Michał Kalecki kontra John Maynard Keynes. Porównanie wybranych elementów teorii-modeli makroekonomicznych z lat 30. XX w.

• Autorzy: Zbigniew Klimiuk

Warianty tytułu

Michał Kalecki versus John Maynard Keynes. Comparison of Selected Elements in Macroeconomic Theory-Models from the 1930s.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest porównanie wybranych elementów teorii Michał Kaleckiego z lat 30. i 40. XX w. z teorią J.M. Keynesa zawartą przede wszystkim w "Ogólnej teorii zatrudnienia, procentu i pieniądza", która została opublikowana w języku angielskim w 1936 r. Keynes, podobnie jak Kalecki odnosił się krytycznie do podstawowych twierdzeń ekonomii tradycyjnej. Mimo to (uwzględniając daty publikacji głównych prac obu autorów) bezsporny wydaje się fakt, iż to M. Kalecki pierwszy przełamał system aksjomatów ortodoksyjnej ekonomii, która w oderwaniu od rzeczywistości gospodarczej lat Wielkiego Kryzysu, wyłączyła z obszaru badań problematykę efektywnego popytu. Za uzasadnienie założenia pełnego wykorzystania czynników produkcji służyło przez wiele dziesięcioleci "prawo rynków" J.B. Saya. Automatyczna równowaga między globalna podażą i popytem była uwarunkowana przekonaniem o technicznej jedynie funkcji pieniądza w procesie cyrkulacji. Teoretycy szkoły neoklasycznej uważali, że istnieje mechanizm, który samoczynnie (za pośrednictwem zmian stopy procentowej) przekształca oszczędności w inwestycje. Wielkość dochodu narodowego była wyznaczona przez zasoby siły roboczej i majątku produkcyjnego, a poziom oszczędności wyznaczały rozmiary akumulacji. Harmonijny i trwały rozwój gospodarki, jaki wynikał z przesłanek teoretycznych, był wyraźnie sprzeczny z rzeczywistością gospodarczą okresu kryzysu i bezrobocia. Zjawiska te nie mieściły się w ramach systemu teoretycznego. Punktem wspólnym obu analizowanych teorii było konsekwentne odrzucenie prawa Saya. W żadnym z porównywanych modeli nie występował samoczynny mechanizm przywracający równowagę, przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji. Kalecki, czyniąc celem swojej najważniejszej pracy (Próby teorii koniunktury-1933 r.) opublikowanej kilka lat wcześniej niż "Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza", zagadnienie mechanizmu funkcjonowania rzeczywistej gospodarki, w której pozostają niewykorzystane: siła robocza i zdolności wytwórcze, a dochód narodowy był określony przez efektywny popyt, wyprzedził o kilka lat osiągnięcia Keynesa. Często nie docenia się, ze model Kaleckiego zawierał wszystkie zasadnicze elementy systemu Keynesa, dzięki którym ten ostatni stał się tak popularny. Na ten fakt zwracał uwagę sam Kalecki w recenzji "Ogólnej teorii". (abstrakt oryginalny)

EN

The objective aim of the article is to compare selected elements of M. Kalecki's theory from the 1930s and 1940s with the theory of J.M. Keynes presented primarily in the "General Theory of Employment, Interest and Money", published in English in 1936. Keynes, like Kalecki, was critical of the basic theorems of traditional economics. Despite this (when we take into account the publication dates of both authors main works), it appears indisputable that it was M. Kalecki who first managed to transcend the system of axioms of orthodox economics, which, in isolation from the economic reality of the years of the Great Depression, excluded the problem of effective demand from the area of research. J.B. Say "market law" has served, for many decades, as the justification for the assumption of the full use of factors of production. The automatic equilibrium between global supply and demand was conditioned by the belief in the solely technical function of money in the process of circulation. Theorists of the neoclassical school believed that there was a mechanism that automatically (through changes in interest rates) transformed savings into investments. The amount of national income was determined by the labor resources and productive assets, while the level of savings was determined by the level of accumulation. The harmonious and sustainable development of the economy, which resulted from theoretical premises, stood in stark contrast to the economic reality characterized by the crisis and unemployment. The latter phenomena did not fit within the theoretical system. The common point of both analyzed theories was the consistent rejection of Say's law. None of the compared models was equipped with an automatic mechanism capable of restoring an equilibrium characterized by the full use of production factors. Kalecki, who, in his most important work (An Attempt at the Theory of Business Cycles - 1933) published a few years earlier than "The General Theory of Employment, Interest and Money", set forth to elaborate the mechanism of the functioning of the real economy in which labor and productive capacity remained unused, and national income was determined by effective demand, was several years ahead of Keynes' achievements. The fact that Kalecki's model contained all the key elements of the Keynes system that made the latter so popular is often underestimated . Kalecki himself pointed out this fact in his review of the "General Theory". (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Cykl koniunkturalny; Podaż; Popyt; Teoria ekonomii; Modele makroekonomiczne; Decyzje inwestycyjne

EN

Business cycles; Supply; Demand; Economic theory; Macroeconomic models; Investment decisions

• Czasopismo: Nauki Ekonomiczne
• Rocznik: 2020
• Tom: 31
• Strony: 7--36

Twórcy

autor

Zbigniew Klimiuk

• Mazowiecka Uczelnia Publiczna w Płocku

Bibliografia

• Allen Roy G. 1961. Ekonomia matematyczna, Warszawa.
• Domar Evsey D. 1946. Capital Expansion, Rate of Growth, and Employment, "Econometrica", 14, 137 - 147.
• Fiedor Bogusław. 2019. Konferencja "Michał Kalecki and the problem of international equilibrium", Biuletyn PTE Nr 4(87).
• Hamberg David. 1956. Economic Growth and Instability, New York.
• Harrod Roy Forbes. 1948. Towords a Dynamic Economics, London.
• Harrod Roy. 1939. An Essay in Dynamic Theory, "Economic Journal", 49, 14 - 33.
• Hawtrey Ralph George. 1939. The gold standard in theory and practice, London.
• Hicks John Richard. 1948. Teoria Keynesa po dziesięciu latach, Warszawa.
• James Edward. 1958. Historia myśli ekonomicznej XX wieku, Warszawa.
• Kaldor Nicholas. 1957. A Model of Economic Growth, "Economic Journal", 67, 591-624.
• Kaldor Nicholas. and Mirrlees James A. 1962. A New Model of Economic Growth, "Review of Economic Studies", 25, 174-192.
• Kalecki Michał. 1933. Próba teorii koniunktury, IBKGiC, Warszawa.
• Kalecki Michał. 1934. Trzy układy, "Ekonomista" Nr 3.
• Kalecki Michał. 1935. Essai d'une theorie du mouvement cyclique des affaires, "Reveue d'Economie politique".
• Kalecki Michał. 1936. Parę uwag o teorii Keynesa, "Ekonomista" Nr 3.
• Kalecki Michał. 1936a. Mechanizm poprawy koniunktury, Warszawa.
• Kalecki Michał. 1937. The Principle of Increasing Risk, "Economica" Vol. IV New Series 16. November.
• Kalecki Michał. 1958. Teoria dynamiki gospodarczej, Warszawa.
• Kalecki Michał. 1980. Kapitalizm. Dynamika gospodarcza. Dzieła Tom 2, Warszawa.
• Kalecki Michał. 1980a. Marksistowskie równania reprodukcji a współczesna ekonomia, w: M. Kalecki, Kapitalizm. Dynamika gospodarcza. Dzieła Tom 2, Warszawa 1980.
• Keynes John Maynard. 1926. The End of Laissez-Faire, London.
• Keynes John Maynard. 1956. Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, Warszawa.
• Keynes John Maynard. 1972. The Collected Writings of John Maynard Keynes, t. 9: Essays in Persuasion, London 1972, s. 317.
• Keynes John Maynard. 1991. The Great Slump of 1930. In: Essays in Persuasion. W. W. Norton & Company.
• Klein Lawrance R. 1947. The Keynesian revolution, New York: The Macmillan Company.
• Klein Lawrance R. 1947a. Theories of effective demand and employment, "Journal of Political Economy" 55, 1947 Nr 2 s.108-131
• Klein Lawrance R. 1950. Economic Fluctuations in the United States, 1921-41, New York: John Wiley.
• Lange Oskar. 1962. Pisma ekonomiczne i społeczne, Warszawa.
• Lange Oskar. 1973. Wykłady o modelu Michała Kaleckiego, w: O. Lange, Kapitalizm. Tom 1, Warszawa.
• Nasiłowski Mieczysław. 1965. Kaldora model zrównoważonego wzrostu, "Ekonomista" Nr 4.
• Nasiłowski Mieczysław. 1967. Z teorii wzrostu kapitalizmu rozwiniętego. Warszawa.
• Nasiłowski Mieczysław. 2004. Zarys historii myśli ekonomicznej, Warszawa.
• Pen Jan. 1972. Współczesna ekonomia, Warszawa.
• Rączkowski Stanisław. 1948. Teorie pieniądza J.M. Keynesa, Warszawa-Łódź.
• Robinson Joan. 1958. Akumulacja kapitału, Warszawa.
• Say Jean Baptiste. 1960. Traktat o ekonomii politycznej, Warszawa.
• Secomski Kazimierz. 1970. Elementy polityki ekonomicznej, Warszawa.
• Toyo Eskor.1977. Marks i Keynes. Analiza porównawcza metodologii makroekonomicznej, Warszawa.
• Wicksell Knut. 1951. Lectures on political economy, London: Routledge and Kegan Paul.

Identyfikatory

DOI

10.19251/ne/2020.31(1)