Nadmierny formalizm procesowy jako naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

• Autorzy: Marcin Szwed

Warianty tytułu

Excessive Procedural Formalism as a Violation of Article 6(1) of the Convention on Human Rights and Fundamental Freedoms

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Formalizm procesowy, rozumiany jako obowiązek dokonywania czynności procesowych "w określonej formie, miejscu oraz czasie", stanowi nieodłączną część każdego postępowania sądowego. Postępowanie całkowicie odformalizowane, nieoparte na procedurze ujętej w przepisach prawa, miałoby charakter arbitralny, a organu wydającego rozstrzygnięcia w ten sposób z całą pewnością nie można byłoby określić mianem "sądu". Z tej perspektywy procedura stanowi więc nie tyle ograniczenie prawa do sądu, ile warunek konieczny jego realizacji. Jednocześnie wiele rozwiązań proceduralnych, takich jak np. wymogi formalne pism procesowych czy terminy, może stanowić barierę w dostępie do sądu. Nie znaczy to oczywiście, że zawsze są one niedopuszczalne - w wielu przypadkach formalizm procesowy realizuje prawnie doniosłe cele, przyczyniając się do zwiększenia efektywności postępowania czy pewności prawa. Istnieją zarazem pewne granice, po których przekroczeniu regulacje proceduralne nie są już uzasadnionymi mechanizmami służącymi zapewnieniu efektywności postępowania, lecz przejawem nadmiernego formalizmu procesowego, stanowiącym pogwałcenie prawa do sądu. Niniejszy artykuł stanowi próbę wyznaczenia owych granic na podstawie analizy orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) na tle art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. (fragment tekstu)

EN

All judicial proceedings are inevitably based on the formalized procedures. Procedural provisions pursue many important objectives, such ensuring the effectiveness of proceedings or protecting legal certainty by regulating the competences of procedural bodies and the rights and duties of parties. At the same time, excessive procedural formalism may disproportionately limit the right to court, making access to court illusory. Within the framework of the European Convention on Human Rights, the permissible limits of procedural formalism are set by Article 6(1). The European Court of Human Rights, assessing whether excessive formalism has occurred in a given case, examines whether relevant formal requirements served a legitimate purpose, in particular legal certainty and proper administration of justice, and did not lead to a disproportionate restriction of the right of access to court. This assessment is made on the basis of all relevant circumstances of the case, such as the stage at which the proceedings were terminated, the type of proceedings, the party's due diligence, the existence of circumstances justifying failure to comply with a formal requirement or the fact that the party was represented by a professional representative. Therefore, not only the content of national provisions is important, but also the manner of their application by courts. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawa człowieka; Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności; Prawo

EN

Human rights; Convention for Protection of Human Rights; Law

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 2
• Strony: 123--136

Twórcy

autor

Marcin Szwed

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Cieślak, S. (2007). Analiza prawnoporównawcza formalizmu postępowania cywilnego - cz. 1. Monitor Prawniczy 12 (wersja elektroniczna).
• Hofmański, P., Wróbel, A. (2010). Komentarz do art. 6 EKPC, [w:] L. Garlicki (red.), Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Tom: 1: Komentarz do artykułów 1-18. Warszawa: 241-461.
• Kościółek, A. (2020). Komentarz do art. 130 Kodeksu postępowania cywilnego, [w:] T. Zembrzuski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom 1-2. WKP 2020 (wydanie elektroniczne).
• Pawliczak, J., Wach-Pawliczak, M. (2012). Konstytucyjne granice formalizmu postępowania cywilnego. Monitor Prawniczy 3: 159-165.
• Piaskowska, O.M. (2018). Odrzucenie skargi na przewlekłość postępowania cywilnego a limine. Europejski Przegląd Sądowy 9: 19-25.
• Szwast, M., Szwed, M. (2016). Nadużycie prawa do sądu w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 6: 52-76.
• Zembrzuski, T. (2018). Formalizm procesowy a skutki wadliwego oznaczenia pisma procesowego spełniającego wymagania środka zaskarżenia. Przegląd Sądowy 1: 5-22.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/rpeis.2020.82.2.9