Respublica bene ordinata. Udział elit prawosławnych w życiu politycznym w Rzeczypospolitej w XV - XVIII w. (część II)

• Autorzy: Leszek Ćwikła

Warianty tytułu

Respublica Bene Ordinata. Participation of Orthodox Elite in Political Life in the 15th and 18th Century Republic. (Part II)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W części II artykułu przestawiono udział elit prawosławnych w życiu politycznym w Rzeczypospolitej w okresie od unii lubelskiej z 1569 r. do upadku państwa. Wskazano, że w omawianym okresie, ze względu na postępujące procesy polonizacji i porzucania obrządku wschodniego stale malała liczba szlachty wyznania prawosławnego. Jednak pozostający przy prawosławiu, aktywnie angażowali się w życie polityczne, m.in. piastując różne ważne urzędy. Zwrócono uwagę na wyjątkową pozycję ówczesnego politycznego przywódcy prawosławnych - Konstantego Wasyla Ostrogskiego oraz ostatniego wybitnego przedstawiciela społeczeństwa ruskiego w Rzeczypospolitej, który odgrywał ważną rolę w życiu politycznym i w Cerkwi prawosławnej - Adama Kisiela. W końcowej części artykułu przedstawiono zaangażowanie duchownych prawosławnych w sprawy państwowe, zaznaczając, że było ono niewielkie. Istotniejszą rolę odegrał jedynie metropolita kijowski Piotr Mohyła.(abstrakt oryginalny)

EN

Part II of the article presents the participation of Orthodox elite in political life in the Republic in the period from the Union of Lublin in 1569 to the collapse of the state. The article points out that in the discussed period, due to the progressive processes of polonization and the abandonment of the Eastern Rite, the number of nobles of the Orthodox faith was constantly decreasing. However, people who remained faithful to Orthodoxy, were actively involved in political life, including holding various important offices. The exceptional position of the then political leader of the Orthodox Church - Konstanty Vasyl Ostrogski and the last outstanding representative of the Ruthanian society in the Polish-Lithuanian Commonwealth, who played an important role in the political life and in the Eastern Orthodox Church - Adam Kisiel, were discussed. The final part of the article presents the involvement of Orthodox clergy in state affairs, pointing out that it was minor. Only the metropolitan of Kiev, Piotr Mohyła, played a more significant role.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Religia; Historia; Kościół Prawosławny; Kościół a polityka; Polityka

EN

Religion; History; Orthodox Church; Church and politics; Politics

• Czasopismo: Przegląd Prawno-Ekonomiczny
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 45
• Strony: 11--26

Twórcy

autor

Leszek Ćwikła

• Wydział Zamiejscowy Prawa i Nauk o Gospodarce KUL w Stalowej Woli

Bibliografia

• Chodynicki K., Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny 1370-1632, Warszawa 1934.
• Dworzaczek W., Oblicze wyznaniowe Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w dobie kontrreformacji, [w:] Munera Litteraria. Księga ku czci Profesora Romana Pollaka, Poznań 1962.
• Flerow J., O prawosławnych cerkownych bratstwach protiwoborstwowawszych unii w jugo-zapadnoj Rossii w XVI, XVII, XVIII st., Pietierburg 1857.
• Hruszewśkyj M., Istorija Ukrajiny-Rusy, t. 6-7, Kyjiw-Lwiw 1907-1909.
• Jakowenko N., Historia Ukrainy od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku, przeł. O. Hnatiuk, K. Kotyńska, Lublin 2000.
• Jobert A., Od Lutra do Mohyły. Polska wobec kryzysu chrześcijaństwa 1517-1648, przeł. E. Sękowska, Warszawa 1994.
• Kamiński A. S., Historia Rzeczypospolitej Wielu Narodów 1505-1795, Lublin 2000.
• Kempa T., Konstanty Wasyl Ostrogski (ok. 1524/1525-1608) wojewoda kijowski i marszałek ziemi wołyńskiej, Toruń 1997.
• Kempa T., Unijne koncepcje Konstantego Wasyla Ostrogskiego, [w:] Czterechsetlecie zawarcia unii brzeskiej. 1596-1996, pod red. S. Alexandrowicza i T. Kempy, Toruń 1998, s. 33-34.
• Korczak L., Litewska Rada Wielkoksiążęca w XV wieku, Kraków 1998.
• Kot S., Historia wychowania, t. 1: Od starożytnej Grecji do połowy w. XVIII, wyd. 2, Lwów 1934.
• Krasowski K. i in., Powszechna historia państwa i prawa, Poznań 1993.
• Łapiński A., Zygmunt Stary a Kościół prawosławny, Warszawa 1937.
• Łużny R., Pisarze kręgu Akademii Kijowsko-Mohylańskiej a literatura polska, Kraków 1966.
• Mironowicz A., Kościół prawosławny w dziejach dawnej Rzeczypospolitej, Białystok 2001.
• Ożarowski K., Sapiehowie. Materiały historyczno-genealogiczne i majątkowe, T. 1, Petersburg 1890.
• Pietkiewicz K., Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka, Poznań 1995.
• Wisner H., Rozróżnieni w wierze. Szkice z dziejów Rzeczypospolitej schyłku XVI i połowy XVII wieku, Warszawa 1982.
• Wójcik Z., Kisiel Adam, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 12, Wrocław 1967.
• Akta różnych rodzin i osób z XV-XIX wieku, Sekcja Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej.
• Akta unii Polski z Litwą (1385-1791), wyd. S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932.
• Akty, otnosiaszczijesia k istorii Zapadnoj Rossii, sobrannyje i izdannyje Archieograficzeskoj Kommissijej, t. 2-3, Sankt-Pietierburg 1848-1850.
• Russkaja Istoriczeskaja Bibliotieka, t. 13, Sankt-Pietierburg 1903.
• Volumina legum, t. 6-7, wyd. I. Ohryzko, Petersburg 1860.