Obaj nosili imię Henryk i obaj byli wybitnymi intelektualistami XX wieku - Bergson filozofem a Fabre biologiem i przyrodoznawcą. W ostatnich latach życia Fabre'a, Bergson wielokrotnie wyrażał wobec niego szacunek i podziw, wspierał również ruch celebrujący jego dokonania. Sprawiło to biologowi wielką radość. Obaj intelektualiści mieli okazję się poznać, niestety jednak, nie doszło między nimi do konfrontacji teorii naukowych. Bergson przyjął teorię Fabre'a w kontekście sformułowanego przez siebie intuicjonizmu i sklasyfikował jako 'twórczą ewolucję'. To od Fabre'a Bergson nauczył się, że pszczoły, mrówki i inne skrzydlate owady posiada-ją niezależny byt i są wyposażone w instynkt i na tej podstawie wyodrębnił nową grupę. Przy okazji formułowania swej teorii Bergson odnosi się do dokonań Fabre'a, chwaląc je. W swej celebracji Fabre'a, Bergson miał po-parcie innych wielkich tego czasu - zaliczali się do nich Henri Poincaré, jeden z najsłynniejszych matematyków czasów nowożytnych, Edmond Rostand, poeta i dramaturg południowej Francji a zarazem członek Académie Fançaise, Romain Rolland, który odebrał nagrodę Nobla z literatury w 1915r i wreszcie Maurice Maeterlinck, który odebrał nagrodę Nobla z literatury w roku 1911. Już wtedy Bergson swoją teorią o twórczej ewolucji z 1907 roku wzbudził sensację w całej Europie. Czy Fabre, którego metodą naukową była obserwacja i doświadczenie znał wówczas teorię Kiyokazu Nakatomi Społeczeństwo i Edukacja - Międzynarodowe Studia Humanistyczne Nr 1/2009 52 Bergsona i po prostu ją rozwinął i zinterpretował, tego nie wiemy. Wiemy natomiast, że objawił się Fabre jako zdecydowany krytyk teorii Darwina. Z dzieł Fabre'a nie wynika, jakoby jego teorie były interpretacją Bergsona, czy zaprzeczeniem Bergsona. Potwierdził to również uczeń Fabre'a Dr. G. V. Legros, który stwierdził, że szanujący Bergsona Fabre nie miał powodu z nim polemizować, co więcej, dla idącego ścieżką anty-ewolucji Fabra, teo-ria L' évolution créatrice nie była do powzięcia. Tu jednak sytuacja nieco się komplikuje. Fabre odrzucił teorię ewolucji Darwina, nie odrzucił jednak przechodzenia zmian przez organizmy żywe oraz różnicowania się i adaptacji roślin. Z jednej strony ostro krytykował teorię Darwina, z drugiej dostarczał materiałów ją popierających, sytuacja jest niejednoznaczna. Koronnym argumentem Fabre'a był zarzut, że na podstawie tak niewielkiego materiału badawczego, tzn. eksperymentów i obserwacji, wysnucie tak ogólnej, 'filozoficznej' teorii jest daleko posunietą przesadą. Z drugiej strony Bergson zaproponował 'twórczą ewolucję' jako wielką kosmiczną teorię ewolucji. W tej pracy, poprzez analizę teorii twórczej ewolucji Bergsona i nie-ewolucji Fabre'a, chciałbym otworzyć nowy horyzont filozofii i biologii. (fragment tekstu)
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.