Neoliberalizm jako strukturalna przyczyna kryzysu a poszukiwanie dróg naprawy

• Autorzy: Jerzy Żyżyński

Warianty tytułu

Neo-liberalism - a Structural Source of the Crisis and the Search for Remedial Measures

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rzeczywiste przyczyny kryzysu nie tkwią w błędach bankowców czy zachłanności finansistów. Rzeczywistej przyczyny kryzysu należy szukać w strukturalnych zmianach, jakie miały miejsce w światowej gospodarce, a zwłaszcza w gospodarce amerykańskiej, w okresie ostatnich kilkudziesięciu lat. Podłożem tych zmian było zasadnicze przestawienie sposobu myślenia w polityce ekonomicznej państw zachodnich – była to ideologia, która zaczęła dominować od przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych: ideologia neoliberalna. Jej konsekwencją były zmiany strukturalne, które ostatecznie doprowadziły do kryzysu. Autor poddaje krytyce podstawy teoretyczne polityki ekonomicznej realizowanej w ramach ideologii neoliberalnej i analizuje podstawowe jej skutki: wzrost nierówności i finansyzację (financialization) gospodarek, która polegała na eksplozywnym wzroście rynków finansowych i oderwaniu się ich od realnej gospodarki. Stawia tezę, że problem kryzysu nie zostanie rozwiązany jeśli nie sięgnie się do strukturalnych jego przyczyn, jakie wywołał neoliberalizm. Twierdzi, że po pierwsze, trzeba zmniejszyć nierówności w podziale dochodów – temu powinien służyć powrót do progresywnych systemów podatkowych; i po drugie, trzeba ograniczyć rynki finansowe przez powrót do stabilizujących system finansowy regulacji, podobnych do amerykańskiej ustawy Glass-Steagall Act. (abstrakt oryginalny)

EN

The real causes of the crisis are outside the errors made by bankers or the greed of financiers. Its true source should be attributed to structural changes that took place during recent decades in the world economy, and especially in the US. These changes are rooted in the basic alteration of the line of thought in economic policies by the Western countries. Since late 1970. this line was dominated by the neo-liberal ideology. The author critically assesses theoretical foundations of economic policies carried out in the framework of neo-liberal doctrine and analyses their main outcomes: increase of inequalities as well as the excessive financialization of economies. The latter depended on the explosive growth of financial markets and their departure from the real economy. The thesis formulated by the author is: the problem of the contemporary crisis cannot be solved unless its structural causes, fuelled by the neo-liberal ideology, are addressed. In the first place the inequalities in income distribution should be reduced (return to the progressive taxation systems should help in this case), and secondly, the financial markets should be subjected to stricter regulations that would stabilize financial system. The return to the ideas similar to these that supported the Glass-Steagall Act would be helpful in this area. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Neoliberalizm; Kryzys finansowy; Podział dochodów; Rynki finansowe; Zmiany strukturalne

EN

Neoliberalism; Financial crisis; Income division; Financial markets; Structural changes

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 2
• Strony: 163--188

Twórcy

autor

Jerzy Żyżyński

Bibliografia

• Barro R.J., Makroekonomia, PWE, Warszawa 1997.
• Dicken R, Global Shift: Reshaping the Global Economic Map in the 21st Century, Guilford Press, New York 2003.
• Domańska E., Wokół interwencji państwa w gospodarkę, PWN, Warszawa 1992.
• Dore R., Stock Market Capitalism: Welfare Capitalism: Japan and Germany vs. the Anglo-Saxons, Oxford University Press, Oxford 2002.
• Economic Report of the President: 2007 Report Spreadsheet Tables, Tables B-1 and B-91 (za: http://en.wikipedia.org/wiki/Financialization)
• Gilbody J., The UK Monetary & Financial System, London New York 1988.
• Harvey D., Neoliberalizm. Historia katastrofy, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2008 (A Brief History of Neoliberalism, Oxford University Press 2005).
• Keynes J.M., Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, Warszawa 1985.
• Kristol L, Rationalism in Economics, w: The Crisis in Economic Theory, red. D. Bell, I. Kristol, New York 1981.
• Kristol I, Toward a "New" Economics, "The Wall Street Journal", 09.05.1977.
• Rocznik Statystyczny, GUS, Warszawa 2007. Rocznik Statystyczny, GUS, Warszawa 2008.
• Schäfer D., Porsche makes €6.8 bn from VW trades, "Financial Times", 09.11.2008.
• Spencer Milton H., Contemporary Macroeconomics, New York 1977.
• Stiglitz J., Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
• Stiglitz J. E., Kryzys wymusi globalną reformę, "Dziennik", 22.11.2008.
• Szef HSBC krytykuje rządowe dofinansowywanie banków, "Financial Times", 11.11.2008.
• Toporowski J., The End of Finance: The Theory of Capital Market Inflation, Financial Derivatives and Pension Fund Capitalism, London 2000.
• Toporowski J., Theories of Financial Disturbancies, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK, Northampton, MA, USA 2005.
• Żyżyński J., Direct or Indirect Taxes, Proportional or Progressive Ones with or without Reliefs - Arguments for Discussion, w: Management in Poland after Accession to the EU Selected Aspects, red. A.Z. Nowak, B. Glinka, P. Hensel, WWZ, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa 2007.
• Żyżyński J., Pieniądz a transformacja gospodarki, Wydawnictwa UW, Warszawa 1998.
• Żyżyński J., Podatki bezpośrednie czy pośrednie, liniowe, czy progresywne, z ulgami, czy bez ulg - argumenty do dyskusji "Problemy Zarządzania" 2005, nr 4.
• Żyżyński J., Stopa podatkowa jako konsekwencja struktury gospodarczej, "Ekonomista" 2008, nr 3.
• Żyżyński J., The State Budget and the Tax Rate, w: Global Economy in Search of New Ideas and Concepts, red. Mina Baliamoune-Lutz, Alojzy Z. Nowak, Jeff Steagall, UNF, Coggin College of Business, Warsaw-Jacksonville 2008a.