Miesięczne anomalie termiczne w basenie Morza Śródziemnego (1951-2010)

• Autorzy: Urszula Kossowska-Cezak , Robert Twardosz

Warianty tytułu

Monthly Thermal Anomalies in the Mediterranean (1951-2010)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Określono częstość miesięcznych anomalii termicznych w basenie Morza Śródziemnego, zmiany częstości anomalii w latach 1951-2010, ich lokalizację i zasięgi występowania. Podstawą opracowania są wartości średnie miesięczne temperatury powietrza z 80 stacji meteorologicznych z 60-lecia 1951-2010. Za miesiące anomalne pod względem termicznym przyjęto te, w których średnia temperatura t różniła się na danej stacji od odpowiedniej tśr. 60-letniej przynajmniej o 2 odchylenia standardowe (σ). Wyłoniono miesiące anomalnie zimne (MAZ: t£tśr.-2σ) i anomalnie ciepłe (MAC: t≥tśr.+2σ). Cechą wyróżniającą całego basenu Morza Śródziemnego od pozostałej części Europy, położonej w strefie klimatu umiarkowanego, jest przewaga częstości MAC nad MAZ. Liczba MAZ i MAC znacznie zmieniała się w ciągu 60-lecia. Najchłodniej było w latach 1971-1980, a najcieplej w XXI w. MAZ i MAC w ogromnej większości występują na małych obszarach. Tych, które pojawiają się na dużym obszarze (na przynajmniej 25% stacji), było 22 (po 11 MAZ i MAC). (abstrakt oryginalny)

EN

The study determines the frequency of monthly thermal anomalies in the Mediterranean Basin (approx. south of 45oN), in the area from Lisbon in the west to Van in eastern Turkey, changes in the frequency of such anomalies over six decades, as well as the location and size of the area over which they occurred. The present study is based on the average monthly air temperature values from 80 meteorological stations in the years 1951-2010. Thermally anomalous months are considered to have occurred when the average air temperature t at a given station differed from the corresponding tav. by at least 2 standard deviations (σ); for anomalously cold months (ACMs: t£tav.-2σ) and for anomalously warm months (AWMs: t≥tav.+2σ). One feature that distinguishes the Mediterranean Basin from the rest of Europe located in the temperate climate zone is the prevalence of AWMs over ACMs. The number of ACMs and AWMs showed significant variations over the 60-year period. The years 1971-1980 were the coldest ones, while the 21st century saw the highest temperatures. The vast majority of ACMs and AWMs occur over small areas. There were 22 anomalous months (11 ACMs and AWMs) that covered larger areas (at least 25% of the stations). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zmiany klimatyczne; Klimat; Globalne ocieplenie; Meteorologia; Warunki meteorologiczne

EN

Climate change; Climate; Global warming; Meteorology; Meteorological conditions

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2019
• Numer: z. 157
• Strony: 69--89

Twórcy

autor

Urszula Kossowska-Cezak

• Uniwersytet Warszawski

autor

Robert Twardosz

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Andrews J.F., 1956, The weather and circulation of February, Monthly Weather Review, 84, 66-74.
• Barriopedro D., Fischer E. M., Luterbacher J., Trigo R. M., García-Herrera R., 2011, The hot summer of 2010: Redrawingthe temperature record map of Europe, Science, 332, 6026, 220-224.
• Briffa K.R., Osborn T.J., 2002, Blowing hot and cold, Science, 295, 5563, 2227-2228.
• Brzović N., 1999, A case study of a cold air outbreak on 20 April 1997 over Croatia, Hrvatski meteorolocki casopis, 33/34, 1-18.
• Dizerens C., Lenggenhager S., Schwander M., Buck A., Foffa S., 2017, The 1956 cold wave in Western Europe [w:] S. Brönnimann (red.), Historical weather extremes in reanalyses, Geographica Bernensia G92, 101-111.
• Jones P.D., Moberg A., 2003, Hemispheric and large-scale surface air temperature variations: an extensive revision and an update to 2001, Journal of Climate, 16, 206-223.
• Klein Tank A.M.G., Wijngaard J. B., Können G.P., Böhm R., Demarée D., Gocheva A., Mileta M., Pashiardis S., Hejkrlik L., Kern-Hansen C., Heino R., Bessemoulin P., Müller-Westermeier G., Tzanakou M., Szalai S., Pálsdóttir T., Fitzgerald D., Rubin S., Capaldo M., Maugeri M., Leitass A., Bukantis A., Aberfeld R., van Engelen A.F.V., Forland E., Miętus M., Coelho F., Mares C., Razuvaev V., Nieplova E., Cegnar T., Antonio López J., Dahlström B., Moberg A., Kirchhofer W., Ceylan A., Pachaliuk O., Alexander L.V., Petrovic P., 2002, Daily dataset of 20th-century surface air temperature and precipitation series for the European Climate Assessment, International Journal of Climatology, 22, 1441-1453.
• Kossowska-Cezak U., Twardosz R., 2017, Anomalie termiczne w Europie (1951-2010), IGiGP UJ, Kraków.
• Lagouvardos K., Kotroni V., Kallos G., 1998, An extreme cold surge over the Greek peninsula, Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society, 124, 2299-2327.
• Luterbacher J., Dietrich D., Xoplaki E., Grosjean M., Wanner H., 2004, European seasonal and annual temperature variability, trends, and extremes since 1500, Science, 303, 1499-1503.
• Moberg A., Jones P.D., Lister D., Walther A., Brunet M., Jacobeit J., Alexander V., Della-Marta P.M., Luterbacher J., Yiou P., Chen D., Klein Tank .M.G., Saladié O., Sigró J., Aguilar E., Alexandersson H., Almarza C., Auer I., Barriendos M., Begert M., Bergström H., Böhm R., Butler C.J., Caesar J., Drebs A., Founda D., Gerstengarbe F.-W., Micela G., Maugeri M., Österle H., Pandzic K., Petrakis M., Srnec L., Tolasz R., Tuomenvirta H., Werner P.C., Linderholm H., Philipp A., Anner H., Xoplaki E., 2006, Indices for daily temperature and precipitation extremes in Europe analyzed for the period 1901-2000, Journal of Geophysical Research, 111, D22106.
• Rebetez M., Mayer H., Dupont O., Schindler D., Gartner K., Kropp J.P., Menzel A., 2006, Heat and drought 2003 in Europe: a climate synthesis, Annals of Forest Science, 63 (6), 569-577.
• Tayanc M., Karaca M., Nüzhet Dalfes H., 1998, March 1987 Cyclone (Blizzard) over the Eastern Mediterranean and Balkan Region Associated with Blocking, Monthly Weather Review, 126, 3036-3047.
• Twardosz R., Kossowska-Cezak U., 2015, Exceptionally hot and cold summers in Europe (1951-2010), Acta Geophysica, 63, 1, 275-300.
• Twardosz R., Kossowska-Cezak U., 2016, Exceptionally cold and mild winters in Europe (1951-2010), Theoretical and Applied Climatology, 125, 399-411.
• Twardosz R., Kossowska-Cezak U., Pełech S., 2016, Extremely cold winter months in Europe (1951-2010), Acta Geophysica, 64, 6, 2609-2629.
• Tselepidaki I.G., Asimakopoulos D.N., Melitsiotis D.A., 1990, A cold spell during March 1987 over Greece, Weather, 45 (2), 42-47.
• Unal Y.S., Tan E., Mentel S.S., 2013, Summer heat waves over western Turkey between 1965 and 2006, Theoretical and Applied Climatology, 112, 339-350.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.19.010.10626