katowice, Cracow, Gdańsk (Tricity), Łódź, Poznań, Wrocław, Bydgoszcz and Toruń (BiT-City), Szczecin, Lublin. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Transport kolejowy; Transport multimodalny; Strefy podmiejskie; Typologia

EN

Railway transport; Multimodal transport; Suburban areas; Typology

• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 21(1)
• Strony: 17--33

Twórcy

autor

Karol Kowalczyk

• Maria Curie-Sklodowska University, Poland

Bibliografia

• Bąk M., Burnewicz J., 2016, Challenges for multimodal passenger transport [w:] J. Szyliowicz in. (red.), Multimodal Transport Security Frameworks and Policy Applications in Freight and Passenger Transport, Comparative Perspectives on Transportation Security, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, 177-195.
• Brons M. i in., 2009, Access to railway stations and its potential in increasing rail use, Transportation Research Part A., 43, 136-149.
• Clayton W. i in., 2014, Where to park? A behavioural comparison of bus Park and Ride and city centre car park usage in Bath, UK, Journal of Transport Geography, 36, 124-133.
• Duncan M., Christensen R., 2013, An analysis of park-andride provision at light rail stations across the US, Transport Policy, 25, 148-157.
• Dziadek S., 1980, Organizacja przewozów pracowniczych w wielkich aglomeracjach przemysłowych na przykładzie huty "Katowice", Przegląd Komunikacyjny, 6, 213-215.
• García-Palomares J. C., 2010, Urban sprawl and travel to work: the case of the metropolitan area of Madrid, Journal of Transport Geography, 18, 197-213.
• Givoni M., Rietveld P., 2007, The access journey to the railway station and its role in passengers' satisfaction with rail travel, Transport Policy, 14, i. 5, 357-365.
• Givoni M., Rietveld P., 2014, Do cities deserve more railway stations? The choice of a departure railway station in a multiple-station region, Journal of Transport Geography, 36, 89-97.
• He B. i in., 2012, The Attitude and Preference of Traveler to the Park & Ride Facilities: a Case Study in Nanjing, China, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 43, 294-301.
• Heffner K., 2016, Proces suburbanizacji a polityka miejska w Polsce [w:] T. Marszał (red.), Miasto - region - gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 75-110.
• Janecki R., 2012, Koleje regionalne jako czynnik zrównoważonej mobilności w polskich aglomeracjach, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Problemy Transportu i Logistyki, 742 (19), 65-80.
• Karoń G., Janecki R., Żochowska R., 2012, Rola komodalności w procesie poprawy mobilności w aglomeracjach [w:] P. Rosik, R. Wiśniewski (red.), Dostępność i mobilność w przestrzeni, IGIPZ PAN, Warszawa, 165-176.
• Kelles-Krauz M., 1992, Kolej jako element systemu obsługi pasażerskiego transportu zbiorowego na przykładzie wybranych aglomeracji Polski, Monografie, Wyższa Szkoła Inżynierska im. Kazimierza Pułaskiego, Radom.
• Keijer M. J. N., Rietveld P., 2000, How do people get to the railway station? The Dutch experience, Transportation Planning and Technology, 23, 215-235.
• Kitowski J., 1988, Rola dojazdów do pracy w gospodarce narodowej, seria: Rozprawy Wydziału Ekonomicznego, Rozprawy Habilitacyjne XIV, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Kołoś A., 2007, Wpływ funduszy unijnych na rozwój miejskiego transportu szynowego w Polsce - w aglomeracjach powyżej 500 tys. mieszkańców, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, XIV, 179-192.
• Komornicki T., 2011, Przemiany mobilności codziennej Polaków na tle rozwoju motoryzacji, Prace Geograficzne, 227, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, 2011, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Koziarski S., 1989, Sieć kolejowa w aglomeracjach miejsko-przemysłowych makroregionu południowego, Badania nad rozwojem regionu, Instytut Śląski, Instytut Naukowo-Badawczy w Opolu, Opole.
• Koziarski S., 1990, Struktura i funkcje sieci kolejowej w aglomeracjach miejsko-przemysłowych makroregionu południowego, Przegląd Geograficzny, 62(3-4), 289-309.
• Koziarski S., 1995, Przekształcenia struktury przestrzennej sieci kolejowej w Polsce i na świecie, Państwowy Instytut Naukowy, Instytut Śląski, Opole.
• Koźlak A., 2013, Kolej aglomeracyjna jako podstawa systemu komunikacyjnego obszarów metropolitalnych w Polsce [w:] M. Michałowska (red.), Współczesne uwarunkowania rozwoju transportu w regionie, Studia Ekonomiczne, 143, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katowice, 172-185.
• Krajowy Program Kolejowy do 2023 roku, 2016, Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa, Warszawa.
• Krygsman S., 2004, Multimodal public transport: an analysis of travel time elements and the interconnectivity ratio, Transport Policy, 11, 265-275.
• La Paix L., Geurs K., 2015, Modelling observed and unobserved factors in cycling to railway stations: application to transit-oriented-developments in the Netherlands, European Journal of Transport and Infrastructure Research, 15, i. 1, 27-50.
• La Paix L., Geurs K., 2016, Train station access and train use: a joint stated and revealed preference choice modelling study [w:] K. Geurs i in. (red.), Accessibility, Equity and Efficiency. Challenges for Transport and Public Services, Edward Elgar, Cheltenham, 144-166.
• Lijewski T., 1969, Wielkie zespoły miejskie jako obszary koncentracji ruchu pasażerskiego, Przegląd Geograficzny, 41(1), 103-111.
• Lijewski T., 1997, Przemiany obsługi komunikacyjnej miast w Polsce, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, III, 29-41.
• Mingardo G., 2013, Transport and environmental effects of rail-based Park and Ride: evidence from the Netherlands, Journal of Transport Geography, 30, 7-16.
• Oleszczuk Ł., 2014, Ocena uchwalonych planów transportowych jednostek samorządowych w świetle zapisów ustawowych, Przegląd Komunikacyjny, 4, 21-27.
• Parkhurst G., 1995, Park and ride: could it lead to an increase in car traffic?, Transport Policy, 2, i. 1, 15-23.
• Parkhurst G., 2003, Social inclusion implications of parkand-ride, Proceedings of the ICE - Municipal Engineer, 56, i. 2, 111-117.
• Parysek J., Wojtasiewicz L., 1979, Metody analizy regionalnej i metody planowania regionalnego, Studia KPZK PAN, 69, PWN, Warszawa.
• Raczyńska-Buława E., 2015, Systemy kolei aglomeracyjnych w Polsce, Technika Transportu Szynowego, 7-8, 37-45.
• Ratajczak K., 1980, Rola kolei w systemach transportowych wielkich aglomeracji miejskich, Przegląd Komunikacyjny, 12, 10-14.
• Rietveld P., 2000, The accessibility of railway stations: the role of the bicycle in The Netherlands, Transportation Research Part D: Transport and Environment, 5, i. 1, 71-75.
• Runge J., 2007, Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej - elementy metodologii, wybrane narzędzia badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Soczówka A., 2012, Zróżnicowanie struktury przestrzennej komunikacji miejskiej w konurbacji katowickiej, Prace Wydziału Nauk o Ziemi UŚ, 76, Sosnowiec.
• Sołowiej D., 1992, Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
• Szarata A., 2012, Wpływ dostępności transportowej na liczbę podróży w obszarach miejskich [w:] P. Rosik, R. Wiśniewski (red.), Dostępność i mobilność w przestrzeni, IGIPZ PAN, Warszawa, 157-164.
• Śleszyński P., 2013, Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych stolic województw, Przegląd Geograficzny, 85 (2), 173-197.
• OpenStreetMap (download.geofabrik.de/europe/poland.html).
• Baza Obiektów Ogólnogeograficznych, Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (codgik.gov.pl/index.php/ darmowe-dane/bdo250gis.html).
• Państwowy Rejestr Granic, Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Karto-graficznej (codgik.gov.pl/index.php/darmowe-dane/prg.html).
• Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny (bdl.stat.gov.pl).
• Dane macierzowe o międzygminnych dojazdach do pracy najemnej w 2006 i 2011 r., Główny Urząd Statystyczny.
• Dane macierzowe o średnich międzygminnych czasach przejazdu samochodem osobowym w 2015 r., Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Internetowa wyszukiwarka połączeń autobusowych - e-podroznik.pl.
• Listy beneficjentów funduszy europejskich - funduszeeuropejskie.2007-2013.gov.pl/NaborWnioskow/ listabeneficjentow/Strony/Lista_beneficjentow_FE_30062017.aspx oraz danepubliczne.gov.pl/dataset/lista-beneficjentowfunduszy-europejskich-2014-2020
• Internetowy Rozkład Jazdy Pociągów, PKP Informatyka, (okresy obowiązywania: 2014/2015 oraz 2015/2016) - old.rozklad-pkp.pl
• Portal inwestycji PKP Polskich Linii Kolejowych - plkinwestycje.pl

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.18.002.9182