Teoretyczny model przestępstwa prawa publicznego (crimen publicum) autorstwa Claudiusa Saturninusa (D. 48,19,16) a współczesna nauka o przestępstwie karnym

• Autorzy: Krzysztof Amielańczyk

Warianty tytułu

Theoretical Model of Public Law Crime (crimen publicum) by Claudius Saturninus (D. 48.19.16) and the Modern Concept of Criminal Offence

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rzymianie nie rozwinęli nauki o przestępstwie karnym, ale podejmowali próby opisania istoty i specyfiki przestępstwa prawa publicznego. Ze źródeł Justyniańskich wiadomo, że jurystą, który na taką próbę się odważył, był Claudius Saturninus. Dokonał on rozróżnienia przestępstw, koncentrując się głównie na sposobie ich popełnienia i idąc w podobnym kierunku, jak współczesna nauka podczas rozważań dotyczących tzw. przestępczego modus operandi. Rozróżnienia dokonał w dość oryginalny dwustopniowy sposób. Jurysta stworzył najpierw czwórpodział (quattuor genera) przestępstw, kierując się kryterium przypominającym kryterium formy, jakie jest przyjmowane dla czynności prawnych na gruncie prawa prywatnego. Według jurysty przestępstwa mogły być popełniane w formie facta, dicta, scripta i consilia. Na tak stworzony system quattuor genera (form, sposobów) popełnienia przestępstw karnych Claudius Saturninus nałożył następnie już bardziej szczegółowy podział okoliczności składających się na typ czynu zabronionego prawem. W ten sposób wyliczył kolejno siedem znamion (niemal wyłącznie) strony przedmiotowej przestępstwa: causa, persona, locus, tempus, qualitas, quantitas i eventus. Wszystkie sposoby i okoliczności popełnienia przestępstwa karnego jurysta zilustrował przykładami. (abstrakt oryginalny)

EN

The Romans did not develop the science of the criminal offence, yet they attempted to describe the nature and characteristic features of public law crime. According to the Justinian sources, the jurist who made such an attempt was Claudius Saturninus. He distinguished between crimes based mainly on the manner of committing the crime, thus following the same direction as contemporary science when it examines the so-called criminal modus operandi. He made his distinction in a quite original, two-stage manner. First, the jurist made a fourfold division (quattuor genera) of crimes, based on a criterion similar to the criterion of form that is adopted for legal actions in the area of private law. According to the jurist, crimes could be committed in the form of facta, dicta, scripta or consilia. This quattuor genera system of forms and manners of committing crimes was then followed by a more detailed division of circumstances involved in the type of the criminal offence. In this way, Claudius Saturninus enumerated seven elements of the (almost exclusively) objective aspect of the crime: causa, persona, locus, tempus, qualitas, quantitas and eventus. The jurist illustrated all manners and circumstances of committing a criminal offence with examples. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo rzymskie; Prawo karne; Przestępczość

EN

Roman law; Criminal Law; Crime

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2019
• Tom: 66
• Numer: nr 1 Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Lechowi Dubelowi
• Strony: 19--33

Twórcy

autor

Krzysztof Amielańczyk

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Amielańczyk K., Crimina legitima w rzymskim prawie publicznym, Lublin 2013.
• Amielańczyk K., Lex Cornelia de sicariis et veneficis. Ustawa Korneliusza Sulli przeciwko nożownikom i trucicielom, Lublin 2011.
• Amielańczyk K., Rzymskie prawo karne w reskryptach cesarza Hadriana, Lublin 2006.
• Bauman R.A., Crime and Punishment in Ancient Rome, London 1966.
• Bauman R.A., I libri 'de iudiciis publicis', "INDEX" 1975, No. 5.
• Bojarski T., Polskie prawo karne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2006.
• Bonini R., D. 48,19,16 (Claudius Saturninus "de poenis paganorum"), "Rivista Italiana per le Scienze Giuridiche. Serie III" 1959-1962, Vol. 10.
• Chmiel A., Dzieła naukowe jurystów rzymskich w zakresie prawa karnego, "Studia Iuridica Lublinensia" 2016, nr 3, DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2016.25.3.151.
• Dell'Oro A., I libri de officio nella giurisprudenza romana, Milano 1960.
• Dowling M.B., Clemency and Cruelty in the Roman World, Michigan 2006.
• Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2017.
• Garofalo L., Pojęcia i żywotność rzymskiego prawa karnego, "Zeszyty Prawnicze UKSW" 2003, nr 1, DOI: https://doi.org/10.21697/zp.2003.3.1.01.
• Jońca M., Parricidium w prawie rzymskim, Lublin 2008.
• Kuryłowicz M., De publicis iudiciis. Instytucje justyniańskie o postępowaniach sądowych publicznych, [w:] Problemy stosowania prawa sądowego. Księga ofiarowana Profesorowi Edwardowi Skrętowiczowi, red. I. Nowikowski, Lublin 2007.
• Lenel O., Palingenesia iuris civilis, Vol. 2, Leipzig 1899 (Graz 1960).
• Litewski W., Jurysprudencja rzymska, Kraków 2000.
• Mantovani D., Il bonus praeses secondo Ulpiano. Studi su contenuto e forma die libri de officio proconsulis, "BIDR" 1993/1994, No. 96/97.
• Mossakowski W., Czyn karalny według koncepcji Klaudiusza Saturnina, "Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo CCCV. Studia Historycznoprawne" 2008, nr 305.
• Nogrady A., Römisches Strafrecht nach Ulpian. Buch 7 bis 9 De officio proconsulis, Berlin 2006.
• Nörr D., Causa mortis, München 1986.
• Rudorff A.F., Über den liber de officio proconsulis, "Abhandlungen der preußischen Akademie der Wissenschaften" 1865, Bd. 5.
• Scapini N., Diritto e procedura penale nell'esperienza giuridica romana, Parma 1992.
• Sperandio M.U., Dolus pro facto. Alle radici del problema giuridico del tentativo, Napoli 1998.
• Sposito G., "Quattuor genera... septem modis": le circostanze del reato in D. 48,19,16 (Claudius Saturninus "De poenis paganorum"), "SDHI" 1999, No. 65.
• Stefański R.A., Prawo karne materialne - część ogólna, Warszawa 2008.
• Warylewski J., Prawo karne. Część ogólna, Warszawa 2005.
• Wolter W., Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973.
• Wołodkiewicz W., Czy prawo rzymskie przestało istnieć?, Kraków 2003.
• Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, cz. 3: Nauka o przestępstwie, Kraków 2010.
• Zabłocka M., Zabłocki J., Ustawa XII Tablic. Tekst - tłumaczenie - objaśnienia, Warszawa 2000.

Identyfikatory

DOI

10.17951/g.2019.66.1.19-33