Kościoły rzymskokatolickie międzywojennego Wołynia: ich powstanie i zachowanie w kontekście pamięci/zapomnienia

• Autorzy: Olga Mykhaylyshyn , Switlana Linda

Warianty tytułu

Roman Catholic Churches of the Interwar Volyn: Their Construction and Preservation in the Context of Memory/Oblivion

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zachowanie architektonicznej spuścizny przeszłości pozostaje na Ukrainie istotnym problemem w ciągu całego okresu niepodległości, począwszy od 1991 roku. Ogromna ilość zabytków na terytorium państwa, ich struktura typologiczna, wartość historyczno-artystyczna wymagają badań i zarządzania w zakresie ochrony spuścizny architektonicznej. Przede wszystkim dotyczy to obiektów, które pochodzą z okresu międzywojennego (1921-1939) i są usytuowane na terytorium Ukrainy Zachodniej. Szczególnie ważny w tym kontekście jest architektoniczny dorobek Wołyniа. Krótki okres między I a II wojną światową zostawił tu znaczną spuściznę, która istotnie zmieniła środowisko osiedli. Najważniejsze przedsięwzięcia to modernizacja, oraz włączenie Wołynia w ogólnopolski i ogólnoeuropejski kontekst rozwoju społecznego, wizualizowane przez zmiany w obliczu architektonicznym osiedli. Jednocześnie pozostaje wciąż aktualne komplementarne zadanie, a mianowicie zachowanie i fachowa ochrona cennego historycznego środowiska, zespołów zabudowy, oddzielnych zabytków architektonicznych pochodzących z poprzednich historycznych epok. (fragment tekstu)

EN

The sacral architecture of the interwar Volyn was one of the realizations of the national idea and reflected the nation-building processes in the interwar Poland, which were visualized on the levels of both space and objects. The formation of a new architectural layer became a symbol of socio-cultural and civilizational transformations, which took place in the region in 1920-30s. The integration of stylistically new objects into the existing urban environment meant transferring new social ideologemes and spiritual values and, as a result, creating a new symbolic system. At the same time, preserving old temples (as well as defensive buildings) in this environment made use of the past for the purpose of the present. Political changes in the second half of the 20th century concluded into a dual attitude to the sacral heritage of the interwar period in Volyn, which reflected the ideo-logical motivation of the "memory-oblivion" paradigm formation. On the one hand, the existence of this monument group was denied (they didn't match the socialistic cultural model). On the other hand, the artistic value and esthetic potential criteria dominated in evaluation of certain buildings. The problem of the temple construction and heritage preservation in Volyn arises because of the essentiality of this process not only to regional history, but to the history of Poland, Ukraine and Europe in general. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kościół katolicki; Architektura; Okres międzywojenny

EN

Roman Catholic Church; Architecture; Inter-war period

• Czasopismo: Zarządzanie w Kulturze
• Rocznik: 2016
• Tom: 17
• Numer: z. 3
• Strony: 243--261

Twórcy

autor

Olga Mykhaylyshyn

autor

Switlana Linda

Bibliografia

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN),MWRiOP, sygn. 7030. Protokoły Zjazdu Rady Konserwatorów, 1919 r.
• AAN, MWRiOP, sygn. 694. Budowa, remont i konserwacja kościołów i budynków parafialnych. 1921-1939.
• Derżawnyj archiw Wołyńskoji oblasti (DAWO), f. 46:Wołyńskie wojewodśke uprawlinnia, op.1, spr. 3354.Piwricznyj i ricznyj zwit pro dijalniśt konserwatora na terytiriji Wołyni za 1927-1928 rr., spr. 3354.
• Derżawnyj archiw Riwneńskoji oblasti (DARO), f. -204: Upownoważenyj Rady y sprawach prawosławnoji cerkwy pry Radi Ministriw URSR po Roweńskij oblasti, 1944-1964 rr., op.11, spr. 7.Resyenija oblispolkoma o peredacze kostiołow, molitwiennych domow i drugich relegioznych obszczin pod kulturno-proswietitelnyje uczreżdienija.
• DARO, f. -204, op. 11, spr. 42. Reszenija oblispolkoma o sniatii s uciota religioznych obszczestw i peredacze zdanij molitwiennych domow w wiedenije oblispolkomow.
• Historia Polski w liczbach. Państwo i społeczeństwo, red. F. Kubiczek,Warszawa 2003, t. 1.
• Makarczuk S., Wtraty naselennia na Wołyni w 1941-1947 rr.,"Ї" 2003, nr 28, http://www.ji.lviv.ua/n28texts/makarchuk.htm. [odczyt: 15.02.2015].
• Mędrzecki W., Województwo wołyńskie. 1921-1939. Elementy przemian cywilizacyjnych i politycznych, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1988.
• Miłobędzki A., Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1968.
• Mykhaylyshyn O., Architektura i mistobuduwannia Zachidnoji Wołyni 1921-1939, Riwne 2013.
• Nahorna Ł., Istoryczna pamjat: teoriji, dyskursy, refleksiji,Кyjiw 2012.
• Olszewski B., Styl nowych kościołów, "Wianki" 1919, nr 1, s. 4; nr 2, s. 6-7; nr 3, s. 6-7.
• Remer J., Trzydziestolecie konserwatorstwa polskiego,"Ochrona Zabytków" 1949, nr 1, s. 20-24.
• Rewski Z., Kronika konserwatorska,"Biuletyn Historii Sztuki i Kultury" 1937, nr 2, s. 252-253.
• Rewski Z., Prace konserwatorskie. Województwo Wołyńskie, "Biuletyn Historii Sztuki i Kultury" 1938, nr 2, s. 224-227.
• Sarapina J., Pamjat-slid: zworotnyj bik polityky pamjati, "Наукові записки НаУКМА: Теорія та історія культури" 2013, t. 140, s. 16-19.
• Siennicki J., Kronika Konserwatorska za rok 1929 i 1930,"Ochrona Zabytków Sztuki" 1930/1931, cz. 1-4, s. 270, 300-301, 350-352.
• Spilna zajawa Prezydentiw Ukrajiny i Respubliky Polszcza «Do porozyminnia i jednannia» (21 trawnia 1997 r.),1997,http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/616_005. [odczyt: 12.02.2015].
• Subtelnyj O., Ukrajina: istorija,tłum. z j. аng. J. Szewczuk, ed. 2, Кyjiw 1992.
• Szyller S., Idea budowy kościolów katolickich i stosunek do niej kościołów polskich, "Miesięcznik Pasterski Płocki" 1927, nr 7, s.184-187.
• Tomaszewski J., Rzeczpospolita wielu narodów, Warszawa 1985.
• Wasiljew A., Memorializacja i zabwenije kak mechanizmy proizwodstwa kulturnogo edinstwa i raznoobrazija [w:] D.L. Spiwak (red.),Fundamentalnyje problemy kulturologji, Moskwa 2009, t. 6, s. 56-68.
• Wyjawlenije i klassyfikacjija zdanij i sooryżenij Wołynskoj oblasti po istoriko-architekturnoj i gradostroitelnoj cennosti. Lubomlskij rajon, Кyjiw 1986 (maszynopis - w posiadaniu Uprawlinnia mistobuduwannia i architektury Wolynskoji oblasnoji derżawnoji administracji).
• Zaszkilniak Ł., Ukrajina i Polszcza w XX stolitti: wid konfliktiw do porozuminnia [w]:J. Isajewycz (red.),Ukrajina: kulturna spadszczyna, nacionalna swidomiść, derżawniść, vyp. 17, Lwiw 2008, s. 3-18.
• Zieliński H., Historia Polski 1914-1939,Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985.
• Ziemiński A., Miasta kresowe Polski międzywojennej: mit i rzeczywistość,"Odra" 1984, nr 4, s. 38-43.
• Zernij J.O., Jak suspilstwa panjatajut: włastywosti ta mechanizmy funkcionuwannia istorycznoji pamjati, "Стратегічні пріоритети" 2008, nr 4 (9), s. 35-43.
• Żyła W., Problem nowego stylu w architekturze polskiej, "Gazeta Kościelna" 1922, nr 22, s. 438-441.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20843976ZK.16.016.5070