Złożona natura etyki w turystyce

• Autorzy: Henryk Handszuh

Warianty tytułu

The Complex Nature of Ethics in Tourism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel. Praca proponuje dokonanie przeglądu związków zachodzących między sferą etyki a działalnością turystyczną w przełożeniu na motywacje, postawy, zachowania i czynności interesariuszy turystyki. Mianem interesariuszy określa się turystów jako konsumentów oraz odpowiadających na ich potrzeby świadczeniodawców, aktywnych i pasywnych: przedsiębiorców, władze publiczne, społeczności goszczące turystów i środowisko naturalne jako podmiot pasywny. Turystyka rozumiana jest tutaj jako szczególny obszar konsumpcji i produkcji, znajdujący się na zewnętrz miejsca stałego pobytu konsumenta, w którym niejednokrotnie dochodzi do konfliktów natury etycznej zarówno między wymienionymi interesariuszami i ich grupami, jak również wewnątrz tych grup. W pracy wykazano, że istota postępowania etycznego, rozumianego tutaj jako niewyrządzanie krzywdy i czynienie dobra, może być podobna, a nawet tożsama z innymi pojęciami i wartościami, do których często odwołują się interesariusze turystyki, takimi jak prawa człowieka i pracownika, odpowiedzialność, sprawiedliwość czy jakość. Zostały one przytoczone na tle wybranych systemów, aktów, traktatów i konwencji międzynarodowych, na czele z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka, a także zrealizowanych inicjatyw organizacji społecznych i środowisk zawodowych w sektorze prywatnym, które mogą stanowić zarówno normatywną, jak i nieobowiązującą pod względem prawnym podporę dla kierowania się etyką w działalności turystycznej.
Metoda. Analiza pism wybranych autorów, źródeł religijnych i mediów drukowanych oraz aktów międzynarodowych, a także kodeksów etycznych środowisk zawodowych, odnoszących się do sfery konsumpcji i produkcji turystycznej.
Wyniki. Większość kwestii etycznych dotyczących turystyki w przełożeniu na postępowanie konsumentów i świadczeniodawców jest objęta istniejącymi od kilkudziesięciu lat aktami normatywnymi i kodeksami zawodowymi. W związku z tym, że są to akty i kodeksy fragmentaryczne - dotyczące poszczególnych aspektów turystyki po stronie popytu i podaży, nigdy zaś jej całości - zaistniały przesłanki uzasadniające stworzenie przez Światową Organizację Turystyki kodeksu ogólnego, odnoszącego się do wszystkich tych aspektów w jednym dokumencie.
Ograniczenia badań i wnioskowania. Praca nie jest badawcza, lecz analityczno-opisowa.
Implikacje praktyczne. Wychodząc z przeglądu etycznych problemów turystyki, praca zachęca do nowego, całościowego, realistycznego zdefiniowania turystyki od strony popytu i podaży z uwzględnieniem jej oddziaływania na środowisko społeczne i przyrodnicze. Zachęca również do wydobycia podobieństw i różnic między konsumpcją i produkcją w obszarze turystyki oraz w innych związanych z nią obszarach działalności człowieka.
Oryginalność pracy. Praca mimowolnie polemizuje z zakorzenioną metodą i tendencją do rozważania zagadnień turystyki - sprowadzającej się w istocie do konsumpcji poza miejscem stałego pobytu i produkcji pod jej potrzeby - w oderwaniu od kontekstu społecznego i gospodarczego, którego faktycznie stanowi nieodłączną część.
Rodzaj pracy. Praca odwołuje się do przemyśleń filozoficznych, socjologicznych, ekonomicznych i prawnych na tle praktyki postępowania w obszarze turystyki.

EN

Purpose. The paper aims to review the interface between the realm of ethics and tourism activities with regard to the motivations, attitudes, behavior and deeds of stakeholders in tourism. These are understood to include tourists as consumers, as well as the suppliers, whether active or passive, responding to their needs, be it entrepreneurs, public authorities, host communities or the natural environment as a passive subject. Tourism is understood as a specific area of consumption and production by being external to permanent residence of the consumer, where conflicts of ethical nature often occur either between the stakeholders and the concerned cohorts or within such cohorts. It will be noted that the essence of ethical behavior, here understood as not causing harm and doing good, may be similar or identical to that of other notions and values to which the stakeholders in tourism often aspire, such as human and worker rights, responsibility, fairness or quality. These are reviewed against a selection of relevant international systems, instruments, treaties and conventions, beginning with the Universal Declaration of Human Rights, as well as voluntary instruments adopted by civil society organisations and professional groups in the private sector, which may serve as regulatory or not legally binding support for ethical conduct in tourism activities.
Method. Desk research of literature by relevant authors, religious sources and printed media as well as international instruments and professional codes of ethics concerned with tourism consumption and production.
Findings. A great number of ethical issues regarding tourism with reference to consumer and supplier behavior has, for a considerable time, been covered by normative instruments and professional codes. When considering their fragmentary nature, as each item may address a specific aspect of tourism on the demand and supply sides, and not its entirety, the World Tourism Organization found it feasible to enact a general code of ethics for tourism to deal with all these aspects in a single document.
Research and conclusions limitations. This work is an analytical and descriptive essay, not of empirical nature.
Practical implications. Prompted by the review of ethical issues inherent to tourism, the essay purports the adoption of a new, overall and realistic coverage or definition of the tourism phenomenon with respect to demand and supply and its impact on the social and natural environment. It also invites critical review of the similarities and differences between consumer and producer behavior in the field of tourism and other fields of human activity.
Originality. The work inadvertently challenges the well-engrained method and tendency of considering the issues of tourism - which, in essence, can be brought down to consumption and reciprocal production external to the adobe of being - as if being largely distinct from the social and economic contexts of which it actually forms an inseparable part.
Type of paper. The paper adduces the philosophical, sociological, economic and legal considerations against the background of practice in the field of tourism. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Etyka; Społeczna odpowiedzialność; Konkurencja; Rozwój zrównoważony; Jakość; Turystyka

EN

Ethics; Social Responsibility; Competition; Sustainable development; Quality; Tourism

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 49 Etyka w turystyce
• Strony: 29--65

Twórcy

autor

Henryk Handszuh

Bibliografia

• Aguirre E. L. (2018), Elementos de sociología decolonial, La Plata.
• Alliance Internationale de Tourisme (1998), 100 Years of Mobility, Mobility gives freedom - use it responsibly, Géneve - Milano.
• Bank Światowy (Grupa Banku. Światowego): EPTI - Equator Principles Financial Institutions; IFC Performance Standards (Internet).
• Bedregal H.R. (2015), Kamak. Gobernando la incertidumbre y el riesgo, TICA, La Paz.
• Bossak J.W. (2013), Konkurencja i Współpraca Międzynarodowa, Wydawnictwo Diffin, Warszawa.
• Club Méditerranée (Club Med), Charteéthique, Internet.
• Domaniewski A. (2008), Homo Homini, Mały Traktat Etyczny, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Felber Ch. (2018), Por uncomercio mundial ético, Deusto, Barcelona (tytuł oryginału w języku niemieckim: Ethischer Welthandel, 2017, Deutike).
• Michael Hardt M., Antonio Negri A. (2012), Rzecz-Pospolita. Przeł. "praktyka teoretyczna", Korporacja Ha!art, Kraków.
• Grabowski D.(2015), Etyka pracy, Przekonania wartościujące pracę a zaangażowanie pracowników, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, Internet.
• Jedlicki J. (1993), Źle urodzeni, czyli o doświadczeniu historycznym - scripta i postscripta, Aneks.
• Kant I. (1995), Do wiecznego pokoju, Wydawnictwo Comer, Toruń.
• Kotarbiński T. (1968), hasło dobrej roboty, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Kurowicki J. (2010), Estetyczność środowiska naturalnego, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Kołakowski L. (2010), Nasza wesoła Apokalipsa (Wybór najważniejszych esejów), Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 19977 r.
• LaoTse (2009), Wielka księga Tao, Przeł. J. Zawadzki, Hachette, Kielce.
• MacCarthy M, Ethical principles for algorithms (Oct.13, 2017), Internet.
• Mączak A. (1978), Życie codzienne w podróżach po Europie w XVI i XVII wieku, PIW, Warszawa.
• Mohieldin M., Wellenstein A. (Aug 16, 2018), Why Strengthening Land Rights Strengthens Development, World Bank Group, Project Syndicate.
• Międzynarodowe Stowarzyszenie Zawodowych Organizatorów Konferencji (IAPCO), International Association of Professional Conference Organizers (2015),IAPCO Meeting Quality, Code of Conduct for Members, Internet.
• Schiller F. (2010) Kallas, czyli o pięknie, Przeł. Translatorium Filozofii Niemieckiej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Hachette Polska, Kielce.
• Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK), Statut (2012).Załącznik nr 3 do Uchwały nr 193/XVII/2011 Zarządu Głównego PTTK z dnia 29 stycznia 2011 roku. RAMOWY PROGRAM SZKOLENIA NA INSTRUKTORÓW PRZEWODNICTWA.
• Portela C., (2018), Enforcing Respect for Labour Standards, with Targeted Sanctions, Core Labour Standards Plus, Linking trade and decent work global supply chains, Friedrich Ebert Stiftung, Internet.
• QianNing - Sebastian Musielak (2013/2014), Nowe Dialogi konfucjańskie, Próba rekonstrukcji, Shanghai Press/ Wydawnictwo Olesiejuk.
• Sedláček T. (2012), Ekonomia dobra i zła, przeł. Dariusz Bakalarz, Studio EMKA, Warszawa.
• Singer P. (2011), Practical Ethics, Princeton University, New Jersey.
• Stawrowski Z. (2006), Prawo naturalne a ład polityczny, Instytut Studiów Politycznych PAN, Kraków - Warszawa.
• Urry J. (2009), Socjologia mobilności, Przeł. J. Stawiński, PWN, Warszawa.
• Verhofstadt G. (2018), Taming the Tech Monster, Project Syndicate, Internet.
• Weber M. (1998) Polityka jako zawód i powołanie, Tłum. P. Dybel i A. Kopacki, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP), Statut.
• Encykliki papieży: Jan XXIII (Pacem in Terris, 1963), Pawła VI (Octogesima adveniens, 1971,FAO) Jan Paweł II (Redemptor hominis, 1979, Laborem Exercens,1981), Benedykt VI (Caritas in veritate, 2009), Franciszek (Laudato si, 2015), Internet.
• Pismo Święte Starego i Nowego testamentu, Biblia Tysiąclecia, Wydanie IV.
• Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II (2014), Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom.
• Konwencja chicagowska o międzynarodowym lotnictwie cywilnym. Załącznik 9. Rozdział 8. H. Ułatwienia w transporcie pasażerów wymagających specjalnej pomocy (1944).
• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948).
• Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (1973) - CITES.
• Konwencja o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi (1988).
• Global Compact (2000).
• Compliance Policies. Diversity and Equality in the Workplace (12- 2017), UN Global Compact Network Poland.
• Guiding Principles on Business and Human Rights - Principes directeurs relatifs aux entreprises et aux droits de l'homme, Rezolucja 17/4 z 16 czerwca 2011. Dokument sygn. HR/PUB/11/04, Internet
• Wytyczne Narodów Zjednoczonych w sprawie ochrony konsumenta (United Nations guidelines for consumer protection, as expanded in 1999), Internet.
• Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych (2006).
• Report of the Special Rapporteur on the sale and sexual exploitation of children, including child prostitution, childpornography and other child sexual abuse material, General Assembly, Human Rights Council, 15 January 2018, A/HRC/37/60.
• Konwencja UNESCO 2003 w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego (2003).
• UNESCO World Report Investing in Cultural Diversity and Intercultural Dialogue (2009)
• Światowa Organizacja Zdrowia: WHA58.3 Rewizja Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych (International Health Regulations, 2005).
• ISO Code of Ethics, Each ISO player contributes to the performance, Internet.
• ISO 14001:2015 - Environmental management systems - Requirements with guidance for use.
• ISO 26000:2010 - Guidance on Social responsibility, informacja o normach w Internecie
• International Adventure Travel Guide Qualification and Performance Standard - Adventure Travel Trade Association.
• Konwencja Nr 169 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej ludności tubylczej i plemiennej w krajach niezależnych (1989).
• C. 172. Convention concerning Working Conditions in Hotels, Restaurants and similar Establishments (1991); R.179.Recommendation concerning Working Conditions in Hotels, Restaurants and similar Establishments. Deklaracja Podstawowych Zasad Praw Pracowniczych - Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work(1998).
• Konwencja Nr 182 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca zakazu i natychmiastowych działań na rzecz eliminowania najgorszych form pracy dzieci, przyjęta w Genewie dnia 17 czerwca 1999 r.
• ILO guidelines on decent work and socially responsible tourism (2017), Internet.
• Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu; Układ ogólny w sprawie handlu usługami (1995).
• Res.A/RES/284(IX). Creating Tourism Opportunities for the Handicapped in the Nineties, (dokumentacja IX sesji Zgromadzenia Ogólnego), Internet.
• Global Code of Ethics for Tourism, Internet.
• Indicadores de desarrollo sostenible para los destinos turísticos - Guía práctica (2005). Stron 545 (ta sama publikacja również w języku angielskim).
• Rachunek satelitarny turystyki 2008 (Tourism Satellite Account: Recommended Methodological Framework 2008, United Nations, World Tourism Organization, Eurostat, OECD; Luxembourg, Madrid, New York, Paris - 2010).
• Global Report on Inclusive Tourism Destinations. Model and success stories (October 2018), UNWTO - globaldit, Madrid, Internet
• Prototype provisions on competition, bez daty (2000 -), Archiwum UNWTO/UNCTAD.
• Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (2000/2007).
• Declaración de Córdoba sobre el turismo responsable y solidario (2008).
• Odnowiona strategia UE na lata 2011-2014, KOM (2011) 681 wersja ostateczna, Bruksela, dnia 25.10.2011.
• KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW. Europejska strategia na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym(COM (2018) 28 final).

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0013.0813