PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
2019 | Polskość w narracjach medialnych z perspektywy Górnego Śląska | 48--85
Tytuł artykułu

Niepodległe państwo górnośląskie na łamach tygodnika "[Der] Bund - Związek" w latach 1920-1921

Warianty tytułu
Języki publikacji
PL
Abstrakty
Polska historiografia za działania niepodległościowe na Górnym Śląsku - od XIX wieku, a szczególnie po 1918 roku - uznaje na ogół nurt jednoznacznie propolski, łączący emancypację górnośląską z włączeniem tego regionu do Polski. Tak też interpretowane są dążenia, które odwoływały się do zasady samostanowienia narodowego, przedstawionej w Orędziu amerykańskiego prezydenta Woodrowa Wilsona do Kongresu USA z dnia 8 stycznia 1918 roku. Znaczny obszar wydzielony z ówczesnej Rejencji Opolskiej na mocy ustaleń Konferencji pokojowej w Paryżu i Traktatu Wersalskiego miał być przedmiotem dalszego postępowania, które określi przynależność państwową. Bezstronna współczesna ocena prób ułożenia nowych relacji państwa niemieckiego (w jakiejkolwiek formule miałoby ono egzystować) z ludnością górnośląską powinna uwzględniać oczywisty fakt, że mieszkańcy Górnego Śląska byli obywatelami Rzeszy, a następnie Republiki Weimarskiej oraz poddanymi habsburskiej monarchii Austro-Węgier. Żądania odłączenia się od Rzeszy w 1918 roku, oprócz Polaków, sformułowali reprezentanci Alzatczyków i Duńczyków. Były one oczywiście dyskutowane w Reichstagu. Aspiracje ludności polskiej wyrażało Oświadczenie z dnia 12 października 1918 roku, dla którego poparcie wyraziły redakcje wszystkich tytułów polskich wychodzących w Rzeszy. Z Górnego Śląska dokument podpisały redakcje "Dziennika Śląskiego", "Gazety Ludowej", "Gazety Opolskiej", "Głosu Śląskiego", "Górnoślązaka", "Katolika", "Kuriera Śląskiego", "Nowin", "Nowin Raciborskich" i "Polaka", czyli środowiska Adama Napieralskiego, Wojciecha Korfantego i endecji . W oświadczeniu tym wzywano Polaków do solidarności narodowej oraz scedowano na posłów polskich do Sejmu Pruskiego i Reichstagu reprezentowanie interesów narodowych. Idea utworzenia samodzielnego, niezależnego państwa z terytorium Górnego Śląska wyrastała więc zarówno z ogólniejszych tendencji, związanych z upadkiem cesarstwa niemieckiego, skomplikowanych skutków rozpadu domeny habsburskiej, jak i z dojrzewającej od kilku dekad wyraźnej opcji propolskiej, która z chwilą odrodzenia się Rzeczypospolitej zyskała realny cel. (fragment tekstu)
Twórcy
  • Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Bibliografia
  • "Bund - Związek": z 23.01.1921, nr 4; z 30.01.1921, nr 5; z 13.02.1921, nr 7; z 27.02.1921, nr 9; z 20.03.1921, nr 12; z 26.12.1920, nr 41.
  • "Der Bund - Związek": z 24.03.1920, nr 2; z 23.04.1920, nr 6; z 30.04.1920, nr 7, z 7.05.1920, nr 8; z 14.05.1920, nr 9; z 4.06.1920, nr 12; z 27.06.1920, nr 15; z 4.07.1920, nr 16; z 18.07.1920, nr 18; z 25.07.1920, nr 19; z 1.08.1920, nr 20; z 8.08.1920, nr 21; z 29.08.1920, nr 24; z 5.09.1920, nr 25; z 12.09.1920, nr 26; z 19.09.1920, nr 27; z 17.10.1920, nr 31; z 28.11.1920, nr 37; z 19.12.1920, nr 40.
  • "Oberschlesischer Kurier" z 19.12.1918, nr 293.
  • "Oberschlesische Zeitung" z 20.12.1918, nr 294.
  • Anglia a Górny Śląsk, "Der Bund - Związek" z 18.07.1920, nr 18, s. 1.
  • Bezwładna wściekłość, "Der Bund - Związek" z 5.12.1920, nr 38, s. 3.
  • Bębnik G., Rosenbaum S., Węcki M., Wojciech Korfanty 1873-1939, IPN, Warszawa-Katowice 2018.
  • Die politische Lage in Oberschlesien, "Berliner Tageblatt" z dnia 18.08.1920.
  • Do ludu górnośląskiego! Sprawozdanie delegacyi górnośląskiej z wyników podróży do Warszawy i Berlina, "Bund - Związek" z 20.03.1921, nr 12, s. 1-2.
  • Dobrowolski P., Ugrupowania i kierunki separatystyczne na Górnym Śląsku i w Cieszyńskiem w latach 1918-1939, PWN, Warszawa-Kraków 1972.
  • Doose G., Die separatische Bewegung in Oberschlesien nach dem Ersten Weltkrieg (1918-1922), Wiesbaden 1987.
  • Drozdowski M.M., Refleksje o autonomii śląskiej, "Niepodległość i Pamięć" 2012, 19/1-4 (37-40), s. 75-90.
  • Drugi sejmik "Związku Górnoślązaków", "Der Bund - Związek" z 28.11.1920, nr 37, s. 3.
  • Dwojaka miara, "Der Bund - Związek" z 11.07.1920, nr 17, s. 2.
  • Encyklopedia Powstań Śląskich, red. F. Hawranek, Wydawnictwo Instytutu Śląskiego, Opole 1982.
  • Glensk J., Czarna księga prasy śląskiej, t. 1: Górny Śląsk, PIN, Opole 2006.
  • Glensk J., Czarna księga prasy śląskiej, t. 2: Śląsk Cieszyński. Prasa niemiecka, PIN, Opole 2007.
  • Glensk J., Polska i niemiecka prasa w agitacji plebiscytowej - z perspektywy 90 lat, "Rocznik Historii Prasy Polskiej" 2012, t. XV, z. 2(30), s. 29-46.
  • Glombik K., Carl Ulitzka (1873-1953). Duszpasterz i polityk trudnych czasów, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Wydawnictwo i Drukarnia Świętego Krzyża, Opole 2010.
  • Godzina ocalenia zbliża się!, "Bund - Związek" z 30.01.1921, nr 5, s. 1.
  • Górnośląski problem urzędniczy, "Der Bund - Związek" z 11.07.1920, nr 17, s. 1.
  • Górnoślązacy, nie dajcie się ogłupić!, "Bund - Związek" z 23.01.1921, nr 4, s. 2.
  • Grześkowiak G., Mikitin J., Powstania Śląskie 1919-1920-1921, Wydawnictwo CB, Warszawa 2013.
  • Hitze G., C. Ulitzka (1873-1953) oder Oberschlesien zwischen den Weltkriegen, Düsseldorf 2002.
  • Hitze G., Niemiecka Partia Centrum wobec Górnego Śląska 1918-1933 [w:] Górny Śląsk i Górnoślązacy. Wokół problemów regionu i jego mieszkańców w XIX i XX wieku, red. S. Rosenbaum, IPN, Muzeum w Gliwicach, Katowice-Gliwice 2014, s. 50-69.
  • Janecki P., Poważne upomnienie w ostatniej godzinie, "Bund - Związek" z 23.01.1921, nr 4, s. 1.
  • Janecki P., Ruch na rzecz wolnego państwa i sprawa głosowania, "Bund - Związek" z 13.02.1921, nr 7, s. 1-2.
  • Jerczyński D., Ewald Latacz (1885-1953) przywódca Górnośląskich niepodległościowców po I wojnie światowej, http://nwsd.pl/ewald_latacz.pdf (dostęp: 20.11.2019).
  • Jerczyński D., Historia Narodu Śląskiego, Narodowa Oficyna Śląska, Zabrze 2006.
  • Jerczyński D., Śląski ruch narodowy, Narodowa Oficyna Śląska, Zabrze 2014.
  • Kaczmarek R., Powstania śląskie 1919-1920-1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2019.
  • Klein E., Konferencja górnośląskich rad robotniczych i żołnierskich 22 listopada 1918 roku w Gliwicach (Podróż Hugona Haasego na Górny Śląsk), "Studia Śląskie" 1973, t. 23, s. 110-123.
  • Klein E., Miarodajne czynniki niemieckie a sprawa Górnego Śląska w grudniu 1918 r. (Studium o konferencji wrocławskiej z grudnia 1918 r.), "Studia Śląskie. Seria nowa" t. 13, s. 57-159.
  • Klein E., Niemieckie plany separatystyczne w listopadzie i grudniu 1918, "Acta Universitatis Wratislaviensis" 1971, nr 138, Prawo XXXIV.
  • Klein E., Polityka władz i niemieckich klas posiadających wobec ludności polskiej Górnego Śląska na przełomie 1918/1919 roku, "Studia Śląskie" 1967, t. 12, s. 7-103.
  • Klein E., Rząd pruski wobec antypolskiego ustawodawstwa na Górnym śląsku w okresie niemieckiej rewolucji listopadowej (Losy niepublikowanej proklamacji rządu pruskiego do Górnoślązaków), "Studia Śląskie. Seria nowa" 1971, t. 20, s. 193-219.
  • Kolejka J., "Samostat" Horniho Slezka a význam jeho delnickeho hnuti v létech 1918-1920, "Slezky Sbornik" 1959, R. LIX, nr 1, s. 1-10.
  • Kolejka J., Delnicke rady na Hornim Slezku, Dobrovsku, a Ostravsko-Karvinsku v létech 1917-1920. Prispek hnuti dělnickych rad ve středni Evrope, Ostrava 1960.
  • Kotulla H., "Związek" jako prorok, "Der Bund - Związek" 1920, nr 41, s. 3.
  • Kotuła H., Dobrodziejstwa małego państwa, "Der Bund - Związek" z 7.11.1920, s. 34, s. 3.
  • Kotuła H., Górny Śląsk rzeczpospolitą sowiecką? "Der Bund - Związek" z 3.10.1920, nr 29, s. 1.
  • Krzyżackie zamiary w sprawie Górnego Śląska, "Gazeta Ludowa" z 26.06.1920, nr 131.
  • Książę Henckel Donnersmarck prezydentem neutralnego wolnego państwa górnośląskiego? "Der Bund - Związek" z 7.11.1920, nr 34, s. 1.
  • Langer E., Co jest pieniądz? "Der Bund - Związek" z 12.12.1920, nr 39, s. 2-3.
  • Latacz E., Górnoślązacy na front! "Der Bund - Związek" z 26.12.1920, nr 41, s. 2.
  • Lempart M., Hans Lukaschek (1885-1960) - niemiecki działacz plebiscytowy, nadprezydent prowincji górnośląskiej, członek Kręgu z Krzyżowej i minister ds. wypędzonych w Niemczech Zachodnich [w:] Oni decydowali na Górnym Śląsku w XX wieku, red. J. Mokrosz, M. Węcki, Archiwum Państwowe w Katowicach, Stowarzyszenie Humanistyczne Europa, Śląsk, Świat Najmniejszy, Katowice-Rybnik 2014, s. 53-68.
  • Lesiuk W., Społeczne tło wydarzeń górnośląskich w dobie powstań narodowych [w:] Powstania śląskie i plebiscyt w procesie zrastania się Górnego Śląska z macierzą, red. A. Brożek, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Bytom 1993.
  • Lewandowski J.F., Czas Autonomii, Alkmena, Chorzów 2014.
  • Lewandowski J.F., Korfanty wobec śląskiej autonomii [w:] Oni decydowali na Górnym Śląsku w XX wieku, red. J. Mokrosz, M. Węcki, Archiwum Państwowe w Katowicach, Stowarzyszenie Humanistyczne Europa, Śląsk, Świat Najmniejszy, Katowice-Rybnik 2014, s. 19-28.
  • Linek B., 1918 - Górny Śląsk - Ile było dróg do niepodległości...? https://debaty. ibrbs.pl/index.php/2018/05/16/1918-gorny-slask/ (dostęp: 20.11.2019).
  • Marszałek P.K., Stany wyjątkowe na Śląsku w latach 1918-1922, "Acta Universitatis Wratislaviensis" Prawo CCLXXXV, Wrocław 2003, s. 289-304.
  • Neutralne wolne państwo a kwestya walutowa, "Der Bund - Związek" z 21.11.1920, nr 36, s. 2.
  • Niemcy a Górny Śląsk, "Der Bund - Związek" z 11.07.1920, nr 17, s. 2.
  • Nowa Zelandya na Górnym Śląsku, "Der Bund - Związek" z 25.07.1920, nr 19, s. 2. O autonomii - czyli samorząd dzielnicowy w obrębie Polski, "Der Bund - Związek" z 23.04.1920, nr 6, s. 6
  • Oni decydowali na Górnym Śląsku w XX wieku, red. J. Mokrosz i M. Węcki, Archiwum Państwowe w Katowicach, Stowarzyszenie Humanistyczne Europa, Śląsk, Świat Najmniejszy, Katowice-Rybnik 2014.
  • Orgie nacyonalizmu, "Der Bund - Związek" z 7.05.1920, nr 8, s. 3.
  • Pamiętna chwila w dziejach ruchu autonomicznego na Górnym Śląsku, "Der Bund -Związek" z 12.12.1920, nr 39.
  • Pod znakiem "złotego orła", "Bund - Związek" z 26.12.1920, nr 41, s. 1.
  • Przyklenk A., Sprawa szkolnictwa w wolnem państwie, "Der Bund - Związek" z 7.05.1920, nr 8, s. 1.
  • Przewłocki J., Stosunek mocarstw zachodnioeuropejskich do problemów Górnego Śląska w latach 1918-1939, PWN, Warszawa-Kraków 1978, https://dzieje.pl/aktualnosci /oredzie-prezydenta-thomasa-woodrowa-wilsona-do-kongresu-stanow-zjednoczonych -ameryki (dostęp: 20.11.2019).
  • Reginek T., Die oberschlesische Frage, b.m., b.r.
  • Rosenbaum S., Górny Śląsk na zakręcie. Konflikty narodowe i społeczne na pruskim Górnym Śląsku w latach 1918-1919, "Biuletyn IPN" 2008, nr 11/12, s. 48-56.
  • Schumann W., Oberschlesien 1918/19. Vom gemeinsamen Kampf deutscher und polnischer Arbeiter, Berlin 1961.
  • Skiba B., Czego chce Związek Górnoślązaków, "Der Bund - Związek" z 5.09.1920, nr 25, s. 2.
  • Sput P., Prałat Carl Ulitzka - duchowny, polityk, "niekoronowany król" Górnego Śląska [w:] Oni decydowali na Górnym Śląsku w XX wieku, red. J. Mokrosz, M. Węcki, Archiwum Państwowe w Katowicach, Stowarzyszenie Humanistyczne Europa, Śląsk, Świat Najmniejszy, Katowice-Rybnik 2014, s. 205-220.
  • Strach przed głosowaniem, "Bund - Związek" z 13.02.1921, nr 7, s. 2.
  • Szefer A., Współpraca tzw. Ślązakowców z Niemcami na Śląsku Cieszyńskim (1910-1938), "Zaranie Śląskie" 1963, nr 2, s. 185-202.
  • Szymański M., Sprawa Górnego Śląska w latach 1918-1922, praca licencjacka, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 2016.
  • Trzeci zjazd delegatów Związku Górnoślązaków, "Bund - Związek" z 20.02.1921, nr 8.
  • Ustawy Związku Górnoślązaków, "Der Bund - Związek" z 17.03.1920, nr 1, s. 4.
  • Vogel R., Deutsche Presse und Propaganda des Abstimmungskampfes in Oberschlesien, Bytom 1931.
  • We własnej sprawie, "Der Bund - Związek" z 8.08.1920, nr 21.
  • Zasadnicze myśli do konstytucji wolnego Państwa Wielki Górny Śląsk, "Der Bund - Związek" z 23.04.1920, nr 6.
  • Zieliński H., La question de "l etat indépendant de Haute-Silésie" après la première guerre mondiale (1919-1921), "Acta Poloniae Historica" 1961, t. 4, s. 34-57.
  • Zieliński H., Położenie i walka górnośląskiego proletariatu w latach 1918-1922, PWN, Warszawa 1957.
  • Zieliński H., Stanowisko międzynarodowego kapitału finansowego i ośrodków międzynarodowej reakcji oraz burżuazji polskiej wobec Śląska w latach 1917-1945, "Konferencja Śląska Instytutu Historii PAN", 1954, t. 2, s. 9-120.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171578486

Zgłoszenie zostało wysłane

Zgłoszenie zostało wysłane

Musisz być zalogowany aby pisać komentarze.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.