Brda jako podstawa organicznej struktury Bydgoszczy

• Autorzy: Radomir Nowakowski

Warianty tytułu

Brda as a Base of Organic Structure of Bydgoszcz

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Bydgoszcz jest jedną z dziewięciu rozwiniętych aglomeracji miejsko- -przemysłowych w Polsce. W ośrodkach tych szczególnie wyraźnie zarysowują się wszelkie niekorzystne zjawiska związane z procesami dezurbanizacji. Najważniejsze z nich to zagrożenie ekologiczne2. Wynika ono z braku silnych ekosystemów wewnątrz układów osadniczych, które stanowią podstawę do realizowania postulatów równoważenia rozwoju społeczno-gospodarczego w skali aglomeracji. Szczególnie istotny jest aspekt ich ciągłości3. Zapewnia ona większą trwałość i odporność samego ekosystemu na niekorzystne zmiany. Pozwala także integrować struktury miejskie odśrodkowo, jako część wspólna różnych fragmentów, a jednocześnie pozwala łączyć obszary wewnętrzne z terenami otwartymi położonymi peryferyjnie i otwierać się w ten sposób na region miejski (por. Czarnecki 1968, s. 143-161). Równie istotnym zagrożeniem dla jakości życia mieszkańców jest niedorozwój infrastruktury komunalnej, której brak krępuje przestrzenny rozwój regionów w zakresie mieszkalnictwa oraz usług. Ponadto, powolne przekształcania miejskich układów transportowych wywołują narastające trudności w transporcie miejskim szczególnie widoczne na obszarze śródmieścia (por. Domański 1989, s. 102- 110). W efekcie tych zjawisk struktura przestrzenno-funkcjonalna Bydgoszczy staje się nieadekwatna do potrzeb mieszkańców pod względem stopnia różnorodności funkcjonalnej na obszarze aglomeracji, oraz pod względem poziomu zorganizowania różnorodnych funkcji w obrębie poszczególnych jednostek (por. Böhm 1983, s. 42-45). Sytuacja ta skutkuje wzmożonym natężeniem ruchu i prowadzi do niewydolności w sferze organizacji dostępu do szerokiej oferty programowej. W konsekwencji następuje zerwanie ciągłości przestrzennej i fragmentacja obszaru miasta (fot. 1). W sferze społecznej z kolei prowadzi to do zjawisk wykluczenia i marginalizacji grup społecznych i w efekcie do peryferyzacji całych jednostek terytorialnych pod wzgledem działalności społecznej i gospodarczej (Markowski 2005, s. 10). Wobec tych niekorzystnych, a postępujacych zjawisk przestrzennych uzasadnione wydaje się podjęcie wysiłków zmierzających do ich wyhamowania i odwrócenia. Ponieważ zjawiska te są wynikiem tyle głębokich i długotrwałych procesów społeczno-gospodarczych, co wycinkowych, próba ich odwrócenia musi być zatem również głęboko osadzona w procesach społeczno-gospodarczych oraz wyznaczać cele strategiczne w szerokim kontekście i odległym horyzoncie czasu. Kierunek ten bliski jest założeniom rozwoju organicznego; powolnego, wszechstronnego i uwarunkowanego rytmem natury (por. Bogdanowski at al. 1979, s. 50-60). We współczesnych realiach, realizacja tych założeń musi ulec modyfikacjom, gdyż dynamika dokonujących się niekorzystnych zmian nie pozwala na powolne procesy ich ujarzmiania.(fragment tekstu)

EN

Brda as a Base of Organic Structure of Bydgoszcz. Bydgoszcz as a metropoly faces an urgent necessity of decreasing unprofitable social-spatial processes and directing them towards development in agreement of the roles balancing social economical and ecological aims. At the same time as a settlement structure it has not a clear frame organizing its space. There is a lack of both nodes elements and paths connecting particular city districts as well. The Vistula and Brda and the Bydgoszcz Channel are the spatial elements that define spatial-cultural identity of Bydgoszcz in the strongest way. They make the most interesting hydrographic node in the country both as natural values as well as functional ones. Though the most important element of this structure for Bydgoszcz is 12 km fragment of the Brda connecting the Vistula with the Bydgoszcz Channel. In result of very long social-economical changes this region characterises the most intensive coexistence and diffusion of natural and cultural elements there. It decides about its potentially high spatial - functional values. Besides due to central localization of the settled area and great spatial - composition values this region is the potential axes of Bydgoszcz development. In the same role it may also be the catalyzer of changes toward strenghening spatial potential as a base of competitiveness of metropolization process in social-economical aspect. Values of the Brda have not been used to great extent in contemporary process of city planning. The article indicates the city Brda region as a base of organic growth of Bydgoszcz.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Planowanie przestrzenne miasta; Architektura; Krajobraz miasta; Planowanie regionalne; Rozwój zrównoważony

EN

Town spatial planning; Architecture; City landscape; Regional planning; Sustainable development

• Czasopismo: Biuletyn Polska Akademia Nauk. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 249
• Strony: 59--87

Twórcy

autor

Radomir Nowakowski

• Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy

Bibliografia

• 1. Banach W., 2001, Czas odnaleziony: Bydgoszcz na dawnych pocztówkach 1884-1945. Bydgoszcz.
• 2. Bogdanowski J., 1985, Problemy metodologiczne rewaloryzacji urbanistyczno-krajobrazowej miasta zabytkowego na przykładzie Kazimierza Krakowskiego. Wyd. PKZ, Warszawa.
• 3. Bogdanowski J., Łuczyńska-Bruzda M., Novák Z., 1979, Architektura Krajobrazu. PWN, Warszawa-Kraków.
• 4. Böhm A., 1983, Krajobraz śródmieścia Krakowa a jego użytkowa treść. Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, T. XVII, Ossolineum, Kraków.
• 5. Böhm A., 1994, Architektura krajobrazu jej początki i rozwój. Politechnika Krakowska, Kraków.
• 6. Czarnecki W., 1968, Planowanie miast i osiedli, t, III, Krajobraz i tereny zielone. PWN, Warszawa-Poznań.
• 7. Domański R., 1989, Podstawy planowania przestrzennego. PWN, Poznań-Warszawa.
• 8. Gorączko M., 2008, Geneza i przebieg wezbrań na Wiśle w rejonie Bydgoszczy oraz ich wpływ na zagrożenie powodziowe miasta, [w:] Problemy Ekologii Krajobrazu, t. XXII.
• 9. Haglund K., 2003, Inventing the Charles River. MIT, Cambridge Mass.
• 10. Hall P., 1974, Urban and Regional Planning. Penguin Books, Middlesex.
• 11. Jędraszko A., 2005, Zagospodarowanie przestrzenne w Polsce - drogi i bezdroża regulacji ustawowych. Unia Metropolii Polskich, Warszawa.
• 12. Kołodziejski J., 1991, O przyszły kształt polskiej przestrzeni. Ossolineum, Wrocław.
• 13. Kołodziejski J., 1999, Rzeki w perspektywie integracji przestrzeni europejskiej XXI wieku, [w:] Rzeki - kultura, cywilizacja, historia, J. Kułtuniak (red.). Śląsk, Katowice.
• 14. Lokalny program rewitalizacji dla miasta Bydgoszczy - 2009, Bydgoszcz, 2009.
• 15. Lynch K., 1972, The Image of the City. MIT, Cambridge Mass.
• 16. Malisz B., 1960, Elastyczność planu urbanistycznego jako kryterium jego realności. PWN, Warszawa-Wrocław.
• 17. Malisz B., 1981, Zarys teorii kształtowania układów osadniczych. Arkady, Warszawa.
• 18. Markowski T., 2005, Procesy integracji i dezintegracji obszarów zurbanizowanych - wyzwania dla polityki metropolitalnej, [w:] Integracja i dezintegracja obszarów metropolitalnych, P. Lorens (red.). "Urbanista", Warszawa.
• 19. Norberg Schultz Ch., 2000, Bycie, przestrzeń i architektura. Murator, Warszawa.
• 20. Novák Z., 1997, Planowanie regionalne i udział w nim architekta. Politechnika Krakowska, Kraków,
• 21. Sierecka-Nowakowska B., 1982, Wypoczynek świąteczny w strefie oddziaływania wielkiej aglomeracji przemysłowej np. Łodzi. Maszynopis.
• 22. Tołwiński T., 1947, Urbanistyka, t. I. Wyd. Ministerstwa Odbudowy, Warszawa.
• 23. Wejchert K., 1974, Elementy kompozycji urbanistycznej. Arkady, Warszawa.
• 24. Zuziak Z., 1998, Strategie rewitalizacji przestrzeni śródmiejskiej. Politechnika Krakowska, Kraków.