Zróżnicowanie przestrzenne sieci tramwajowej konurbacji katowickiej na tle zagospodarowania przestrzennego

• Autorzy: Krzysztof Mazur

Warianty tytułu

Spatial Diversification of the Tram Network of the Katowice Conurbation Against the Background of Spatial Development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiotem badań jest sieć tramwajowa konurbacji katowickiej. Konurbacja ta to duży policentryczny region, w którym warunki funkcjonowania komunikacji są odmienne niż w ośrodkach monocentrycznych. W artykule przyjęto założenie, że jeżeli układ przestrzenny obszaru miejskiego obsługiwanego przez sieć tramwajową jest policentryczny, to policentryczna jest też struktura sieci tramwajowej. Postawiono hipotezę, że w obrębie sieci istnieje kilka mniejszych podsieci. Predysponowane są one głównie do realizacji lokalnych potrzeb przewozowych. Skutkiem tego jest niewielki wpływ komunikacji tramwajowej na integrację pomiędzy poszczególnymi częściami konurbacji. W oparciu o czynniki historyczne i własności topologiczne sieci dokonano jej podziału na mniejsze podsieci. Zbadano zróżnicowanie podsieci pod względem infrastruktury. Dostępność do komunikacji tramwajowej zbadano z wykorzystaniem zobrazowania układu przestrzennego konurbacji bazującego na koncepcji płat-korytarz-macierz pochodzącej z ekologii krajobrazu. Wskazano obszary dobrze obsługiwane oraz wykluczone z obsługi. Przeanalizowano ofertę przewozową, zwłaszcza pod względem oferowanych połączeń pomiędzy kilkoma wydzielonymi podsieciami. Przeprowadzone badania potwierdziły hipotezę, ale wykazały, że rola komunikacji tramwajowej jest przestrzennie zróżnicowana. W niektórych jej częściach sieć dobrze integruje ważne części konurbacji, a w innych - występują tylko przewozy lokalne. (abstrakt oryginalny)

EN

The subjects of the research is tram network in Katowice conurbation. This conurbation is a big polycentric region where condition of the tram transport operation is diff erent than in big monocentric agglomeration. The article assumes if the spatial arrangement of the conurbation is polycentric, then polycentric is also a structure of tram network. It was hypothesized that in a tram network are several smaller subnetworks. They are mostly predisposed to the implementation of local transportation needs. Therefore, tram transport has only little impact in integration between parts of conurbation. Based on historical factors and topological properties of network it was divided to smaller subnets. Subnets diff er in terms of infrastructure. Accessibility to tram service was examined using landscape ecology ideas - "patch-corridor-matrix." Areas well served and excluded from service were indicated. Analyzed was also arrangement of tram lines and frequence of courses - with emphasis on connections between another subnets. The hypothesis were confi rmed, but the studies showed that the role of tramway communication is spatially diverse. Some parts of conurbation are well integrated and in another parts - trams realize only lo cal journey. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Komunikacja tramwajowa; Transport publiczny; Zagospodarowanie przestrzenne

EN

Tram communication; Public transport; Spatial development

• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 21(2)
• Strony: 17--32

Twórcy

autor

Krzysztof Mazur

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Beim M., Majewski B., 2008, Dostępność komunikacji publicznej w Poznaniu, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 3.
• Diagnoza stanu systemu transportowego oraz plan rozwoju transportu zbiorowego w obszarze działania KZK GOP - Synteza opracowania, 2007, Ernst&Young, Warszawa- Katowice.
• Dziadek S., 1995, Rola komunikacji tramwajowej w obsłudze przewozów pasażerskich w aglomeracjach miejskich GOP [w:] K. Dwucet, T. Szczypek (red.), Wybrane zagadnienia geograficzne. Pamięci geografów Uniwersytetu Śląskiego Józefa Szaflarskiego i Piotra Modrzejowskiego, WNoZ UŚ, PTG Oddział Katowicki, Sosnowiec, s. 65-86.
• Forman R.T.T., Godron M., 1995, Land Mosaics. The ecology of landscapes and regions, University Press, Cambridge. Gadziński J., 2010, Ocena dostępności komunikacyjnej przestrzeni miejskiej na przykładzie Poznania, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 13, s. 9-104.
• Halor J., 2012, Konkurencyjność komunikacji tramwajowej na przykładzie aglomeracji górnośląskiej, praca doktorska, maszynopis dostępny w Czytelni Multimedialnej Bibliotek Wydziałowych Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
• Jackiewicz J., Czech P., Barcik J., 2010, Praktyka kształtowania oferty transportowej dla komunikacji transportowej w aglomeracji śląskiej, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Transport, 69, s. 49-57.
• Kołoś A., 2006, Rozwój przestrzenny a współczesne funkcjonowanie miejskiego transportu szynowego w Polsce, IGiGP UJ, Kraków.
• Loose W., 2001, Flächennutzungsplan 2010 Freiburg Stellungnahme zu den verkehrlichen Auswirkungen, Öko-Institut e.V. Arbeitsfeld Verkehr, Freiburg. Mapa Taktyczna WIG 1:100 000.
• Molecki A., 2007, Jednotorowe linie tramwajowe - eksploatacyjne aspekty projektowania, Technika transportu szynowego, 12/2007, s. 59-63.
• Niemiecka mapa Mestichblatt 1:50 000.
• OpenStreetMap, www.openstreetmap.org [28.02.2012].
• Operacyjny program modernizacji infrastruktury tramwajowej w aglomeracji śląskiej w latach 2007-2013, 2006, Tramwaje Śląskie S.A., "System" Katowickie Przedsiębiorstwo Inżynierskie, Katowice.
• Petryszyn J., 1996, Integracja transportowa miast i gmin leżących w pobliżu dawnej granicy na rzece Brynicy [w:] J. Runge (red.), Problemy społeczne rozwoju regionalnego. Materiały konferencji naukowej, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec, s. 61-65.
• Pietrzak M., 2010, Podstawy i zastosowania ekologii krajobrazu, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana Amosa Komeńskiego w Lesznie, Leszno.
• Potrykowski M., Taylor Z., 1982, Geografia transportu: zarys problemów, modeli i metod badawczych, PWN, Warszawa. Rechłowicz M., 2010, Zmiany dostępności zakładów przemysłowych Sosnowca komunikacją tramwajową w latach 1990-2010, Acta Geographica Silesiana, 8, s. 39-45.
• Rychling A., Solon J., 2011, Ekologia krajobrazu, PWN, Warszawa.
• Runge J., 1992, Wybrane zagadnienia analizy przestrzennej w badaniach geograficznych, Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Soczówka A., 2012a, Dostępność przestrzenna komunikacji miejskiej w konurbacji katowickiej, [w:] P. Rosik, W. Wiśniewski (red.), Dostępność i mobilność w przestrzeni, Wyd. IGiPZ PAN, Warszawa, s. 197-204.
• Soczówka A., 2012b, Zarys historii komunikacji tramwajowej na obszarze konurbacji katowickiej, Acta Geographica Silesiana, 11, s. 57-69.
• Soczówka A., 2012c, Zróżnicowanie struktury przestrzennej komunikacji miejskiej w konurbacji katowickiej, Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, 76, Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec.
• Soida K., 1998, Komunikacja tramwajowa w aglomeracji katowickiej, Przedsiębiorstwo Komunikacji Tramwajowej w Katowicach i Wydawnictwo "Stapis", Katowice.
• Soida K., Danyluk Z., Nadolski P., 2010, Tramwaje górnośląskie, t. I, t. II, Eurosprinter, Rybnik.
• Urban Atlas 2006, Copernicus, https://land.copernicus.eu/ local/urban-atlas/urban-atlas-2006?tab=download [28.11.2012].
• Wilczek J., b.d., Rozwój sieci tramwajowej Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, http://wilczekkk.republika.pl/ schem/schem.htm [28.02.2012].
• Wilson R.J., 1985, Wprowadzenie do teorii grafów, PWN, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.18.007.9350