Od diagnozy do skutecznej polityki edukacyjnej: potrzeba reorientacji w badaniach nad nierównościami w oświacie

• Autorzy: Zbigniew Sawiński

Warianty tytułu

From Diagnosis to Effective Educational Policy: Need for Reorientation of Research on Inequalities in Education

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autor zwraca uwagę na kwestie związane ze społecznymi uwarunkowaniami nierówności w edukacji oraz wskazuje na możliwość ich przezwyciężania za pomocą instrumentów, którymi dysponuje państwo. Autor zdecydował się na ujęcie tematu w aspekcie historycznym i porównawczym, dzięki czemu Czytelnik otrzymuje przeglądowe informacje i wyniki najnowszych badań dotyczących specyfiki sytuacji w Polsce. Odwołując się do doświadczeń innych państw, autor wskazuje na rozwiązania i środki, które mogą okazać się użyteczne i skuteczne w działaniach mających na celu zmniejszenie nierówności edukacyjnych w Polsce. (fragment tekstu)

EN

The paper discusses to what extent current research meets the expectations of policies aimed at reducing inequalities in education. Initially, inequalities in education were perceived as a result of the incomplete accessibility of schools for disadvantaged social categories. It was believed that inequalities would decrease with the further reforms of education systems. However, along with the expansion of education, research showed that inequality did not decrease, but began to move to ever higher levels of the school system. It raised expectations that research results should help decision makers search for effective solutions to reduce educational inequalities. The author addresses the question of whether research has met this challenge and proposes to extend the scope of collected data to increase its usability in educational policy.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nierówności społeczne; Wyrównywanie szans edukacyjnych; Struktura społeczna; Edukacja

EN

Social inequality; Equal educational opportunities; Social structure; Education

• Czasopismo: Studia BAS
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 2 (62) Ruchliwość społeczna w Polsce
• Strony: 91--109

Twórcy

autor

Zbigniew Sawiński

• Polska Akademia Nauk

Bibliografia

• 1. Arum R., Gamoran A., Shavit Y., More inclusion than diversion: expansion, differentiation, and market structure in higher education [w:] Stratification in Higher Education. A Comparative Study, red. Y. Shavit, R. Arum, A. Gamoran, Stanford University Press, Stanford (CA) 2007.
• 2. Blossfeld H.-P., Shavit Y., Persisting Barriers: Changes in Educational Opportunities in Thirteen Countries [w:] Persistent inequality: changing educational attainment in thirteen countries, red. Y. Shavit, H.-P. Blossfeld, Westview, Boulder 1993.
• 3. Breen R., Luijkx R., Müller W., Pollak R., Nonpersistent inequality in educational attainment: Evidence from eight European countries, "American Journal of Sociology" 2009, vol. 114, no. 5, https://doi.org/10.1086/595951.
• 4. Chmielewski A.K., The global increase in the socioeconomic achievement gap, 1964 to 2015, "American Sociological Review" 2019, vol. 84(3), https://doi.org/10.1177/0003122419847165.
• 5. Davis K., Moore W., O niektórych zasadach uwarstwienia [w:] Socjologia: lektury, red. P. Sztompka, M. Kucia, Wydawnictwo Znak, Kraków 2005 (wydanie oryginalne - 1945).
• 6. Dolata R. et al., Trafność metody edukacyjnej wartości dodanej dla gimnazjów, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2013.
• 7. Duncan B., Education and social background, "American Journal of Sociology" 1967, vol. 72, https://doi.org/10.1086/224335.
• 8. Education as a Lifelong Process. The German National Educational Panel Study: need, main features, and research potential, red. H.-P. Blossfeld, H.-G. Roesbach, J. von Maurice, "Zeitschrift für Erziehungswissenschaft" 2011, vol. 14, https://doi.org/10.1007/s11618-011-0178-3.
• 9. Falski M., Koncepcja szkoły powszechnej i jej roli w ustroju szkolnictwa w okresie międzywojennym w Polsce, "Rozprawy z Dziejów Oświaty" 1958, t. 1.
• 10. Falski M., Środowisko społeczne młodzieży a jej wykształcenie, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Prace Referatu Statystycznego, Nasza Księgarnia, Warszawa 1937.
• 11. Featherman D.L., Hauser R.M., Opportunity and Change, Academic Press, New York 1978.
• 12. Garbowska W., Powszechność nauczania w Polsce w latach 1932-1939, "Rozprawy z Dziejów Oświaty" 1972, t. 15.
• 13. Główny Urząd Statystyczny, Rocznik Statystyczny Szkolnictwa 1944/45-1966/67, Warszawa 1967.
• 14. Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Mały Rocznik Statystyczny 1939, Warszawa 1939.
• 15. Heckman J.J., Schools, Skills, and Synapses, "Economic Inquiry" 2008, vol. 46(3), https://doi.org/10.1111/j.1465-7295.2008.00163.x.
• 16. Herbst M., Kaliszewska A., Zabory a edukacja. Początki szkolnictwa na terytorium Polski w kontekście współczesnego zróżnicowania osiągnięć szkolnych, "Studia Regionalne i Lokalne" 2017, nr 2(68), https://doi.org/10.7366/150949956801.
• 17. Heyneman S.P., The sad story of UNESCO's educational statistics, "International Journal of Educational Development" 1999, vol. 19, https://doi.org/10.1016/S0738-0593(98)00068-6.
• 18. Kowalski K., Plan Marshalla. Uwarunkowania i skutki gospodarczo-polityczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
• 19. Lie S.S., Regulated social change: A diffusion study of the Norwegian comprehensive school reform, "Acta Sociologica" 1973, vol. 16, no. 4, https://doi.org/10.1177/000169937301600408.
• 20. Lucas S.R., Effectively Maintained Inequality: Education, Transitions, Track Mobility, and Social Background Effects, "American Journal of Sociology" 2001, vol. 106 (May), https://doi.org/10.1086/321300.
• 21. Lundgren U.P., PISA as a political instrument: One history behind the formulating of the PISA programme [w:] PISA Under Examination: Changing Knowledge, Changing Tests, and Changing Schools, red. M.A. Pereyra, H.-G. Kotthoff, R. Cowen, Sense Publishers, Rotterdam 2011.
• 22. Ługowski B., Szkolnictwo w Polsce 1929-1939 w opinii publicznej, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1961.
• 23. Mare R.D., Social Background and School Continuation Decisions, "Journal of the American Statistical Association" 1980, vol. 75, https://doi.org/10.1080/01621459.1980.10477466.
• 24. Meghir C., Palme M., Educational reform, ability, and family background, "The American Economic Review" 2005, vol. 95, no. 1, https://doi.org/10.1257/0002828053828671.
• 25. Młodzież sięga po pracę, red. K. Korniłowicz, L. Landau, E. Strzelecki, Instytut Studiów Społecznych, Warszawa 1938.
• 26. OECD, PISA 2018 Results (Volume II): Where All Students Can Succeed, OECD Publishing, Paris 2019, https://doi.org/10.1787/b5fd1b8f-en.
• 27. Pekkarinen T., Uusitalo R., Kerr S.P., School tracking and international income mobility: evidence from the Finnish comprehensive school reform, "Journal of Public Economics" 2009, vol. 93(7-8), https://doi.org/10.1016/ j.jpubeco.2009.04.006.
• 28. Pokropek A., Efekt rówieśników w nauczaniu szkolnym, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2013.
• 29. Potulicka E., Neoliberalne reformy edukacji w Stanach Zjednoczonych, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2014.
• 30. Raftery A.E., Hout M., Maximally Maintained Inequality: Expansion, Reform, and Opportunity in Irish Education, 1921-75, "Sociology of Education" 1993, vol. 66, https://doi.org/10.2307/2112784.
• 31. Rajar R.G., Linie uskoku. Ukryte rysy, które wciąż zagrażają światowej gospodarce, Kurhaus Publishing, Warszawa 2012.
• 32. Sawiński Z., Zaufanie społeczeństwa do edukacji w Polsce i w krajach europejskich, "Edukacja" 2013, nr 2(122).
• 33. Schultz T., Investment in Human Capital, "The American Economic Review" 1961, vol. 51, no. 1.
• 34. Simkus A., Andorka R. , Inequalities in educational attainment in Hungary, "American Sociological Review" 1982, vol. 47, https://doi.org/10.2307/2095210.
• 35. Tröhler D., The OECD and cold war culture: thinking historically about PISA [w:] PISA, power, and policy: the emergence of global educational governance, red. H.D. Meyer, A. Benavot, Symposium Books, Oxford 2013.
• 36. Werner E.E., The children of Kauai: a longitudinal study from the prenatal period to age ten, University of Hawaii Press, Honolulu 1971.
• 37. Wilkinson R., Pickett K., Duch równości. Tam, gdzie panuje równość, wszystkim żyje się lepiej, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2011.
• 38. Wojciuk A., Imperia wiedzy. Edukacja i nauka jako czynniki siły państw na arenie międzynarodowej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2016.
• 39. Zawistowska A., Horyzontalne nierówności edukacyjne we współczesnej Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2020.15