Epidemics and Financial Crises in the Past and in Our Times

• Autorzy: Wiesław Łuczyński

Warianty tytułu

Epidemie i kryzysy finansowe w przeszłości i współcześnie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The analysis of banking in the late Middle Ages revealed that the same scheme of banking development was also observed in ancient Greece and Rome: at the beginning the legal principles of the Justinian Code (Corpus Iuris Civilis) were observed by the banks, they kept 100% of reserves. Then after some time, those principles were infringed, and the bankers started to lend money from the demand deposits, often granting it to the rulers. It led to banking based on fractional reserve and artificial credit expansion, where fractional reserve, which initially seemingly accelerated economic growth. The process ended with a general economic crisis and the bankruptcy of banks. It is a historic principle that the change of the role of banks from financial agents to the creators of loans and credits from demand deposits, in conditions of banking based on fractional reserves and the lack of support from a central bank (or similar institution), always leads to the bankruptcy of banks, decrease of money supply (in loans and deposits), and economic recession. It is surprising that nowadays studies of the crisis situation are based on the Malthus interpretation. The representatives of inflationary interpretation of history obstinately indicate the positive aspect of social and demographic disasters (wars, pandemics, earthquakes, tsunami etc.) as the factors which drive the economic boom. Neither an epidemic, nor shock therapy is a factor which can re-establish economic boom. The economic recession would have ended sooner or later after correcting the wrong investment decisions (made during the credit expansion period), owing to the money appreciation, the prices decline and limiting cash balances of the population. According to the Chicago school, the epidemics and different forms of shock therapy change only the relation of utility of the present goods to the utility of future goods. The disasters cause the rapid increase of the time preference. Then, the economic actors suspend their time-consuming actions, because they expect to achieve more valuable goals in the nearest future. In this kind of situation, as people's voluntary savings decrease, there occurs withdrawal from stages of production which are far from consumption, and transfer to the consumption-nearest stages. The market interest rate grows, which reduces the value of fixed capital assets and investments therein, the prices of consumer goods go up, real wages and benefits fall down, which encourages capitalists to replace capital with relatively cheaper labour. The drop in the capital-output ratio leads to a drop in labour productivity, radical reduction of the supply of consumer goods and services, increase of their prices, and consequently, general society impoverishment.(original abstract)

Analiza bankowości w późnym średniowieczu ujawnia schemat rozwoju bankowości obserwowany już w starożytnej Grecji i Rzymie: banki początkowo przestrzegały zasad prawnych Kodeksu Justyniana (Corpus Iuris Civilis), utrzymując stuprocentową stopę rezerw. Z czasem zasady te były naruszane, a bankierzy zaczynali pożyczać pieniądze z depozytów na żądanie - często właśnie rządzącym. Prowadziło to do bankowości opartej na rezerwie cząstkowej i sztucznej ekspansji kredytu, co napędzało wyraźny wzrost gospodarczy. Proces ten kończył się ogólnym kryzysem gospodarczym oraz upadłością banków. Jest historyczną prawidłowością, że zmiana roli banków z pośredników finansowych na kreatorów pożyczek i kredytów z depozytów na żądanie w warunkach bankowości opartej na rezerwie cząstkowej i braku wsparcia banku centralnego (lub podobnej instytucji) zawsze prowadzi do bankructwa banków, spadku podaży pieniądza (pożyczek i depozytów) i recesji gospodarczej. Zaskakujące jest utrzymywanie się interpretacji maltuzjańskiej we współczesnych badaniach sytuacji kryzysowych. Przedstawiciele inflacyjnej interpretacji historii uparcie wskazują na pozytywny aspekt katastrof społecznych i demograficznych (wojny, pandemie, trzęsienia ziemi, tsunami itp.) jako czynników sprzyjających ożywieniu gospodarczemu. To nie zaraza czy szokowa terapia są czynnikami przywracającymi ożywienie gospodarcze. Recesja gospodarcza zakończyłaby się prędzej czy później po korekcie błędnych decyzji inwestycyjnych (podjętych w okresie ekspansji kredytowej) dzięki aprecjacji pieniądza, spadkowi cen i ograniczeniu sald gotówkowych ludności. Epidemie i różne formy terapii szokowej według recept szkoły chicagowskiej zmieniają jedynie stosunek użyteczności dóbr teraźniejszych do użyteczności dóbr przyszłych. Katastrofy powodują gwałtowny wzrost preferencji czasowej. Podmioty gospodarcze zawieszają wówczas czasochłonne działania, ponieważ spodziewają się osiągnąć wartościowsze cele w najbliższej przyszłości. W tych warunkach, w następstwie spadku dobrowolnych oszczędności ludności, następuje odwrót od produkcji w odległych od konsumpcji etapach i przenoszenie jej na etapy najbliższe. Powoduje to wzrost stopy procentowej, spadek wartości trwałych dóbr kapitałowych oraz inwestycji w ich wytwarzanie, wzrost cen dóbr konsumpcyjnych, spadek płac realnych i rent, co skłania kapitalistów do zastępowania kapitału względnie tańszą pracą. Spadek kapitałochłonności produkcji oznacza spadek produktywności pracy, radykalne zmniejszenie podaży dóbr i usług konsumpcyjnych, dalszy wzrost ich cen i w konsekwencji ogólne zubożenie społeczeństwa. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Financial crisis; Banking; Banking history; Illness; Anthropology

PL

Kryzys finansowy; Bankowość; Historia bankowości; Choroby; Antropologia

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 219
• Strony: 71--94

Twórcy

autor

Wiesław Łuczyński

• Poznań University of Economics, Poland

Bibliografia

• Baran J., 2005, Koncert dla nosorożca. Dziennik poety z przełomu wieków, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Boccaccio. Dekameron, 1986, t. 1, PIW, Warszawa.
• Cipolla C.M., 1982, The Monetary Policy of Fourteenth-century Florence, University of California Press, Berkeley, Los Angeles, London.
• Conrad J., 1987, Dzielą wybrane, t. 7, PIW, Warszawa.
• Friedman M. i R., 1994, Wolny wybór, Wydawnictwo Panta, Sosnowiec.
• Galeano E., 1983, Otwarte żyły Ameryki Łacińskiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Gulisano P., 2007, Pandemie, Od dżumy do ptasiej grypy, Wydawnictwo W Drodze, Poznań.
• Hardt M., Negri A., 2005, Imperium, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa.
• Hicks J., 1973, Capital and Time: a Neo-Austrian theory, Clarendon Press, Oxford.
• Iliada, 1990, in: Homer: Dzieła, tłum. F.K. Dmochowski, PIW, Warszawa.
• Kapuściński R., 2008, Lapidaria I-III, Biblioteka Gazety Wyborczej, Warszawa.
• Kierkegaard S., 1982, Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć, PIW, Warszawa.
• Klein N., 2007, The Shock Doctrine. The Rise of Disaster Capitalism, Metropolian Books. NY (Polish translated: Klein N., 2009, Doktryna szoku. Jak współczesny kapitalizm wykorzystuje klęski żywiołowe i kryzysy społeczne, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa).
• Klein N., 2009, Doktryna szoku. Jak współczesny kapitalizm wykorzystuje klęski żywiołowe i kryzysy społeczne, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa.
• Kopaliński W., 1985, Słownik mitów i tradycji kultury, PIW, Warszawa.
• Krokiewicz A., 2000, Dzieła, t. 3, Sokrates. Etyka Demokryta i hedonizm Arystypa, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
• Krzak Z., 2007, Od matriarchatu do patriarchatu, Wydawnictwo TRIO, Warszawa.
• Lucretius Carus Titus. O naturze wszechrzeczy, 1994, tłum. G. Żurek, PIW, Warszawa.
• Malinowski B., 1986, Dzieła, t. 3, PWN, Warszawa.
• Malinowski B., 2000, Dzieła, t. 8, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Malinowski B., 2000a, Dzieła, t. 9, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Malinowski B., 2001, Dzieła, t. 10, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Malthus T.R., 2007, Prawo ludności, Wydawnictwo Jirafa Roja, Warszawa.
• Mises L. von, 2007, Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii, Wydawnictwo Instytut Ludwiga von Misesa, Warszawa.
• Moszyński K., 1996, Ludy pasterskie. Ich kultura materialna oraz podstawowe wiadomości o formach współżycia zbiorowego, o wiedzy, życiu religijnym i sztuce, Wydawnictwo "Pro Filia" UŚ, Cieszyn.
• Naphy W., Spicer A., 2004, Czarna Śmierć, PIW, Warszawa.
• 0'Neill E., 1973, Teatr, PIW, Warszawa.
• Platon, 1986, in: Timajos. Kritias albo Atlantyk, PWN, Warszawa.
• Platon. Dialogi, 1993, Unia Wydawnicza "Verurn", Warszawa.
• Psalms,pp.544-611, in: The Holy Bibel. King James Versio,. CollinsBible.
• Ruffie J., Sournia J.C., 1996, Historia epidemii. Od dżumy do AIDS, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
• Sachs J., 2006, Koniec z nędzą. Zadanie dla naszego pokolenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Smith A., 2007, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Smith Z., 2001, White Teeth, Penguin Books, London.
• Soto J.H. de, 2009, Pieniądz, kredyt bankowy i cykle koniunkturalne, Instytut Ludwiga von Misesa, Warszawa.
• Tukidydes. Wojna peloponeska, 1988, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa.