Powiązania międzywęzłowe regionalnym transportem kolejowym na przykładzie województwa opolskiego

• Autorzy: Mateusz Smolarski

Warianty tytułu

Internode Regional Rail Connections on the Example of the Opole Province

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rosnąca rola transportu kolejowego stanowi przyczynek do badań na temat regionalnych przewozów kolejowych w ramach poszczególnych województw. W kontekście przemieszczeń osobowych niezwykle istotna staje się faktyczna dostępność transportowa oparta na układzie połączeń osobowych. Obszarem badań jest województwo opolskie. Autor na podstawie powiązań międzywęzłowych: liczby połączeń bezpośrednich, liczby połączeń z przesiadkami, liczby przesiadek oraz czasu podróży, dokonał analizy sieci połączeń regionalnych. Za węzły uznane zostały stacje z co najmniej trzema czynnymi kierunkami osobowymi oraz lokalne centra aktywności - stolice gmin. Łączna liczba węzłów wyniosła 51. Analiza wykazała polaryzację oferty przewozowej (średnio z każdego węzła odjeżdża 10 par połączeń) oraz groźbę defragmentacji sieci na układy lokalne (Kluczbork oraz Opole). Za główny ciąg komunikacyjny została uznana trasa Brzeg-Opole- Strzelce Opolskie, która powinna stanowić szkielet regionalnego systemu transportowego. Do pozytywnych aspektów funkcjonowania autor zaliczył niską liczbę przesiadek niezbędnych do podróży międzywęzłowych. Większość przemieszczeń między węzłami jest możliwa z jedną przesiadką. W aspekcie powiązań sieciowych (połączeniami bezpośrednimi) średnia ranga węzła wynosiła 7 (czyli z tyloma węzłami w sieci miał średnio każdy węzeł powiązanie bezpośrednie). Sieć wykazuje dużą liczbę węzłów o niskim stopniu powiązań. Dodatkowo autor obliczył wskaźniki pośrednictwa oraz bliskości, które podkreśliły rolę najważniejszych węzłów: Opola, Kluczborka, Nysy. W układach sieciowych istotną rolę pełnią linie lokalne, które pozwalają na powiązanie dwóch sieci (np. Opole-Kluczbork). Do czynników rozwojowych transportu można zaliczyć oparcie powiązań na głównym korytarzu transportowym oraz systemie kolejowych linii dowozowych. (abstrakt oryginalny)

EN

The growing role of rail transport is a contribution to research on regional rail transport within individual voivodships. In the context of personal transfers, the actual transport accessibility based on the real connections system becomes extremely important. The research area is the Opolskie Voivodeship. The author on the basis of inter-connection links: the number of direct connections, the number of connections with transfers, the number of transfers and travel time, has analyzed the regional connections network. Nodes are stations with at least three active personal directions and local activity centers - municipal capitals. The total number of nodes was 51. The analysis showed a signifi cant polarization of the transport off er (on average, 10 pairs of connections depart from each node) and the threat of defragmenting the network to local systems (Kluczbork and Opole). The Brzeg-Opole-Strzelce Opolskie route has been recognized as the main route of communication, which should be the skeleton of the regional transport system. The positive aspects of the functioning of the transport system, author included: low number of transfers necessary for inter-node travel. Most displacements between nodes are possible with one change. In the aspect of network connections (direct connections), the average rank of the node was 7 (that is, with every node in the network, on average, each node had a direct connection). The network has a large number of nodes with low connections. In addition, the author calculated the betweenesses and closeness indicators, which emphasized the role of the most important nodes: Opole, Kluczbork, and Nysa. Local networks play an important role in network systems, which allow linking two networks (eg. Opole-Kluczbork). The possibility of transport development includes the support of links to the main transport corridor and the system of railway feeder lines. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Analiza sieciowa; Węzeł kolejowy; Transport kolejowy; Transport regionalny; System transportowy

EN

Network analysis; Railway junction; Railway transport; Regional transport; Transport system

• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 21(2)
• Strony: 51--64

Twórcy

autor

Mateusz Smolarski

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Beim M., Gadziński J., 2010, Badania satysfakcji pasażerów przewoźnika Arriva PCC w Polsce, Transport Miejski i Regionalny, 2, 2-11.
• Beim M., Heilmann M., 2012, Kształtowanie regionalnych strategii rozwoju transportu kolejowego na przykładzie Nadrenii-Palatynatu, Przegląd Komunikacyjny, 3, s. 16-27.
• Chaberko T., 2010, Potencjał kolei jako miejskiego i podmiejskiego środka transport w wybranych aglomeracjach Europy Środkowo-Wschodniej, Prace Geograficzne, 124, s. 59-71.
• Derrible S., 2012, Network Centrality of Metro Systems, PloS one 7.7, s. 1-10.
• Derrible S., Kennedy C., 2010, Characterizing metro networks: state, form, and structure, Transportation, 37, 2, s. 275-297.
• Dołzbłasz S., 2017, Sieci współpracy transgranicznej na pograniczach Polski, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego, 40, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Dziadek S., 1996, Funkcjonowanie transportu w miastach przygranicznych na przykładzie Cieszyna, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, I, s. 125-131.
• Dziadek S., 1998, Dostępność komunikacyjna ośrodków turystycznych Beskidu Śląskiego i Pogórza Śląskiego, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, III, s. 79-95.
• Dyr T., 2005, Reforma kolei i regionalizacja przewozów kolejowych - sukcesy i porażki, Technika Transportu Szynowego, 4, s. 39-47.
• Dyr T., 2008, Szanse i zagrożenia dla rozwoju rynku kolejowych przewozów regionalnych, Technika Transportu Szynowego, 11, s. 51-57.
• Górny J., 2013, Kolejowe regionalne przewozy pasażerskie w Polsce w świetle polityki Unii Europejskiej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Górny J., 2016, Samorząd wojewódzki jako organizator kolejowych regionalnych przewozów pasażerskich, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(4), s. 72-81.
• Guzik R., 2012, Porównanie dostępności przestrzennej w obszarach wiejskich Karpat Polski, Słowacji i Republiki Czeskiej [w:] P. Rosik, R. Wiśniewski (red.), Dostępność i mobilność w przestrzeni, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa,s. 103-110.
• Guzik R., 2016, Transport publiczny a dostępność na obszarach wiejskich Szwajcarii, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(4), s. 49-61.
• Koleje pasażerskie w województwach - dynamika zmian, 2017, UTK, Warszawa.
• Kołoś A., Król M., Taczanowski J., 2017, Regionalizacja jako czynnik zmian w ofercie przewozowej kolei w Polsce na przykładzie czterech województw, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(4), s. 37-50.
• Komusiński S., 2010, Zanikanie sieci kolejowej na obszarach Polski wschodniej- przypadek województwa lubelskiego (2000-2010), Prace Geograficzne, 124, s. 101-110.
• Kowalczyk K., Rosik P., 2015, Wykorzystanie infrastruktury przez przewoźników kolejowych w obsłudze połączeń międzyaglomeracyjnych, Logistyka, 3, s. 5350-5357.
• Koziarski S., 1990, Struktura i funkcje sieci kolejowej w aglomeracjach miejsko-przemysłowych makroregionu południowego, Przegląd Geograficzny, LXII, 3-4, s. 289- 307.
• Koziarski S., 2009, Transport na Śląsku, Instytut Śląski. Król M., Taczanowski J., 2016, So close, so different - Regional Rail Transport in Poland, the Czech Republic and Slovakia, Yearbook of Antitrust and Regulatory Studies, 9(14), s. 159-179.
• Kruszyna M., 2018, Koleje miejskie i regionalne w Polsce, Księży Młyn, Łódź.
• Lieberthal-Blumenfeld E., 2009, The Topology of Transportation Networks: A Comparison Between Different Economies, Network Spatial Economics, 9, s. 427-458.
• Lijewski T., 1985, Układy komunikacyjne województw, Dokumentacja Geograficzna, 1.
• Lin J., 2012, Network analysis of China's aviation system, statistical and spatial structure, Journal of Transport Geography, 22, s. 109-117.
• Majewski J., 2002, Współczesna sieć połączeń kolejowych w przestrzeni Polski, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, VIII, s. 181-201.
• Majewski J., 2006, Koleje regionalne w nowych warunkach społeczno-ekonomicznych w świetle badań potoków podróżnych, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, XII, s. 137-148.
• Małachowski K., 2006, Polskie szynobusy jako alternatywa dla kolei lokalnych, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, XII, s. 149-162.
• Massel A., 2004, Regionalizacja kolei w krajach Unii Europejskiej, Technika Transportu Szynowego, 1-2, s. 18-24.
• Rechłowicz M., Soczówka A., 2012, Publiczny transport zbiorowy w przestrzeni konurbacji Rybnickiej, Wydział Nauk o Ziemi UŚ, Sosnowiec.
• Rosik P., 2016, Model uwarunkowań dostępności (NeST box)-integracja metod badawczych, atrybutów, komponentów i wymiarów dostępności, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(2), s. 7-15.
• Rosik P., Kowalczyk K., 2015, Rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej a przesunięcie modalne w Polsce w latach 2000-2010, Prace Geograficzne, 248, IGIPZ PAN, Warszawa.
• Rosik P., Pomianowski W., Goliszek S., Stępniak M., Kowalczyk K., Guzik R., Kołoś A., Komornicki T., 2017, Multimodalna dostępność transportem publicznym gmin w Polsce, Prace Geograficzne, 258, IGIPZ PAN, Warszawa.
• Runge J., Surmacz A., 1986, Komunikacja kolejowa na obszarze województwa katowickiego w latach 1880 i 1980. Analiza sieci i układu hierarchicznego, Geographia.
• Studia et dissertationes, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, 9, s. 117-131.
• Rychlewski J., 2015, Kształt sieci transportu publicznego a obligatoryjność przesiadek, Archiwum Instytutu Inżynierii Lądowej, 20, s. 103-120.
• Smolarski M., 2017, Transport kolejowy w obsłudze gmin we wschodniej części pogranicza polsko-czeskiego, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(1), s. 78-90.
• Stankiewicz R., Stiasny M., 2010, Atlas linii kolejowych Polski 2010, Eurosprinter, Rybnik.
• Śleszyński P., 2014, Dostępność czasowa i jej zastosowania, Przegląd Geograficzny, 86, 2, s. 171-215.
• Taczanowski J., 2012, A comparative study of local railway networks in Poland and the Czech Republic, Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 18, s. 125-139.
• Taczanowski J., 2015, The Effects of Liberalisation of the Passenger Railway Market on the Sitauation of Regional Rail Connections in Poland, Czech Republic, Slovakia and Austria, Review of Economic Perspectives - Národohospodářský obzor, 15, 3, s. 249-268.
• Taylor Z., 2002 Recent Changes in Polish Transport Policy, Transport Reviews, 24, 1, s. 19-32.
• Taylor Z., Ciechański A., 2017, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE, Prace Geograficzne, 257, IGIPZ PAN, Warszawa.
• Wang J., Mo H., Wang F., Jin F., 2011, Exploring the network structure and nodal centrality of China's air transport, Journal of Transport Geography, 19, s. 712-721.
• Więckowski M., Michniak D., Bednarek-Szczepańska M., Chrenka B., Ira V., Komornicki T., Rosik P., Stępniak M., Székely V., Śleszyński P., Świątek D., 2012, Pogranicze polsko-słowackie: dostępność transportowa a turystyka, IGIPZ PAN, Warszawa.
• Wiśniewski S., 2015, Powiązania miast województwa łódzkiego w systemie kolejowego transportu w świetle potencjału komunikacyjnego, Prace Geograficzne, 140, s. 25-38.
• Wróbel I., 2000, Koncepcja regionalizacji kolejowych przewozów pasażerskich dla województwa mazowieckiego, Technika Transportu Szynowego, 10, s. 26-29.
• Zajfert M., 2015, Ekonomiczne uwarunkowania funkcjonowania pasażerskiego transportu kolejowego w Polsce; Gospodarka Narodowa, 6, s. 71-99.
• Żurkowski A., 2009, Modelowanie przewozów aglomeracyjnych, Problemy Kolejnictwa, 147, s. 5-47.

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.18.007.9350