Rewitalizacja jako czynnik zwiększenia atrakcyjności turystycznej miast uzdrowiskowych

• Autorzy: Sebastian Bernat

Warianty tytułu

Revitalization as a Factor of Increasing Tourist Attractiveness of Health Resort Towns

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest ocena zmian przestrzennych ostatnich lat w wybranych uzdrowiskach w kontekście zwiększenia atrakcyjności turystycznej. Skoncentrowano się głównie na uzdrowiskach w Polsce, ale odniesiono się także do kontekstu europejskiego. Szczególnie zwrócono uwagę na przestrzeń publiczną i krajobraz, które w ostatnich latach zmieniają się głównie poprzez działania określane rewitalizacją. Przestrzeń publiczna jest traktowana jako element kultury uzdrowiskowej, wpływający na wzmocnienie procesu leczenia i zwiększenie zainteresowania turystycznego (jako wizytówka miejscowości). Krajobraz natomiast może stwarzać możliwości rozwoju terenoterapii, przy wykorzystaniu ścieżek spacerowych. W postępowaniu badawczym na początku rozpoznano stan uzdrowisk w Polsce i innych krajach europejskich oraz charakter przestrzeni uzdrowiskowej. Następnie przeanalizowano zrealizowane projekty rewitalizacji w wybranych miastach uzdrowiskowych odnosząc się do wniosków wynikających z publikacji naukowych z lat 2009-2019. Są to Ustka, Rabka-Zdrój i Iwonicz-Zdrój - położone w różnych regionach uzdrowiska o uznanej renomie. Dodatkowo przeprowadzono analizę aktualnych programów rewitalizacji dla wymienionych miast, ukierunkowaną na rozpoznanie planów działań. W dyskusji zwrócono uwagę na możliwość zastosowania idei Cittaslow (w kontekście slow tourism) w wybranych miastach uzdrowiskowych. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this article is to evaluate the spatial changes of recent years in selected health resorts in the context of increasing tourist attractiveness. It focuses mainly on health resorts in Poland but also refers to the European context. Particular attention has been paid to public space and landscape, which in recent years have been changing mainly through activities described as revitalization. The public space is treated as an element of the health resort culture, which strengthens the healing process and increases tourist interest (as a showcase of the resort). The landscape, on the other hand, can provide opportunities for the development of terrain therapy, using walking paths. In the research proceedings, the condition of spas in Poland and other European countries and the nature of the health resort space were initially recognized. Next, the realized revitalization projects in selected health resort towns were analyzed, referring to the conclusions resulting from scientific publications from 2009-2019. These are Ustka, Rabka-Zdrój and Iwonicz-Zdrój - health resorts of recognized reputation located in various regions. Additionally, an analysis of current revitalization programs for the above mentioned towns was conducted, aimed at identifying action plans. The discussion focused on the possibility of applying the Cittaslow idea (in the context of slow tourism) in selected health resort towns. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Uzdrowiska; Krajobraz miasta; Przestrzeń publiczna; Rewitalizacja; Turystyka

EN

Health resort; City landscape; Public space; Revitalization; Tourism

• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 5
• Strony: 95--115

Twórcy

autor

Sebastian Bernat

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Badanie na temat kształtowania krajobrazu i estetyki przestrzeni publicznych w gminach. Raport z badania. ASM Centrum Badań i Analiz Rynku. Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki 2018
• Bernat S., Harasimiuk M., 2019, Możliwości powstania nowych uzdrowisk na obszarach wiejskich. Kontekst krajowy i regionalny . Annales UMCS sec B., t. LXXIV, s. 93-116
• Cieślak A., 2014, Funkcja uzdrowiskowa i dziedzictwo kulturowe jako katalizatory rozwoju małych miast. Problemy Rozwoju Miast, 11, 3/2014, s. 21-28
• Dryglas D., Golba J., 2017, Determinanty funkcjonowania i rozwoju uzdrowisk w Europie. Studium przypadku Polski. PWN Warszawa
• Europejska Konwencja Krajobrazowa, 2000 (Dz.U. z dnia 29 stycznia 2006 r., nr 14, poz. 98)
• Gonda-Soroczyńska E., 2011, Niewykorzystany potencjał uzdrowiska wiejskiego Sokołowsko. Acta Scientarum Polonorum, Architectura 10(2), s. 25-34
• Gargała-Polar M., Pisarek M., Lichołai L., Farajewicz M., 2018, Zagospodarowanie przestrzeni uzdrowiskowej Iwonicza-Zdroju w opinii turystów i kuracjuszy. Topiarius. Landscape studies 6, s. 73-79
• Glaus O., 1975, Planen und Bauen moderner Heilbader, Verlag Karl Kromer@Co Zürich Gminny Program Rewitalizacji Gminy Rabka-Zdrój na lata 2016-2023. Załącznik do Uchwały nr XXVIII/211/17 Rady Miejskiej w Rabce-Zdroju z dnia 25 stycznia 2017 roku
• Gminny Program Rewitalizacji Gminy Ustka na lata 2016-2023. Załącznik nr 1 do uchwały nr XLIII/379/2017 Rady Miasta Ustka z dnia 28 grudnia 2017 r.
• Golba J., 2009, Gospodarka przestrzenna w uzdrowiskach i wielofunkcyjność uzdrowisk największym wyzwaniem dla samorządów, [w:] Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. XVIII Kongres Uzdrowisk Polskich. Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP, Krynica Zdrój, s. 109- 114
• Gotowski R., Parzych K., 2014, Wpływ rewitalizacji Parku Kulturowego Kalwaria Pakoska na ruch turystyczny. Journal of Health Sciences 4(13), s. 285-295
• Honore C., 2004, In praise of slowness. Harper Collins San Francisco
• Jaszczak A., 2017, Aktualny stan zagospodarowania parków zdrojowych na przykładzie regionu Lüneburger Heide (Niemcy), [w:] S. Bernat (red.), Krajobraz a zdrowie. Zakład Ochrony Środowiska UMCS w Lublinie, s. 75-85
• Jaszczak A., Kristianova K., 2019, Social and Cultural Role of Greenery in Development of Cittaslow Towns. IOP Conf. Series: Materials Science and Engineering 603 (2019) 032028
• Kantor-Pietraga I., Krzysztofik R., 2011, Jastrzębie Zdrój. Od wsi uzdrowiskowej do miastablokowiska, [w:] J. Dzieciuchowicz (red.), Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 11, s. 255-267
• Kasprzak K., 2016, Polskie uzdrowiska jako atrakcja dla turystyki kulturowej. Turystyka kulturowa, 1/2016, s. 131-156
• Kita J., 2016, Zapomniane polskie uzdrowiska. Księży Młyn Dom Wydawniczy
• Kozłowska-Szczęsna T., 2000, Stan badań klimatu i bioklimatu uzdrowisk polskich. Dokumentacja Geograficzna, 16. IGiPZ PAN
• Kruczek Z., 2012, Atrakcyjność turystyczna uzdrowisk karpackich, [w:] Uzdrowiska i ich funkcja turystyczno-lecznicza, Proksenia, Kraków, s. 59-71
• Leniartek M., 2015, Rewitalizacja parków zdrojowych zagrożeniem dla sfery materialnej i znaczeniowej miejscowości uzdrowiskowych na przykładzie uzdrowisk ziemi kłodzkiej. Przestrzeń Urbanistyka Architektura, 1, s. 73-89
• Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Iwonicz-Zdrój na lata 2017-2023. Załącznik do Uchwały nr LIII/347/2018 Rady Miejskiej w Iwoniczu-Zdroju z dnia 9 sierpnia 2018 roku
• Lorens P.(red.), 2007, Rewitalizacja miast w Polsce. Pierwsze doświadczenia. "Urbanista" Warszawa
• Łątka A., Gotowski R., Rabant H., 2013, Wpływ efektów rewitalizacji Parku Solankowego na rozwój funkcji uzdrowiskowej miasta Inowrocławia. Journal of Health Sciences 3, 14, s. 363-371
• Majdecka-Strzeżek A., 2008, The characteristics of the spa parks in Poland. Ann. Warsaw Univ. of Life Sc. - SGGW, Horticult. and Landsc. Architect. 29, s. 213-223
• Majdecka-Strzeżek A., 2012, Tereny parkowe w uzdrowiskach rejonu Gór Opawskich. Wybrane przykłady rewaloryzacji i rozwiązań współczesnych. Czasopismo Techniczne. Architektura 6-A, 19, s. 199-211
• Mayer H., Knox. P., 2006, Slow Cities: Sustainable Places in a Fast World. Journal of Urban Affairs 28 (4), s. 321-334
• Mazur-Belzyt K., 2014, Współczesne podstawy rozwoju małych miast na przykładzie sieci miast Cittaslow. Problemy Rozwoju Miast, 3, s. 39- 45
• Park E., Kim S., 2016, The Potential of Cittaslow for Sustainable Tourism Development: Enhancing Local Community's Empowerment. Tourism Planning & Development 13 (3), s. 351-369
• Partyka J., 2017, Historia i walory lecznicze uzdrowiska w Ojcowie, [w:] S. Bernat (red.), 2017, Krajobraz a zdrowie. Wyd. Polihymnia, Lublin, s. 87-97
• Pencakowska W., 1978, Zdrojowiska. Kształtowanie struktury przestrzennej w koncepcji zespołów rekreacyjnych. Architektura, 35,3
• Płachta O., 2014, Uzdrowiskowa przestrzeń publiczna w wybranych miejscowościach Dolnego Śląska. Studia Miejskie, 16, s. 75-86
• Płonka-Syroka B., 2017, Kultura uzdrowiskowa w Europie - próba definicji. Biuletyn Uzdrowiskowy 1, s. 37-44
• Ponikowska I., Marciniak K, 1988, Ciechocinek - terenoterapia uzdrowiskowa, PWN Warszawa
• Presenza, A., Abbate, T., Perano, M., 2015, The Cittaslow certification and its effects on sustainable tourism governance, Enlightening Tourism. A Pathmaking Journal, 5(1), 40-64
• Radstrom S., 2011, A Place-Sustaining Framework for Local Urban Identity: An Introduction and History of Cittaslow. Italian Journal of Planning Practice, 1(1), s. 90-113
• Rapacz A., Gryszel P., Jaremen D.E., 2009, Innowacje w percepcji przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego i klientów uzdrowisk, [w:] Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. XVIII Kongres Uzdrowisk Polskich. Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP, Krynica Zdrój, s. 145-160
• Sawicki B., 2016, Zarys historii uzdrowiska na Sławinku w Lublinie. Jedziemy do wód w... 2/2016, s. 51-60
• Semmens J., Freeman C., 2012, The Value of Cittaslow as an Approach to Local Sustainable Development. A New Zealand Perspective. International Planning Studies, 17(4), s. 353-375
• Strzelecka E., 2011, Rewitalizacja miast w kontekście rozwoju zrównoważonego. Budownictwo i Inżynieria Środowiska 2, s. 661-668
• Spielvogel I. Migała M., Spałek K., 2012, Opolskie uzdrowiska. Studia i Monografie, Politechnika Opolska, Opole
• Szostak-Młynarska S., 2012, Rozwiązania proekologiczne determinujące rozwój funkcji rekreacyjnych uzdrowisk województwa dolnośląskiego. Inżynieria Ekologiczna, 30, s. 160-173
• Trojanowska M., 2017, Estetyka ogrodów terapeutycznych, [w:] S. Bernat (red.), Krajobraz a zdrowie. Zakład Ochrony Środowiska UMCS w Lublinie, s. 53-62
• Twardzik M., 2017, Wyzwania rozwojowe dla małych miast w Polsce - przegląd wybranych koncepcji, Studia Ekonomiczne 327, s. 65-77
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 2003 nr 80 poz. 717
• Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych. Dz. U. 2016 r. poz. 879, 960
• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu. Dz.U. 2015 poz. 774
• Ustawa z dnia 9 października 2005 r. o rewitalizacji. Dz.U.2015 poz.1777 z późniejszymi zmianami
• Węcławowicz-Bilska E., 1990, Historyczne założenia zdrojowisk w kształtowaniu współczesnych ośrodków balneologicznych w Polsce, Monografia 104, Kraków
• Węcławowicz-Bilska E., 2008, Uzdrowiska polskie. Zagadnienia programowo-przestrzenne. PK Kraków
• Węcławowicz-Bilska E., 2009, Zagospodarowanie przestrzenne uzdrowisk w Polsce i w Europie - analiza porównawcza, [w:] Innowacyjne kierunki rozwoju turystyki uzdrowiskowej i lecznictwa uzdrowiskowego. XVIII Kongres Uzdrowisk Polskich. Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP, Krynica Zdrój, s. 77- 90
• Węcławowicz-Bilska E., 2013, Problemy kształtowania przestrzennego uzdrowisk małopolskich. Małopolskie Studia Regionalne 3-3/28-29, s. 75-83
• Wiktorowski K., 2010, Model rewitalizacji miejscowości uzdrowiskowych na przykładzie Połczyna-Zdroju. Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2010, Oeconomica 284 (61), s. 167-182
• Wójcikowski W., 2015, Zmiany w przestrzeni publicznej uzdrowisk polskich w związku z członkostwem w Unii Europejskiej - na przykładzie Małopolski. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica 19, 1, s. 53-67
• Ziarkowski D., 2012, Znaczenie obiektów wpisanych na Listę światowego dziedzictwa UNESCO dla turystyki. Folia Turistica, 26, s. 53-66
• Ziobrowski Z., Domański B., 2010, Rewitalizacja miast polskich jako sposób zachowania dziedzictwa materialnego i duchowego oraz czynnik zrównoważonego rozwoju: podsumowanie projektu. IRM Kraków