Luka między postawami a zachowaniami konsumentów i jej konsekwencje dla upowszechnienia zrównoważonej konsumpcji

• Autorzy: Aleksandra Burgiel
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zasadnicze znaczenie dla zmniejszenia negatywnego wpływu człowieka na środowisko ma ograniczenie nadkonsumpcji poprzez przekształcenie zachowań pojedynczych konsumentów w bardziej zrównoważone. Trzeba bowiem podkreślić, że za każdym razem, gdy gdzieś na świecie jakiś konsument podejmuje decyzję o zakupie pewnego towaru czy usługi (lub o rezygnacji z niego), pojawia się możliwość, aby swoją decyzją przyczynił się do realizacji bardziej zrównoważonego modelu konsumpcji. Każdy zakup ma przecież określone uwarunkowania, powiązania i implikacje w obszarze wykorzystania zasobów, zagospodarowania odpadów, czy wreszcie etyki i sprawiedliwości społecznej, a tym samym konsument swoim wyborem może pozytywnie wpłynąć zarówno na środowisko naturalne, jak i otoczenie społeczne, nie wspominając o losie przyszłych pokoleń. Niestety, najczęściej dzieje się dokładnie odwrotnie, a negatywne konsekwencje zachowań konsumpcyjnych nawarstwiają się i mnożą. Problem tkwi w zasadniczej rozbieżności między nastawieniem i wartościami deklarowanymi przez konsumentów a ich faktycznymi wyborami w sferze konsumpcji. O ile bowiem ludzie zasadniczo akceptują konieczność podążania w kierunku zrównoważonego spożycia, potępiają konsumpcję marnotrawną i w wyrażanych opiniach popierają różne proekologiczne inicjatywy, o tyle rzadko urzeczywistniają takie podejście, podążając sklepowymi alejkami i podchodząc do kasy z koszykiem wypełnionym kolejnymi ubraniami, kosmetykami czy sprzętem, które w większym stopniu zaspokajają ich zachcianki niż realne potrzeby. Tę właśnie rozbieżność poddano rozpoznaniu w obecnym rozdziale, podejmując próbę wyznaczenia jej zakresu, występowania i przyczyn. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Konsumpcja; Zachowania konsumenta; Postawy społeczne; Konsumpcja zrównoważona; Decyzje konsumenckie; Społeczna odpowiedzialność konsumentów; Motywacje konsumpcyjne

EN

Consumption; Consumer behaviour; Social attitudes; Sustainable consumption; Consumer decision; Consumer social responsibility (CnSR); Consumer motivation

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2020
• Tom: Zrównoważona konsumpcja w polskich gospodarstwach domowych - postawy, zachowania, determinanty
• Strony: 222--248

Twórcy

autor

Aleksandra Burgiel

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Ajzen I. (1991), The theory of planned behaviour, "Organizational Behaviour and Human Decision Processes", Vol. 50, s. 179-211.
• Ajzen I., Fishbein M. (1974), Factors influencing intentions and the intention-behavior relationship, "Human Relations", Vol. 27, s. 1-15.
• Auger P., Devinney T.M. (2007), Do what consumers say matter? The misalignment of preferences with unconstrained ethical intentions, "Journal of Business Ethics", Vol. 76, s. 361-383.
• Backhaus J., Breukers S., Paukovic M., Mourik R., Mont O. (2012), Sustainable life-styles. Today's facts and tomorrow's trends, D1.1 Sustainable lifestyles baseline report, Netherlands.
• BBMG (2012), Rethinking consumption: Consumers and the future of sustainability, http://www.bbmg.com (dostęp: 20.10.2019).
• Blake J. (1999), Overcoming the 'value-action gap' in environmental policy: Tensions between national policy and local experience, "Local Environment", Vol. 4(3), s. 257-278.
• Bluemke M., Brand R., Schweizer G., Kahlert D. (2010), Exercise might be good for me, but i don't feel good about it: Do automatic associations predict exercise behavior? "Journal of Sport & Exercise Psychology", Vol. 32, s. 137-153.
• Boulstridge E., Carrigan M. (2000), Do consumers really care about corporate responsibility? Highlighting the attitude-behaviour gap, "Journal of Communication Management", Vol. 4(4), s. 355-368.
• Burgess J., Harrison C.M., Filius P. (1998), Environmental communication and the cultural politics of environmental citizenship, "Environment and Planning A: Economy and Space", Vol. 30(8), s. 1445-1460.
• Carrigan M., Attalla A. (2001), The myth of the ethical consumer - do ethics matter in purchase behaviour? "Journal of Consumer Marketing", Vol. 18(7), s. 560-578.
• Carrington M.J., Neville B.A., Whitwell G.J. (2010), Why ethical consumers don't walk their talk: Towards a framework for understanding the gap between the ethical purchase intentions and actual buying behaviour of ethically minded consumers, "Journal of Business Ethics", Vol. 97(1), s. 139-158.
• Dermody J., Hanmer-Lloyd S., Koenig-Lewis N., Lifen Zhao A. (2015), Advancing sustainable consumption in the UK and China: The mediating effect of pro-environmental self-identity, "Journal of Marketing Management", Vol. 31(1314), s. 1472-1502.
• Dickson M. (2001), Utility of no sweat labels for apparel consumers: Profiling label users and predicting their purchases, "The Journal of Consumer Affairs", Vol. 35(1), s. 96-119.
• Shaw D., Chatzidakis A., Goworek H., Carrington M. (2016), Explaining the attitude-behaviour gap: Why consumers say one thing but do another, blog, https://www.ethicaltrade.org/blog/explaining-attitude-behaviour-gap-why-consumers-say-one-thing-do-another (dostęp 15.10.2019).
• Gollwitzer P.M. (1999), Implementation intentions: Strong effects of simple plans, "American Psychologist", Vol. 54, s. 493-503.
• Hagger M.S., Chatzisarantis N.L.D., Biddle S.J.H. (2002), A meta-analytic review of the theories of reasoned action and planned behavior in physical activity: Predictive validity and the contribution of additional variables, "Journal of Sport & Exercise Psychology", Vol. 24, s. 3-32.
• Hassan L.M., Shiu E., Shaw D. (2016), Who says there is an intention-behaviour gap? Assessing the empirical evidence of an intention-behaviour gap in ethical con-sumption, "Journal of Business Ethics", Vol. 136, s. 219-236.
• Hughner R.S., McDonagh P., Prothero A., Shultz C.J. II, Stanton J. (2007), Who are organic food consumers? A compilation and review of why people purchase organic food, "Journal of Consumer Behaviour", Vol. 6, s. 94-110.
• Hustvedt G., Dickson M.A. (2009), Consumer likelihood of purchasing organic cotton apparel. Influence of attitudes and self-identity, "Journal of Fashion Marketing and Management", Vol. 13(1), s. 49-65.
• Kahneman D. (2003), A perspective on judgment and choice: Mapping bounded rationality, "American Psychologist", Vol. 58, s. 697-720.
• Kahneman D. (2012), Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Media Rodzina, Poznań.
• Leary R.B., Vann R.J., Mittelstaedt J.D., Murphy P.E., Sherry J.F. Jr. (2014), Changing the marketplace one behavior at a time: Perceived marketplace influence and sustainable consumption, "Journal of Business Research", Vol. 67, s. 1953-1958.
• Longo C., Shankar A., Nuttall P. (2019), It's not easy living a sustainable lifestyle: How greater knowledge leads to dilemmas, tensions and paralysis, "Journal of Business Ethics", Vol. 154, s. 759-779.
• Lorek S., Spangenberg J. (2014), Sustainable consumption within a sustainable economy: Beyond green growth and green economies, "Journal of Cleaner Production", Vol. 63(1), s. 33-44.
• Luchs M., Phipps M., Hill T. (2015), Exploring consumer responsibility for sustainable consumption, "Journal of Marketing Management", Vol. 31(13-14), s. 1449-1471.
• Manstead A.S.R. (2000), The role of moral norm in the attitude-behavior relation [w:] D.J. Terry, M.A. Hogg (eds.), Attitudes, behavior, and social context: The role of norms and group membership, Lawrence Erlbaum Associates, Mahwah, NJ, s. 11-30.
• Masicampo E.J., Baumeister R.F. (2011), Consider it done! Plan making can eliminate the cognitive effects of unfulfilled goals, "Journal of Personality and Social Psychology", Vol. 101, s. 667-683.
• McNeill L., Moore R. (2015), Sustainable fashion consumption and the fast fashion conundrum: Fashionable consumers and attitudes to sustainability in clothing choice, "International Journal of Consumer Studies", Vol. 39(3), s. 212-222.
• Mintel E. (2006), Green living, US Marketing Research Report, London.
• Mohiyeddini C., Pauli G., Bauer S. (2009), The role of emotion in bridging the intention-behaviour gap: The case of sports participation, "Psychology of Sport and Exercise", Vol. 10(2), s. 226-234.
• Morwitz V.G., Steckel J.H., Gupta A. (2007), When do purchase intentions predict sales? "International Journal of Forecasting", Vol. 23(3), s. 347-364.
• Myers G., Macnaghten P. (1998), Rhetorics of environmental sustainability: Common-places and places, "Environment and Planning Annales", Vol. 30(2), s. 333-353.
• Park H.J., Lin L.M. (2020), Exploring attitude-behavior gap in sustainable consumption: Comparison of recycled and upcycled fashion products, "Journal Business Research" September, Vol. 218, s. 623-628, https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2018.08.025 (dostęp: 20.10.2019).
• Phillips H. (1993), How customers actually shop: Customer interaction with the point of sale, "Journal of the Market Research Society", Vol. 35(1), s. 51-59.
• Phipps M., Ozanne L., Luchs M., Subrahmanyan S., Kapitan S., Catlin J.R., Gau R., Walker Naylor R., Rose R.L., Simpson B., Weaver T. (2013), Understanding the inherent complexity of sustainable consumption: A social cognitive framework, "Journal of Business Research", Vol. 66(3), s. 1227-1234.
• Terlau W., Hirsch D. (2015), Sustainable consumption and the attitude-behaviour-gap phenomenon - causes and measurements towards a sustainable development, "International Journal of Food System Dynamics", Vol. 6(3), s. 159-174.
• Thaler R. (2018), Zachowania niepoprawne, Media Rodzina, Poznań.
• Thaler R., Sunstein C. (2017), Impuls. Jak podejmować właściwe decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia, Zysk i S-ka, Poznań.
• Vermeir I., Werbeke V. (2006), Sustainable food consumption: Exploring the consumer 'attitude - behavioral intention gap', "Journal of Agricultural and Environmental Ethics", Vol. 19, s. 169-194.
• Yang D., Lu Y., Zhu W., Su C. (2015), Going green: How different advertising appeals impact green consumption behavior, "Journal of Business Research", Vol. 68(12), s. 2663-2675.
• Young W., Hwang K., McDonald S., Oates C.J. (2010), Sustainable consumption: Green consumer behaviour when purchasing products, "Sustainable Development", Vol. 18, s. 20-31.
• Zrałek J. (2017), Sustainable consumption in a trap: Attitude-behavior gap and its rationalization, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. Oeconomia", vol. 51(2), s. 281-289.