Pandemia COVID-19: wielopłaszczyznowość problemu dostępu do szczepionek i innych produktów leczniczych

• Autorzy: Maciej Barczewski , Sebastian Sykuna

Warianty tytułu

The COVID-19 Pandemic: Multidimensional Problem of Access to Vaccines and Other Medicinal Products

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wyizolowanie i scharakteryzowanie pełnej sekwencji genetycznej koronawirusa zespołu ostrej niewydolności oddechowej przyczyniło się do zainicjowania ogólnoświatowej debaty na temat zakresu i warunków dostępu do szczepionek i innych produktów leczniczych służących walce z pandemią COVID-19. W naszej ocenie problem dostępności przyszłej szczepionki przeciwko chorobie koronawirusowej i związana z nim dalsza dyskusja stanowią egzemplifikację teorii trudnych przypadków. Z jej perspektywy zasadniczym przyczynkiem do wspomnianej debaty pozostaje zachowanie swoistej homeostazy między prawem do ochrony interesów wynikających z działalności intelektualnej a prawem do ochrony zdrowia. Poszukując instrumentów mogących przysłużyć się zapobieganiu nadużyciom praw własności intelektualnej, nie sposób bowiem nie odwołać się do treści instrumentów kształtujących międzynarodowy system ochrony praw człowieka. Rozprzestrzenienie się pandemii COVID-19 oraz związana z tym potrzeba zapewnienia odpowiednich produktów leczniczych milionom zakażonych sprawiły, że uzasadniona wydaje się teza o potrzebie uznania prawa dostępu do produktów leczniczych za jedną z podstawowych kategorii praw człowieka. Chociaż obowiązek realizacji wspomnianego prawa spoczywa zasadniczo na państwach, mają one obowiązek podjęcia w tym celu współpracy międzynarodowej. Odpowiedzialność w zakresie zapewnienia dostępu do produktów leczniczych spoczywa jednak nie tylko na rządach poszczególnych państw, lecz także na korporacjach transnarodowych jako członkach społeczności międzynarodowej. (abstrakt oryginalny)

EN

The isolation and characterization of the full genetic sequence of the acute respiratory syndrome coronavirus SARS-CoV-2 triggered a global debate on the scope and conditions of access to vaccines and other medicinal products to combat the COVID-19 pandemic. In our opinion, the problem of the availability of a future vaccine for COVID-19 and the subsequent discussion related to it exemplify the theory of hard cases. From this perspective, an essential contribution to this debate is the preservation of homeostasis between the right to protect the interests resulting from intellectual activity and the right to health. When looking for instruments that can help to prevent abuses of intellectual property rights, it is impossible not to refer to the content of the instruments shaping the international system of human rights protection. The spread of the COVID-19 pandemic and the associated need to provide the appropriate medicines to millions of infected people justify the need to recognize the right of access to medicines as a fundamental category of human rights. While states are primarily responsible for implementing this right, they are under an obligation to undertake international cooperation to this end. Responsibility for ensuring access to medicinal products, however, rests not only with national governments, but also with transnational corporations as members of the international community. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

COVID-19; Własność intelektualna; Patenty; Prawa człowieka; Prawo autorskie; Pandemia

EN

COVID-19; Intellectual property; Patent; Human rights; Copyright law; Pandemic

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 3
• Strony: 5--15

Twórcy

autor

Maciej Barczewski

• Uniwersytet Gdański

autor

Sebastian Sykuna

• Uniwersytet Gdański

Bibliografia

• Acharya, A. (2020). Opinion: The debate around intellectual property rights and the COVID-19 vaccine. <https://www.devex.com/news/opinion-the-debate-around-intellectual-property-rights-and-the-covid-19-vaccine-97609> [dostęp: 1.09.2020].
• Arystoteles (2007). Etyka nikomachejska. Tłum. D. Gromska. Warszawa.
• Barczewski, M. (2013). Prawa własności intelektualnej w Światowej Organizacji Handlu a dostęp do produktów leczniczych. Warszawa.
• Barczewski, M. (2016). Własność intelektualna na tle teorii sprawiedliwości Johna Rawlsa, [w:] J. Zajadło (red.), Sprawiedliwość. Gdańskie Studia Prawnicze 35: 75-81.
• Barczewski, M., Sykuna, S. (2012a). ACTA - geneza i podstawowe problemy. Państwo i Prawo 67(4): 3-14.
• Barczewski, M., Sykuna, S. (2012b). ACTA and access to medicines in the perspective of theory of hard cases, [w:] J. Rosen (ed.), Intellectual Property Law at the Cross-Roads of Trade. Cheltenham-Northampton: 263-271.
• Barta, J., Markiewicz, R. (1996). Prawo autorskie w Światowej Organizacji Handlu (WTO). Kraków.
• Bioworld, (2020). Biopharma products in development for COVID-19. <https://www.bioworld.com/COVID19products> [dostęp: 1.09.2020].
• Bix, B.H. (2004). A Dictionary of Legal Theory. Oxford.
• Dworkin, R. (1975). Hard Cases, Harvard Law Review 88: 1057-1109.
• Dworkin, R. (1998). Biorąc prawa poważnie. Tłum. T. Kowalski. Przekład przejrzał i wstępem opatrzył J. Woleński. Warszawa.
• Dworkin, R. (2000). Is There Really No Wright Answer in Hard Cases? [w:] R. Dworkin, A Matter of Principle. Cambridge-London.
• Elliott, R. (2001). TRIPS and Rights: International Human Rights Law, Access to Medicines, and the Interpretation of the WTO Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights, South Africa.
• Geiger, Ch. (2004). Fundamental Rights, a Safeguard for the Coherence of Intellectual Property Law? International Review of Intellectual Property and Competition Law 35(3): 268-280.
• Gil, G. (2015). Upadanie państwa w stosunkach międzynarodowych po zimnej wojnie. Lublin.
• Grosheide, W. (red.) (2010). Intellectual Property and Human Rights: A Paradox. Cheltenham-Northampton.
• Hart, H.L.A. (1998). Pojęcie prawa. Tłum. J. Woleński. Warszawa.
• Hestermeyer, H. (2007). Human Rights and the WTO: The Case of Patents and Access to Medicines. Oxford.
• Hu, W. (2020). Compulsory licensing and access to future Covid-19 vaccines. CEPS Research Report No. 2020, 2 July 2020. <https://www.ceps.eu/ceps-publications/compulsory-licensing--and-access-to-future-covid-19-vaccines/> [dostęp: 1.09.2020].
• Król, M. (1992). Teoretycznoprawna koncepcja prawomocności. Łódź.
• Król, M. (1998). Koncepcje trudnych przypadków a prawomocność, [w:] Teoria prawa. Filozofia prawa. Współczesne prawo i prawoznawstwo. Toruń.
• Landsman, S. (2005). Crimes of the Holocaust: The Law Confronts Hard Cases. Philadelphia.
• Law, A. (2008). Patents and Public Health. Legalising the Policy Thoughts in the Doha TRIPS Declaration of 14 November 2001. Baden-Baden.
• Lee, D.E. (2005). Freedom vs. Intervention: Six Tough Cases: Six Hard Cases. Lanham.
• MacIntyre, A. (2007). Czyja sprawiedliwość? Jaka racjonalność? Tłum. Adam Chmielewski et al. Warszawa.
• Matthews, D. (2020). Coronavirus: how countries aim to get the vaccine first by cutting opaque supply deals. The Conversation. <https://theconversation-com.cdn.ampproject.org/c/s/theconversation.com/amp/coronavirus-how-countries-aim-to-get-the-vaccine-first-by-cuttingopaque-supply-deals-143366> [dostęp: 1.09.2020].
• Morawski, L. (2003). Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian. Warszawa.
• Nature (2020). Coronavirus: everyone wins when patents are pooled. 20 May 2020. <https://media.nature.com/original/magazine-assets/d41586-020-01441-2/d41586-020-01441-2.pdf> [dostęp: 1.09.2020].
• Nawrot, O. (2008). Prawo kontra medycyna: Miecz Salomona, [w:] J. Zajadło (red.), Fascynujące ścieżki filozofii prawa. Warszawa: 133-145.
• Nawrot, O. (2011). Ludzka biogeneza w standardach bioetycznych Rady Europy. Warszawa.
• Nawrot, O. (2013). In vitro jako legislacyjny hard case. Gdańskie Studia Prawnicze 19: 153-170.
• OECD (2020). Treatments and a vaccine for COVID-19: The need for coordinating policies on R&D, manufacturing and access. <https://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/treatments-and-a-vaccine-for-covid-19-the-need-for-coordinating-policies-on-r-d-manufacturing--and-access-6e7669a9> [dostęp: 1.09.2020].
• Palmer, M., Mancini, D.P. (2020). Coronavirus puts Big Pharma's IP regime to the test. Financial Times. <https://www.ft.com/content/5a364eb0-780c-11ea-bd25-7fd923850377> [dostęp: 1.09.2020].
• Pires de Carvalho, N. (2010). The TRIPS Regime of Patent Rights. Kluwer Law International.
• Pronker, E.S., Weenen, T.C., Commandeur, H., Claassen, E.H.J.H.M., Osterhaus, A.D.M.E. (2013). Risk in Vaccine Research and Development Quantified. PLoS ONE 8(3): e57755. doi:10.1371/journal.pone.0057755
• Santos Rutschman, A. (2020). The COVID-19 vaccine race: intellectual property, collaboration(s), nationalism and misinformation (July 21, 2020). Washington University Journal of Law and 64. <https://ssrn.com/abstract=3656929>.
• Rawls, J. (1994). Teoria sprawiedliwości. Tłum. A. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk. Warszawa.
• Soniewicka, M. (2010). Granice sprawiedliwości, sprawiedliwość ponad granicami. Warszawa.
• Smith, A.C. (2017). Intellectual property rights and the right to health: considering the case of access to medicines, [w:] Ch. Lenk, N. Hoppe, R. Andorno (eds.), Ethics and Law of Intellectual Property: Current Problems in Politics, Science and Technology. Routledge: 63-67.
• Sykuna, S., Zajadło, J. (2007). Kontrowersje wokół tzw. "obrony przez kulturę" - okoliczność wyłączająca winę, okoliczność łagodząca, czy nadużycie prawa. Przegląd Sądowy 6: 26-36.
• Sykuna, S. (2008). Poczekamy, aż się wymordujecie, [w:] J. Zajadło (red.), Fascynujące ścieżki filozofii prawa. Warszawa: 176-189.
• Sykuna, S., Zajadło, J. (2009). Cultural defence: new challenges for criminal law in Europe? [w:] M. Zirk-Sadowski, M. Golecki, B. Wojciechowski (eds.), Multicentrism as an Emerging Paradigm in Legal Theory. Frankfurt am Main: 111-126.
• Sykuna, S., Zajadło, J. (2012). The Theory of Hard Cases and Humanitarian Intervention. Polish Review of International and European Law 1: 11-60.
• Sykuna, S., Zajadło, J. (2013). Towards a new theory of hard cases, [w:] B. Wojciechowski, P.W. Juchacz, K. Cern (eds.), Legal Rules, Moral Norms and Democratic Principles. Frankfurt am Main.
• Śpiewak, P. (red.) (2004). Komunitarianie. Wybór tekstów. Warszawa.
• Tobin, J. (2012). The Right to Health in International Law. Oxford.
• Torremans, P.L.C. (2008). Copyright (and other intellectual property rights) as a human right, [w:] P.L.C. Torremans (ed.), Intellectual Property and Human Rights. Kluwer Law International: 195-196.
• UN (2000a). Intellectual property rights and human rights. Sub-Commission on Human Rights resolution 2000/7.
• UN (2000b). Substantive Issues Arising in the Implementation of the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights. General Comment No. 14, E/C.12/2000/4.
• UN (2001). Substantive Issues Arising in the Implementation of the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights. Human rights and intellectual property. E/C.12/2001/15.
• Walzer, M. (2007). Strefy sprawiedliwości. Obrona pluralizmu i równości. Tłum. M. Szczubiałka. Warszawa.
• WHO (2020). Draft landscape of COVID-19 candidate vaccines - 9 September 2020. <https://www.who.int/publications/m/item/draft-landscape-of-covid-19-candidate-vaccines> [dostęp: 15.09.2020].
• Wojciechowski, B. (2004). Rozstrzyganie tzw. trudnych przypadków poprzez odwołanie się do odpowiedzialności moralnej. Studia Prawno-Ekonomiczne 70: 9-26.
• Xiong, P. (2012). An International Law Perspective on the Protection of Human Rights in the TRIPS Agreement. An Interpretation of the TRIPS Agreement in Relation to the Right to Health. Martinus Nijhoff Publishers.
• Zajadło, J. (2005). Prawo międzynarodowe wobec problemu "państwa upadłego". Państwo i Prawo 60(2): 3-20.
• Zajadło, J. (2008a). Wprowadzenie. Co to są hard cases? [w]: J. Zajadło (red.), Fascynujące ścieżki filozofii prawa. Warszawa.
• Zajadło, J. (2008b). Po co prawnikom filozofia prawa. Warszawa.
• Ziembiński, Z. (1992). O pojmowaniu sprawiedliwości. Lublin.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/rpeis.2020.82.3.1