Nowy Lockeański argument na rzecz socjalizmu: kontraktualizm w świetle teorii ekonomicznej

• Autorzy: Dariusz Grzybek

Warianty tytułu

New Lockeian Argument for Socialism: Contractualism in the Light of Economic Theory

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł analizuje wnioski, jakie dla filozofii politycznej wynikają z nowoczesnej teorii ekonomicznej. Wzrost gospodarczy wydaje się najważniejszym zjawiskiem gospodarczym, z kolei postęp nauki jest najistotniejszym źródłem wzrostu gospodarczego w długim okresie. Wiedza naukowa analizowana przy pomocy terminologii ekonomicznej okazuje się być pewnym rodzajem dobra publicznego. Powyższe zostało skonfrontowane z teorią własności Johna Locke'a, która ma fundamentalne znaczenie dla nowożytnego liberalizmu. Wedle argumentacji Lockeańskiej prywatna własność jest wywodzona z samowłasności człowieka. Skoro ludzie są właścicielami swych ciał, to także owoce ich pracy są ich własnością. Praca potrzebuje substratu, jakim jest natura, ta jednak jest darem Boga dla całej ludzkości i w oryginalnej teorii Locke'a pozostaje jej wspólną własnością zanim ludzie zaczną pracować przy uprawie ziemi i hodowli. Z założenia, że zasoby naturalne planety są własnością całej ludzkości można z kolei wywodzić postulat egalitarnego podziału dochodu społecznego. Argument tego typu można nazwać starym Lockeańskim argumentem za socjalizmem. Argument nowy odwołuje się do idei wiedzy naukowej jako czynnika produkcji. Współczesna teoria wzrostu gospodarczego sugeruje, że głównym czynnikiem zwiększającym produktywność był w ostatnich dwóch stuleciach postęp techniczny, ten zaś był przede wszystkim skutkiem wzrostu wiedzy naukowej. Można z kolei wykazać, że wiedza naukowa ma wiele cech dobra publicznego. Stąd też można zasadnie twierdzić, że jej owoce powinny przypaść wszystkim ludziom na równych prawach. (abstrakt oryginalny)

EN

This article analyses the implications from modern economic theory on political philosophy. As economic growth seems the main fact of economic life, so progress of science is a key factor of economic growth in the long perspective. Scientific knowledge analyzed by economic terms appears as a kind of public good. This statement was tested against Lockeian property theory, fundamental for modern liberalism. According to Lockeian arguments, private property is a consequence of human self-ownership. If humans are the owners of their bodies, the fruits of their labor are thus legimatized property for them. Nature is indispensable in production; however we could consider them as God's Gift. According to Locke's theory, natural resources are the common property of all humankind, unless the people choose agriculture and animal husbandry. As we consider all natural resources to be God's Gift, we could see them as the property of the whole human race. This indicates a claim for the egalitarian distribution of social income. This reasoning is an Old Lockeian Argument for Socialism. The New Argument is based on the assumption that scientific knowledge is the key resource used in the process of production and that knowledge is a free gift for humanity from the community of scientists. Using the terminology of economics, scientific knowledge takes the form of public good. Therefore, as science is the main factor in technological progress and economic growth, their fruits should be distributed among all people in an egalitarian mode. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Teoria ekonomii; Umowa społeczna; Dobra publiczne; Postęp technologiczny; Socjalizm

EN

Economic theory; Social agreement; Public goods; Technological progress; Socialism

• Czasopismo: Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy
• Rocznik: 2020
• Numer: z. nr 64
• Strony: 7--18

Twórcy

autor

Dariusz Grzybek

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Allen, R. C. (2009). The British Industrial Revolution in Global Perspective. Cambridge: Cambridge University Press.
• Brock, W. H. (1999). Historia chemii. Warszawa: Pruszyński i S-ka.
• Callon, M. (1993). Is Science a Public Good? Fifth Mullins Lecture. Science, Technology & Human Values, 19(4), 395-424. DOI: 10.1177/016224399401900401.
• Dalrymple, D. (2003). Scientific Knowledge as a Global Public Good: Contribution to Innovation and the Economy. W: J. M. Esanu, P. H. Uhlir (red.), The Role of Scientific and Technical Data and Information in the Public Domain. Proceedings of a Symposium (s. 35-51). Washington: National Academies Press.
• Domański, S. R. (1993). Kapitał ludzki i wzrost gospodarczy. Warszawa: PWN.
• Frank, R. H. (2007). Mikroekonomia. Jakiej jeszcze nie było. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Gomułka, S. (1998). Teoria innowacji i wzrostu gospodarczego. Warszawa: Wydawnictwo CASE.
• Graeber, D. (2019). Bullshit Jobs. A Theory. London: Penguin Books.
• Gunning, J. P. (2001). Zrozumieć demokrację. Wprowadzenie do teorii wyboru publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowości, Finansów i Zarządzania.
• Jakubowski, M. (2005). Dobra publiczne i dobra wspólne. W: J. Wilkin (red.), Teoria wyboru publicznego. Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej (s. 159-182). Warszawa: Scholar.
• Juruś, D. (2012). W poszukiwaniu podstaw libertarianizmu. W perspektywie Rothbardowskiej koncepcji własności. Kraków: Księgarnia Akademicka; Katowice: Uniwersytet Śląski.
• Legutko, R. (1994). Spory o kapitalizm. Kraków: Znak.
• Lindert, P. H. (2007). Growing Public. Social Spending and Economic Growth Since the Eighteenth Century. Vol. 1: The Story. Cambridge, New York: Cambridge University Press.
• Locke, J. (1992). Dwa traktaty o rządzie. Warszawa: PWN.
• Mazzucato, M. (2018). The Entrepreneurial State. Debunking Public vs Private Sector Myth. Cambridge: Anthem Press.
• Miklaszewska, J. (1994). Libertariańskie koncepcje wolności i własności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Nozick, R. (2010). Anarchia, państwo i utopia. Warszawa: Aletheia.
• Platon (1997). Prawa. Warszawa: Alfa.
• Porębski, Cz. (1999). Umowa społeczna: renesans idei. Kraków: Znak.
• Przybylska, K. (2019). Globalne dobra publiczne. W: K. Przybylska (red.), Zawodność rynku w teorii i praktyce (s. 83-102). Warszawa: PWN.
• Rawls, J. (1994). Teoria sprawiedliwości. Warszawa: PWN.
• Romer, P. M. (1994). The Origins of Endogenous Growth. Journal of Economic Perspectives, 8(1), 3-22. DOI: 10.1257/jep.8.1.3.
• Romer, D. (2000). Makroekonomia dla zaawansowanych. Warszawa: PWN.
• Roszkowska, S. (2013). Kapitał ludzki a wzrost gospodarczy w Polsce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Samuelson, P. A. (1991a). Diagrammatic Exposision of a Theory of Public Expenditure. The Collected Scientific Papers, 2, 1226-1228. DOI: 10.2307/1925895.
• Samuelson, P. A. (1991b). The Pure Theory of Public Expenditure. The Collected Scientific Papers, 2, 1223-1224. DOI: 10.2307/1925895.
• Shapin, S. (2000). Rewolucja naukowa. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Stiglitz, J. E. (1999). Knowledge as a Global Public Good. W: J. Kaul, I. Gruenberg, M. A. Stern (red.), Global Public Goods: International Cooperation in the 21st Century (s. 308-325). Oxford: Oxford Scholarship. DOI: 10.1093/0195130529.003.0015.
• Stiglitz, J. E. (2004). Ekonomia sektora publicznego. Warszawa: PWN.
• Szlinder, M. (2018). Bezwarunkowy dochód podstawowy. Rewolucyjna reforma społeczeństwa XXI wieku. Warszawa: PWN.
• Tokarski, T. (2009). Matematyczne modele wzrostu gospodarczego: ujęcie neoklasyczne. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Wróblewski, A. K. (2007). Historia fizyki: od czasów najdawniejszych do współczesności. Warszawa: PWN.
• Zienkowski, L. (red.), (2009). Wiedza a wzrost gospodarczy. Warszawa: Scholar.

Identyfikatory

DOI

10.15584/nsawg.2020.4.1