Centrum miasta czy mall? Kilka refleksji socjologów na marginesie badań przestrzeni publicznych miast śląskich

• Autorzy: Krzysztof Bierwiaczonek , Tomasz Nawrocki

Warianty tytułu

City Centre or a Shopping mall? The Sociologists' Few Reflections on the Margin of Silecian Cities' public Spaces studying

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Specyfika wytwarzania przestrzeni miast Górnego Śląska w znaczący sposób wpłynęła na charakter ich obszarów centralnych. Powstanie i rozwój większości z nich związany był przez przeszło dwa wieki z losami przemysłu wydobywczego i hutniczego w tym regionie. Kopalnie i huty potrzebowały stale związanej i dyspozycyjnej siły roboczej (J. Sztumsk i, J. Wódz, 1985, s. 16), która mieszkałaby w położonych wokół nich osiedlach (por. T. Naw rock i, 2006). Potrzebne były też przestrzenie zarządzania, a także przestrzenie konsumpcji oraz rekreacji dla klas i warstw dominujących. Powstawały przemysłowe osady, które w wyniku działania procesów aglomeracyjnych łączyły się w większe jednostki. Stopniowo postępowało "funkcjonalne powiązanie i przestrzenne zlepianie się wielofunkcyjnych przestrzeni, których zwornikiem stawał się obszar organizujący tę całość i pełniący funkcję przestrzeni centralnej" (fragment tekstu)

EN

The article shows the problem of relations between city centre and malls in the context of sociological theory of public space. The notion of public space is rich in meaning and is used in wide range of contexts. This text shows only some of these: connections between public space and public sphere, criteria of access to it, physical security, diffusion between public and private space and the differences between public space and public realm. Such understanding of public space allows to compare the social meanings and functions between the traditional public space - city centre and malls - private space from the legal point of view but public realm in the social context. Empirical references based on sociological researches conducted in some Silesian cities: Katowice, Gliwice, Rybnik in 2009-2010. The researches showed that malls are the real competition for city centre, especially when city centre is unattractive and sociofugal. Nevertheless city's streets and squares still offer more possibilities to realize various needs concerning public space. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Centra handlowe; Centrum miasta; Obszar metropolitalny

EN

Shopping centres; Centre of urban; Metropolitan area

• Czasopismo: Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
• Rocznik: 2011
• Tom: 2
• Strony: 213--231

Twórcy

autor

Krzysztof Bierwiaczonek

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

autor

Tomasz Nawrocki

• Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich w latach 1998-2010. Komunikat z badań CBOS BS/16/2010. Oprac. R. Boguszewski.
• Angrosino M., 2010: Badania etnograficzne i obserwacyjne. Warszawa: PWN.
• Bielecki C., 2008: Miasto: wizja i metoda. "Res Publica Nowa", nr 3.
• Bierwaczonek K., Nawrocki T., 2004: W cieniu Wojaczka: przestrzeń miejska Mikołowa w oczach jego mieszkańców. W: A. Majer, P. Starosta, red.: Wokół socjologii przestrzeni. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Bierwiaczonek K., Nawrocki T., 2009: Społeczna percepcja przestrzeni centralnej miast śląskich. W: M. Dymnicka, A. Majer, red.: Współczesne miasta. Szkice socjologiczne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Bendyk E., 2009: Miłość, wojna, rewolucja. Szkice na czas kryzysu. Warszawa: WAB
• Brzozowska B., 2009: Spadkobiercy flâneura. Spacer jako twórczość kulturowa - współczesne reprezentacje. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Carmona M., de Magalhes Cl., Hammond L., 2008: Public Space. The Management Dimension. London-New York: Routledge Tayloor and Francis Group.
• Carr S., Francis M., Rivlin L.G., Stone A.M., 1992: Public Space. Cambridge: Cambridge University Press.
• Drozdowski R., 2007: Reformatowanie przestrzeni miejskiej. Od cichej rewolucji vlepek do cichej kontrrewolucji graffiti i na odwrót. W: M.Rajewsk i, red.: Wizualność miasta. Wytwarzanie miejskiej ikonosfery. Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Drozdowski R., Krajewski M., red., 2007: Prywatnie o publicznym/publicznie o prywatnym. Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Ercan Müge A., 2010: Less Public Than Before? Public Space Improvement in Newcastle City In: A. Madanipou r, ed.: Whose Public Space. International Case Studies in Urban Design and Development. London: Routledge.
• Gehl J., 2009: Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych. Kraków: RAM.
• Gorzelak G., red., 2008: Polska lokalna 2007. Warszawa: "Scholar".
• Jałowiecki B., 1980: Człowiek w przestrzeni miasta. Katowice: ŚIN.
• Jałowiecki B., 1988: Społeczne wytwarzanie przestrzeni. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Jałowiecki B., Szczepański M.S., 2002: Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Warszawa: "Scholar".
• Kohn M., 2004: Brave New Neighborhoods. The Privatization of Public Space. London: Routledge. Marody M., Giza-Poleszczuk A., 2004: Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społeczne. Warszawa: "Scholar".
• Lofland L.H., 2007: The Public Realm. Exploring the City's Quintessential Social Territory. London: Aldine Transaction a division of Transaction Publishers.
• Lynch K., 1960: The Image of the City. Cambridge: MIT Press.
• Madanipour A., 2003: Public and Private Spaces of the City. London: Routledge.
• Madurowicz M., 2002: Sfera sacrum w przestrzeni miejskiej Warszawy. Warszawa: Dialog.
• Makowski G., 2004: Świątynia konsumpcji. Geneza i społeczne znaczenie centrum handlowego. Warszawa: Trio.
• Nawratek K., 2008: Miasto jako idea polityczna. Kraków: Korporacja Ha!art.
• Nawrocki T., 2005: Miasto bez centrum? Centrum Katowic w oczach mieszkańców. W: B. Jałowiecki, A. Majer, M.S. Szczepański, red.: Przemiany miasta. Wokół socjologii Aleksandra Wallisa. Warszawa: "Scholar".
• Nawrocki T., 2006: Trwanie i zmiana lokalnej społeczności górniczej. Na przykładzie Murcek. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Nawrocki T., 2009: Śląskie Detroit - śląska Siena? Kilka uwag o przestrzeni publicznej dwóch śląskich miast. W: G. Gorzela k, M.S. Szczepański, W. Ślęzak- Tazbir, red.: Człowiek - miasto - region. Związki i interakcje. Księga jubileuszowa profesora Bohdana Jałowieckiego. Warszawa: "Scholar".
• Orenowicz W., 2007: Centrum atrybutem miejskości. "Urbanista", nr 1.
• Sekuła E.A., 2009: Niczyje jest miasto. Architekci, urbaniści i projektanci przestrzeni publicznej mówią o Warszawie. W: B. Jałowiecki , E.A. Sekuła, M. Smętkowski , A. Tucholska: Warszawa. Czyje jest miasto? Warszawa: "Scholar".
• Szczepański M.S., 1991: "Miasto socjalistyczne" i świat społeczny jego mieszkańców. Warszawa: Europejski Instytut Rozwoju Lokalnego i Regionalnego.
• Sztumski J., Wódz J., red., 1985: Wybrane problemy przeobrażeń społecznych Górnego Śląska. Wrocław-Warszawa: PAN Oddział w Katowicach, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Wallis A., 1979: Informacja i gwar. Warszawa: PIW.
• Wnuk-Lipiński E., 2008: Socjologia życia publicznego. Warszawa: "Scholar".
• Zagała Z., 2009: W drodze do dojrzałego społeczeństwa obywatelskiego. W: M.S. Szczepański, Z. Zagała, red.: Chaos oswojony? Województwo śląskie i jego społeczne metamorfozy. Katowice: Gnome.
• Ziółkowski J., 1955: Rozwój demograficzny i przestrzenny Stalinogrodu na tle warunków społeczno-geograficznych. "Przegląd Zachodni", nr 9.
• Zukin S., 2008: The Cultures of Cities. Oxford: Blackwell Publishing.
• Raport: Firma Jones Lang LaSalle, Główne ulice handlowe, http://qbusiness.pl/uploads/ Raporty/jllulice2010.pdf (data dostępu: 10 maja 2010).
• Smagacz M., 2007: Młodzież w centrum handlowo-rozrywkowym. http://www.archiwum. mlodziez.info/images/mpppm.pl/GALERIA_RAPORT_08.01.pdf (data dostępu: 31 sierpnia 2010).shttp://www.kongreskultury.pl (data dostępu: 5 stycznia 2010).
• http://poznan.gazeta.pl/poznan/1,37175,7855710,Cierpienia_Swietego_Marcina_czyli_o_ dobijaniu_ulicy.html (data dostępu: 10 maja 2010).