Ocena prawidłowości bilansowania składu racji pokarmowych osób starszych zamieszkujących w wybranych domach pomocy społecznej oraz w zakładzie opiekuńczo-leczniczym

• Autorzy: Teresa Leszczyńska , Elżbieta Sikora , Renata Bieżanowska-Kopeć , Katarzyna Pysz , Estera Nowacka

Warianty tytułu

Evaluating the Correctness of Balancing the Daily Diets of the Elderly Living in the Selected Residential Care Homes and in a Nursing House

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Regularne monitorowanie sposobu żywienia osób w wieku starszym, populacji szczególnie narażonej na niedobory składników pokarmowych, może stanowić podstawę do korygowania bieżących błędów żywieniowych, a w konsekwencji przyczynić się do spowolnienia tempa starzenia biologicznego, zmian fizjologicznych i patologicznych. Obliczona wartość energetyczna racji pokarmowych pensjonariuszy dwóch Domów Pomocy Społecznej (DPS 1, DPS 2) oraz jednego Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego (ZOL) stanowiła odpowiednio 157, 137, 143 % normy, zawartość białka - 144, 133, 119 %, tłuszczu - 211, 175, 206 %, węglowodanów ogółem - 137, 121, 116 %. Stwierdzono równocześnie właściwe pokrycie zapotrzebowania na większość witamin z grupy B oraz na witaminy antyoksydacyjne (β-karoten, wit. C i E). Dwukrotnie większą od zalecanej podaż witaminy A oraz niską witaminy C i PP, pozwalającą na realizację obowiązujących norm w 62 i 73 %, odnotowano jedynie w racjach z ZOL. Podaż potasu, magnezu, żelaza, manganu była na ogół zadowalająca. Zaobserwowano jednak ok. 30 % niedobory miedzi oraz ok. 20 % niedobory cynku i wapnia. Wartość normy podaży fosforu przekroczono dwukrotnie, a minimalnej normy spożycia sodu 5-7- krotnie, w przypadku wszystkich badanych grup. Różnice statystycznie istotne między wynikami zawartości poszczególnych składników odżywczych w racjach, w zależności od sezonu, dotyczyły jedynie niektórych z nich. (abstrakt oryginalny)

EN

Frequent control over the nutrition program and meals for the elderly, i.e. for the population who is particularly exposed to the risk of nutrient deficiencies, can be a basis to correct current mistakes in nutrition, and, in consequence, to contribute to slowing down the process of biological aging, and to physiological and pathological changes. The calculated energetic values of daily diet rations provided to the elderly living in two Residential Care Homes (RCH 1 and RCH 2) and in one Nursing House (NH) were 157, 137, and 143 % of the recommended daily intake (RDI). The protein intake was 144, 133, and 119 %; fat - 211, 175, 206 %; and total carbohydrates - 137, 121, and 116 % of RDI, respectively. At the same time, it was found that the demand for the majority of the B complex vitamins and antioxidant vitamins (β-carotene, vitamin C and E) was adequately covered, and, thus, the RDI was realized. Only in the Nursing Home, the daily diet rations contained the amount of vitamin A that was twice as high as the recommended value, but the amount of vitamin C and PP were low and covered the recommended standard amount RDI only in 82 % and 73 %, respectively. With regard to all the groups studied, the daily dietary supply of potassium, magnesium, iron, and manganese was generally satisfactory. However, there was found a deficit of copper (~ 30 %), and of zinc and calcium (~20 %), whereas the supply of phosphorus was twice as high as the recommended amount, and the minimum level of sodium supply was exceeded 5 to 7 times. The statistically significant differences in the determined contents of individual nutrients contained in daily diet rations, were season-of-the-year dependent and referred exclusively to some of them. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Żywienie człowieka; Żywienie zbiorowe; Ludzie starsi; Zdrowie

EN

Human nutrition; Collective feeding; Elderly people; Health

• Czasopismo: Żywność: nauka - technologia - jakość
• Rocznik: 15 (2008)
• Numer: nr 2 (57)
• Strony: 140--154

Twórcy

autor

Teresa Leszczyńska

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

autor

Elżbieta Sikora

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

autor

Renata Bieżanowska-Kopeć

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

autor

Katarzyna Pysz

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

autor

Estera Nowacka

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Bibliografia

• [1] Britten P., Lyon J., Weaver C.M., Kris-Etherton P.M., Nicklas T.A., Weber J.A., Davis C.A.: MyPyramid food intake pattern modeling for the Dietary Guidelines Advisory Committee. J. Nutr. Educ. Behav., 2006, 38, 143-152.
• [2] Cichocka A.: Otyłość - epidemia XXI w. Przem. Spoż., 2004, 7, 6-9.
• [3] Chabros E., Charzewska J., Wajszczyk B., Rogalska-Niedźwiedź M., Chwojnowska Z.: Ocena zmian zawartości wybranych składników mineralnych w dietach starszych kobiet w latach 1992- 2002. Żyw. Człow. Metab., 2005, suppl.1, cz. I, 32, 137-142.
• [4] Cieślik E., Sikora E., Filipiak-Florkiewicz A.: Zawartość błonnika pokarmowego w racjach pokarmowych osób starszych. Zesz. Nauk. AR im. H. Kołłątaja w Krakowie, 1999, 360, 49-55.
• [5] de Groot C.P., West C.E., van Staveren W.A.: Meeting nutrient and energy requirements in old age. Maturitas, 2001, 38, 75-82.
• [6] Dembińska-Kieć A., Naskalski J. (red.): Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Urban & Partner, Wrocław 2002.
• [7] Dołowa J., Kałuża J., Roszkowski W., Brzozowska A.: Przeżywalność a realizacja norm i zaleceń żywieniowych u wybranej grupy osób starszych. Żyw. Człow. Metab., 2005, suppl.,1, cz. II, 32, 753-758.
• [8] Duda G., Twardowska-Rajewska J., Przysławski J., Różyczka-Cała K.: Ocena sposobu żywienia kobiet w wieku podeszłym. Bromat. Chem. Toksykol., 1999, 32, 2, 161-168.
• [9] Duda G., Maruszewska M., Wieczorowska-Tobis K., Jóźwiak A., Chmielewski Z.: Choroby somatyczne a sposób żywienia i wybrane wskaźniki stanu odżywienia kobiet w wieku podeszłym. Żyw. Człow. Metab., 2003, 30, 3/4, 810-815.
• [10] Elia M., Stratton R.J.: Geographical inequalities in nutrient status and risk of malnutrition among English people aged 65 y and older. Nutrition, 2005, 21, 1100-1106.
• [11] El-Kadiki A., Sutton A.J.: Role of multivitamins and mineral supplements in preventing infections in elderly people: systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. BMJ, 2005, 330, 871.
• [12] Fulgoni V., Nicholls J., Reed A., Buckley R., Kafer K., Huth P., DiRienzo D., Miller G.D.: Dairy consumption and related nutrient intake in African-American adults and children in the United States: Continuing Survey of Food Intakes by Individuals 1994-1996, 1998, and the National Health and Nutrition Examination Survey 1999-2000. J. Am. Diet. Assoc., 2007, 107, 256-264.
• [13] Gabrowska E., Spodaryk M.: Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania zachowań żywieniowych starszych mieszkańców Krakowa. Gerontologia Polska, 2003, 11 (1), 35-37.
• [14] Gariballa S.: Vitamin and mineral supplements for preventing infections in older people. BMJ, 2005, 331, 304-305.
• [15] Gawęcki J., Hryniewiecki L.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2005.
• [16] Gerrior S.A.: The nutrient and anthropometric status of physically active and inactive older adults. J. Nutr. Educ. Behav., 2002, 34, 5-13.
• [17] Hasik J., Hryniewiecki L., Grzymisławski M.: Dietetyka. PZWL, Warszawa 1999.
• [18] Kałuża J., Brzozowska A., Cruz J., Knoops K., Groot L., Roszkowski W.: Współczynniki umieralności a stosowanie suplementów u osób starszych. IV Krajowe Warsztaty Żywieniowe pt. "Postępy w epidemiologii i ocenie żywności funkcjonalnej, Poznań-Kraków, 2004, s. 21-21.
• [19] Kałuża J., Dołowa J., Roszkowski W., Brzozowska A.: Przeżywalność a spożycie wybranych składników pokarmowych przez mężczyzn w wieku podeszłym. Roczn. PZH, 2005, 56, 4, 361- 370.
• [20] Kant A.K.: Dietary patterns and health outcomes. J. Am. Diet. Assoc., 2004, 104, 615-635.
• [21] Klebaniuk R., Kwiecień M., Matras J.: Proekologiczne modele odżywiania ludzi w wieku starszym. Żyw. Człow. Metab., 2003, 30, 1/2, 353-356.
• [22] Kunachowicz H., Nadolna J., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych. IŻŻ, 85, Warszawa 1998.
• [23] Kunachowicz H., Nadolna J., Iwanow K., Przygoda B.: Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2001.
• [24] Manini T.M., Everhart J.E., Patel K.V.: Daily activity energy expenditure and mortality among older adults. JAMA, 2006, 296, 171-179.
• [25] Marshall T. A., Warren J. J., Hand J. S., Xie X. J., Stumbo P.J.: Oral health, nutrient intake and dietary quality in the very old. J. Am. Dent. Assoc., 2002, 133, 10, 1369-1379.
• [26] Myszkowska-Ryciak J., Bujko J., Malesza M.: Ocena sposobu żywienia kobiet w podeszłym wieku zrzeszonych w Uniwersytecie Trzeciego Wieku w Warszawie. Żyw. Człow. Metab., 2003, 30, 1/2, 357-361.
• [27] Przysławski J., Grygiel B.: Ocena sposobu żywienia grup kobiet otyłych w okresie przed menopauzą i po menopauzie. Żyw. Człow. Metab., 2003, 30, 1/2, 127-132.
• [28] Roszkowski W., Brzozowska A.: Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia ludzi starszych w Europie - Projekt Badawczy SENECA. Cz. II. Ocena sposobu żywienia. Żyw. Człow. Metab., 1994, 21, 1, 35-48.
• [29] Roszkowski W.: Specyfika żywienia ludzi starszych. Przem. Spoż., 1997, 6, 11-13.
• [30] Sikora E., Cieślik E., Filipiak-Florkiewicz A., Cetnarowicz I.: Ocena sposobu żywienia osób starszych zamieszkujących wybrane Domy Opieki Społecznej w Krakowie. Żywność. Technologia. Jakość, 1998, 4 (17), 61-69.
• [31] Speakman J. R., Selman C., McLaren J. S., Harper E. J.: Living fast, dying when? The link between aging and energetics. J. Nutr., suppl., 2002, 132, 1583-1597.
• [32] St-Onge M., Mignault D., Allison D. B., Rabasa-Lhoret R.: Evaluation of a portable device to measure daily energy expenditure in free-living adults. Am. J. Clin. Nutr., 2007, 85, 3, 742-749.
• [33] Szołtysek K.: Perspektywy i tendencje rozwoju produkcji żywności gerodietetycznej. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2001, 3 (28) Supl., 31-40.
• [34] Szponar L., Ołtarzewski M., Rychlik E.: Energia i białko w całodziennym pożywieniu różnych grup ludności w Polsce. Żyw. Człow. Metab., 2003, 30, 1/2, 113-119.
• [35] Vinken A. G., Bathalon G. P., Sawaya A. L., Dallal G. E., Tucker K. L., Roberts S. B.: Equations for predicting the energy requirements of healthy adults aged 18-81 y. Am. J. Clin. Nutr., 1999, 69, 920-926.
• [36] Waijers P.M.C.M., Ocke M.C., van Rossum C.T.M., Peeters P. H.M., Bamia C., Chloptsios Y., van der Schouw Y. T., Slimani N., Bueno-de-Mesquita H. B.: Dietary patterns and survival in older Dutch women. Am. J. Clin. Nutr., 2006, 83, 5, 1170-1176.
• [37] Wajszczyk B., Chwojnowska Z., Rogalska-Niedźwiedź M., Charzewska J., Chabros E., Kokosa J.: Sposób żywienia kobiet w wieku okołomenopauzalnym i pomenopauzalnym. Żyw. Człow. Metab., 2003, 30, 1/2, 372-376.
• [38] Ziemlański S. (red.): Normy żywienia człowieka. Fizjologiczne podstawy. PZWL, Warszawa 2001.