Geneza konstytucji

• Autorzy: Ryszard Małajny

Warianty tytułu

The Origins of a Constitution

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł rozpoczynają uwagi wstępne. Autor m.in. wskazuje, że pierwsze konstytucje zaczęto uchwalać pod koniec XVIII w., niemniej ich pierwowzory pojawiły się półtora stulecia wcześniej. Ponadto przedstawia tło społeczno-ekonomiczne genezy konstytucji oraz rozwija tezę, że konstytucja miała petryfikować osiągnięty w wyniku rewolucji burżuazyjnej postęp społeczny. Omówiono też tło ideologiczne, a konkretnie takie prądy ideowe, jak racjonalizm i liberalizm, a także ideę praw naturalnych, suwerenność ludu, umowę społeczną, podział władzy i pozytywizm prawniczy. Krótko wspomniano o wpływie ruchów kodyfikacyjnych prawa sądowego na procesy konstytucyjne okresu Oświecenia, a także wskazano pięć "fal" uchwalania ustaw zasadniczych na kontynencie europejskim. (abstrakt oryginalny)

EN

The author starts his paper with some introductory remarks. He advances the thesis that the first constitutions have been passed by the end of the 18th century, however, their originals could be found 150 years before. In addition, he presents the socio-economic background of the genesis of a constitution and demonstrates that a constitution was to petrify social progress won by the bourgeois revolution. There is also discussed the ideological background of the mentioned genesis, i.e. such mental currents as rationalism and liberalism as well as the idea of natural rights, popular sovereignty, social contract, distribution of power and legal positivism. Briefly mentioned is the influence of the codification movements of judicial law upon the constitutional processes of the age of Enlightenment, as well as the specification of five "waves" of passing constitutions in Europe. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konstytucja; Ideologia; Władza

EN

Constitution; Ideology; Power

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2019
• Tom: 66
• Numer: nr 1 Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Lechowi Dubelowi
• Strony: 307--319

Twórcy

autor

Ryszard Małajny

Bibliografia

• Blaustein A.P., Our Most Important Export, [w:] Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki w perspektywie nauk historycznych i prawnych, red. J.L. Justyński, Toruń 1988.
• Dietrich R., Einleitung über Probleme Verfassungsgeschichtlicher Forschung in unserer Zeit, "Der Staat" 1975, Nr. 1 (Beiheft 1).
• Esmein A., Prawo konstytucyjne, Warszawa 1921.
• Gangl H., Der deutsche Weg zum Verfassungsstaat im 19. Jahrhundert. Eine Problemskizze, "Der Staat" 1975, Nr. 1 (Beiheft 1).
• Grimm D., Verfassungsfunktion und Grundgesetzreform, "Archiv des öffentlichen Rechts" 1972, Bd. 97(4).
• Haskins G.L., The Legal Heritage of Plymouth Colony, [w:] American Law and the Constitutional Order. Historical Perspectives, eds. L.M. Friedman, H.N. Schreiber, Cambridge-London 1978.
• Izdebski H., Konstytucja Trzeciego Maja wśród konstytucji swojego wieku, "Państwo i Prawo" 1991, z. 5.
• "Jahrbuch des öffentlichen Rechts der Gegenwart" 2000, Bd. 48.
• Jamróz A., Demokracja współczesna. Wprowadzenie, Białystok 1993.
• Kant I., Projekt wieczystego pokoju, Warszawa 1995.
• Kierończyk P., O specyfice pierwszych konstytucji państw bałtyckich, "Studia Iuridica Toruniensia" 2013, t. 13, DOI: https://doi.org/10.12775/SIT.2013.016.
• Kousoulas G., On Government: A Comparative Introduction, Belmont 1968.
• Lacché L., Granted Constitutions. The Theory of octroi and Constitutional Experiments in Europe and in the Aftermath of the French Revolution, "European Constitutional Law Review" 2013, Vol. 9(2), DOI: https://doi.org/10.1017/S1574019612001150.
• Loewenstein K., Verfassungslehre, Tübingen 1969 (1957).
• Loughlin M., What is Constitutionalisation?, [w:] The Paradox of Constitutionalism. Constituent Power and Constitutional Form, eds. M. Loughlin, N. Walker, Oxford 2007.
• Maćkowska K., Normatywny wymiar amerykańskich wczesnych konstytucji stanowych, Lublin 2008.
• McIlwain Ch.H., Constitutionalism Ancient and Modern, New York 1947.
• Morey W.C., The Genesis of a Written Constitution, "Annals of the American Academy of Political and Social Science" 1891, No. 4.
• Prakke L., On the Rise and Decline of the Monarchical Principle: Constitutional Vicissitudes in Spain and Germany, "European Constitutional Law Review" 2010, Vol. 6(2), DOI: https://doi.org/10.1017/S1574019610200068.
• Roellecke G., Beobachtung der Verfassungstheorie, [w:] Verfassungstheorie, Hrsg. O. Depenheuer, C. Grabenwarter, Tübingen 2010.
• Roellecke G., Institutionelle Gewähr der Verfassung, [w:] Verfassungstheorie, Hrsg. O. Depenheuer, C. Grabenwarter, Tübingen 2010.
• Schmitt C., Nauka o konstytucji, Warszawa 2013 (1928).
• Stern K., Das Staatsrecht der Bundesrepublik Deutschland, Bd. 1, München 1984.
• Stern K., Grundideen europäisch-amerikanischer Verfassungsstaatlichkeit, Berlin-New York 1984.
• Unruh G.-C. von, Die polnische Konstitution vom 3. Mai 1791 im Rahmen der Verfassungsentwicklung der europäischen Staaten, "Der Staat" 1974, Nr. 2.
• Unruh P., Der Verfassungsbegriff des Grundgesetzes. Eine verfassungstheoretische Rekonstruktion, Tübingen 2002.
• Wahl R., Der Konstitutionalismus als Bewegungsgeschichte, "Der Staat" 2005, Nr. 4.

Identyfikatory

DOI

10.17951/g.2019.66.1.307-319