Systemy ekspertowe we wspomaganiu procesów zarządzania wiedzą w organizacji

• Autorzy: Krzysztof Michalik
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Teoria i praktyka zarządzania od dawna poszukuje metod i narzędzi umożliwiających realizację funkcji zarządzania w organizacji. Od czasów rozwiązań zaproponowanych przez wybitnych ekonomistów, jak np. Karol Adamiecki, który opracował m.in. chronometraż w procesie planowania, pojawiło się wiele metod i narzędzi doskonalących zarządzanie zasobami organizacji oraz jej procesami. Tak duży postęp nie byłby możliwy, gdyby nie sięgnięto po rozwiązania oparte na współczesnych technologiach informatycznych. Informatyka od wielu lat skutecznie wspomaga procesy zarządzania w organizacjach, choćby w postaci zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania (np. klas MRP lub ERP), systemów wspomagania decyzji (SWD) czy od pewnego czasu systemów określanych jako Business Intelligence. W wielu obszarach zarządzania organizacją pozycja i rola technik informatycznych jest zatem dobrze rozumiana i ugruntowana. ZW jest jednak względnie młodą dyscypliną, a wspomaganie jej procesów ogranicza się wyłącznie do niektórych tradycyjnych technologii informatycznych, tj. niezwiązanych z osiągnięciami w dziedzinie sztucznej inteligencji, zwłaszcza w postaci SE. Widać wyraźnie potrzebę doskonalenia ZW poprzez wspomaganie określonych procesów środkami informatycznymi. Jak jednak zauważono w pracy, konwencjonalne technologie informatyczne - z uwagi na dużą specyfikę ZW jako dziedziny, w której przedmiotem zarządzania jest wiedza - wykazują wiele słabości i ograniczeń, jak choćby wspomniany przez autora we wstępie paradoks zastosowań informatyki tradycyjnej w obszarze ZW, związany z utratą jawności wiedzy. Dlatego fakt ten był inspiracją dla autora do zbadania innych możliwości, konkretnie technologii systemów ekspertowych i inżynierii wiedzy jako nowoczesnych środków do wspomagania wybranych procesów ZW. Wniesienie wkładu do teorii ZW w zakresie wiedzy o możliwościach jego wspomagania przez tę technologię i metodologię oraz przekonanie autora o słuszności postawionej tezy również stanowiły inspirację do napisania tej książki. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Zarządzanie wiedzą; Organizacja i zarządzanie; Informatyka; Systemy ekspertowe; Wiedza w organizacji; Informatyczne systemy zarządzania; Systemy Business Intelligence; System PC-Shell

EN

Knowledge management; Organisation and management; Information science; Expert systems; Knowledge in organization; Management Information Systems; Business Intelligence systems; PC-Shell system

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2014
• Strony: 237

Twórcy

autor

Krzysztof Michalik

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Abramowicz et al., Nowoczesne technologie wspierające rozwój człowieka uczącego się i tworzącego, [w:] Zarządzanie wiedzą w systemach informacyjnych, red. W. Abramowicz, A. Nowicki, M.L. Owoc, Wydawnictwo AE, Wroclaw 2004.
• Acquisition Planning for Arctic C4ISR with Commercial Satellite Imagery, http://centreforforeignpolicystudies.dal.ca/conf07/show_abstract.php?id=19 (dostęp: 5.10.2012).
• Aikens J.S. et al., PUFF: An Expert System for Interpretation of Pulmonary Function Data, [w:] Readings in Medical Artificial Intelligence: The First Decade, eds. B.C. Clancey, E.H. Shortliffe, Addison-Wesley, Reading MA 1984.
• Akerkar R.A., Sajja P.S., Knowledge-Based Systems, Jones and Bartlett Publishers, Boston 2010.
• Artificial Intelligence Terminology - A Reference Guide, ed. C. Beardon, Wiley, New York 1989.
• Aucagne N. et al., SEMAPI: An Expert System for Public Administration Procurement, [w:] Expert Systems in Public Administration - Evolving Practices and Norms, eds. I.Th. Snellen et al., Elsevier, Amsterdam 1989.
• Baborski A., Wiedza i sztuczna inteligencja, [w:] Elementy systemów ekspertowych, cz. 1: Sztuczna inteligencja i systemy ekspertowe, red. M. Owoc, Wydawnictwo AE, Wroclaw 2006.
• Back B. et al., Finance and Investments, [w:] The Handbook of Applied Expert Systems, ed. J. Liebowitz, CRC Press, New York 1998.
• Baquiast J.P, Bedel A., Expert Systems in French Public Administration, [w:] Expert Systems in Public Administration - Evolving Practices and Norms, eds. I.Th. Snellen et al., Elsevier, Amsterdam 1989.
• Barrett M.L., Beerel A.C., Expert Systems in Business: A Practical Approach, Wiley, New York 1988.
• Beckman T., The Current State of Knowledge Management, CRC Press, London 1999.
• Ben-ari M., Logika matematyczna w informatyce, WNT, Warszawa 2005.
• Beyon-Davies P., Systemy baz danych, WNT, Warszawa 2003.
• Bourcier D., The Expert System BRUITLOG and the MAIRLOG Project, [w:] Expert Systems in Public Administration - Evolving Practices and Norms, eds. I.Th. Snellen et al., Elsevier, Amsterdam 1989.
• Brookes B.C., The Foundations of Information Science, part 1: Philosophical Aspects, "Journal of Information Science" 1980, 2(3/4).
• Brown C. et al., Accounting and Auditing, [w:] The Handbook of Applied Expert Systems, ed. J. Liebowitz, CRC Press, New York 1998.
• Brownston L. et al., Programming in OPS5. An Introduction to Rule-Based Programming, Addison-Wesley, Reading MA 1985.
• Brzóska J., Palucha K., Pyka J., Zarządzanie wiedzą jako determinanta funkcjonowania nowoczesnych przedsiębiorstw energetycznych, [w:] Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej pt. Zarządzanie wiedzą a procesy restrukturyzacji i rozwoju przedsiębiorshv, Krynica 26-28.X.2000 r., AE, Kraków 2000.
• Buchanan B.G., Shortliffe E.H., Rule-Based Expert Systems. The MYCIN Experiments of the Stanford Heuristic Programming Project, Addison-Wesley, Reading MA 1984.
• Building Expert Systems, eds. F. Hayes-Roth, D.A. Waterman, D.B. Lenat, Addison- Wesley, Reading MA 1983.
• Cardillo E. et al., A Methodology for Knowledge Acquisition in Consumer-Oriented Healthcare, [w:] Knowledge Discovery, Knowledge Engineering and Knowledge Management, eds. A. Fred et al., Springer, Berlin 2011.
• Chae Y.M., Expert Systems in Medicine, [w:] The Handbook of Applied Expert Systems, ed. J. Liebowitz, CRC Press, New York 1998.
• Chandler J.S., Liang T.P., Developing Expert Systems for Business Applications, Meril Publishing Company, London 1990.
• Cichosz P., Systemy uczące się, WNT, Warszawa 2000.
• Craig I., Blackboard Systems, Ablex Publishing Corporation, Norwood NJ 1995.
• Craig I., Formal Specification of Advanced Al Architectures, Ellis Horwood Series in Artificial Intelligence, Ellis Horwood, Chichester 1991.
• Dalen J.Chr. van, Knowledge Organized: Expert Systems in Local Government, [w:] Expert Systems in Public Administration. Evolving Practices and Norms, eds. I.Th.M. Snellen et al., Elsevier, Amsterdam 1989.
• Davenport T.H., Prusak L., Working Knowledge. How Organization Manage What They Know, HBS Press, Boston 2000.
• Debenham J., Knowledge Engineering. Unifying Knowledge Base and Database Design, Springer, Berlin 1998.
• Debevoice T., Business Process Management with Business Rules Approach. Implementing the Service Oriented Architecture, Tipping Point Solutions, Roanoke 2007.
• DeLong D., Lost Knowledge. Confronting the Threat of an Aging Workforce, Oxford University Press, Oxford 2004.
• Dijkstra E. W., The Humble Programmer, ACM Turing Award Lecture 1972.
• Duda R.O. et al., Model Design in the PROSPECTOR Consultant Program for Mineral Exploration, [w.] Expert Systems in the Microelectronic Age, ed. D. Michie, Edinburgh University Press, Edinburgh 1978.
• Dungan C.W., Chandler J.S., Auditor: A Microcomputer-based Expert System to Support Auditors in the Field, "International Journal of Knowledge Engineering", October 1985.
• Durkin J., History and Applications, [w:] Expert Systems - The Technology of Knowledge Management and Decision Making for 21s1 Century, ed. C. Leondes, Academic Press, New York 1999.
• Durkin J., Tools and Applications, [w:] Expert Systems. The Technology of Knowledge Management and Decision Making for the 21s' Century, Vol. 4, ed. C.T. Leondes, Academic Press, New York 2001.
• Efektywne zarządzanie a sztuczna inteligencja, red. A. Baborski, Wydawnictwo AE, Wroclaw 1994.
• Ellis Ch., Expert Knowledge and Explanation. The Knowledge-Language Interface, Ellis Horwood, Chichester 1989.
• Encyclopedia of Artificial Intelligence, Vol. 1, ed. S.C. Shapiro, Wiley, New York 1990.
• Expert Systems. The Technology of Knowledge Management and Decision Making for the 21s' Century, ed. C.T. Leondes, Academic Press, New York 2001.
• Fathi M., Holland A., Modelling Uncertainties in Advanced Knowledge Management, [w:] Knowledge Discovery, Knowledge Engineering and Knowledge Management, eds. A. Fred et al., Communications in Computer Science 128, Springer, Berlin 2011.
• Ferber J., Multi-Agent Systems. An Introduction to Distributed Artificial Intelligence, Addison-Wesley, Reading MA 1999.
• Feigenbaum E.A., Expert Systems in the 1980s, [w:] State of the Art Report on Machine Intelligence, ed. A. Bond, Pergamon-Infotech, Maidenhead 1981.
• Fields D.R., Drugi mózg. Rewolucja w nauce i medycynie, Prószyński i S-ka, Warszawa 2009.
• Gamble P.R., Blackwell J., Knowledge Management. A State of the Art Guide, Kogan Page, London 2001.
• Gardner K., Position Paper for the International Knowledge Management Congress, 1995.
• Gardner H. et al., Inteligencja. Wielorakie perspektywy, WSiP, Warszawa 2001.
• Gierszewska G., Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2011.
• Goczyła K., Ontologie w systemach informatycznych, Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa 2011.
• Goldberg A., Smalltalk-80. The Interactive Programming Environment, Addison-Wesley, Reading MA 1984.
• Goldberg A., Robson D., Smalltalk-80. The Language and Its Implementation, Addison- Wesley, Reading MA 1983.
• Gołuchowski J., Inteligentna diagnoza ekonomiczna, Wydawnictwo AE, Katowice 1997.
• Gołuchowski J., Technologie informatyczne w zarządzaniu wiedzą w organizacji, Wydawnictwo AE, Katowice 2007.
• Goonatilake S., Khebbal S., Intelligent Hybrid Systems, Wiley, New York 1995.
• Graham I., Business Rules Management and Service Oriented Architecture, Wiley, Chichester 2006.
• Gregory S., Parallel Logic Programming in PARLOG. The Language and Its Implementation, Addison-Wesley, Reading MA 1987.
• Gutt T., Michalik K., Eksperymentalny system ekspercki do diagnostyki procesów technologicznych MOS przy użyciu struktury próbnej, PWN, Warszawa 1989.
• Hagan J.M. et al., Using a Neurofuzzy Expert System to Address Ambiguity Problems in Debt/equity Issues of Closely Held Corporations, "Academy of Accounting and Financial Studies Journal" January 2002, Vol. 6, Iss. 1, http://www.fi-eepatentsonlitie.com/ article/Academy-Accounting-Financial-Studies-Joumal/179817604.html (dostęp: 30.07.2012).
• Hahn F., Prognozy ekonomiczne, [w:] S. Hawking et al., Przewidywanie przyszłości, Amber, Warszawa 1996.
• Halesa C., Mikuła B. (red.), Społeczeństwo informacyjne. Gospodarka, technologie, procesy, Wydawnictwo UE, Kraków 2011.
• Halle B. von, Business Rules Applied - Building Better Systems Using the Business Rules Approach, Wiley, New York 2002.
• The Handbook of Artificial Intelligence, eds. A. Bair, E.A. Feigenbaum, Vol. I, William Kaufman, Los Altos CA 1981.
• Harmon P., King D., Expert Systems. Artificial Intelligence in Business, Wiley, New York 1985.
• Hawking S., Przyszłość wszechświata, [w:] S. Hawking et al., Przewidywanie przyszłości, Amber, Warszawa 1996.
• Heuer S. et al., INVEST: An Expert System for Financial Investments, "IEEE Expert", Summer 1988.
• Hoog R. de, Methodologies for Building Knowledge Based Systems: Achievements and Prospects, [w:] The Handbook of Applied Expert Systems, ed. J. Liebowitz, CRC Press, New York 1998.
• Howe L., Wprowadzenie: przewidywanie przyszłości, [w:] S. Hawking et al., Przewidywanie przyszłości, Amber, Warszawa 1996.
• Huntington D., Knowledge-Based Systems: A Look at Rule-Based Systems, [w:] Knowledge Management Handbook, ed. J. Liebowitz, CRC Press, New York 1999.
• Informatyka ekonomiczna, red. E. Niedzielska, Wydawnictwo AE , Wrocław 1998.
• Inteligentna komputerowa gra strategiczna w Internecie IKGSwI AE2000, red. S. Stanek, J. Mika, H. Sroka, Wydawnictwo AE, Katowice 1999.
• Inteligentne systemy w zarządzaniu. Teoria i praktyka, red. J.S. Zieliński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Inżynieria wiedzy 2, red. J. Gołuchowski, Difin, Warszawa 2012.
• Ivesand B., Gersting A., Implementing Knowledge Management: Lessons Learned, "Knowledge Management" 1998, Vol., 1 Iss. 4, http://www.ikmagazine.com/xq/ asp/sid.0/articleid.5D995C45-F865-4EBB-A0242689C9916 AOE/eTitle. Implementing _Knowledge_Management_Lessons_Learned/qx/display.htm (dostęp: 12.10.2012).
• Jackson P., Introduction to Expert Systems, third edition, Addison-Wesley, Reading MA 1999.
• Jakubczyc J.A., Mach M.A., Wiedza a czas. Ewolucja wiedzy i wnioskowanie temporalne, Wydawnictwo UE, Wrocław 2007.
• Jashapara A., Zarządzanie wiedzą. Zintegrowane podejście, PWE, Warszawa 2006.
• Kaczmarska B., System ekspertowy wspomagania decyzji podatkowych w małych i średnich przedsiębiorstwach, Akademia Ekonomiczna, Kraków 2005 (praca doktorska).
• Kania K., Towards Semantic Representation of Maturity Models, [w:] Business Informatics, 21, Wydawnictwo UE, Wroclaw 2011.
• Karr C.L., Design of an Adaptive Fuzzy Logic Controller Using a Genetic Algorithm, Proc. of Fourth Genetic Algorithms Conference 1991.
• Keeney S., Hasson F., McKenna H.P., A Critical Review of the Delphi Technique as a Research Methodology for Nursing, abstract: http://www.ncbi.nlm.nili.gov/pubmed/ 11223060 (dostęp: 16.07.2012); pełna wersja artykułu w: "International Journal Nursing Studies" April 2001, 38(2).
• Kendal S., Creen M., An Introduction to Knowledge Engineering, Springer, London 2007.
• Kielan K., The Use of the Salomon Computer Expert System in the Diagnosis of Depression, "European Psychiatry" 1997, Vol. 12, Suppl. 2.
• Kielan K., Kucharska-Pietura K., Kwiatkowska M., Michalik K., Węgrzyn-Wolska K., PHOENIX - Al Technology in Neuroscience Evidence Base Medicine, [w:] Technologie wiedzy w zarządzaniu publicznym'08, red. J. Gołuchowski, A. Frączkiewicz - Wronka, Wydawnictwo UE, Katowice 2008.
• Kielan K., Michalik K., Code-dd: system ekspercki do diagnostyki depresji, [w:] Materiały wydane z okazji 40-1ecia Kliniki Psychiatrii Akademii Medycznej w Lublińcu, Lubliniec 1993.
• Kierzkowski Z., Elementy informatyki, PWN, Warszawa 1978.
• Kisielnicki J., Sroka H., Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla zarządzania, Placet, Warszawa 2004.
• Kisielnicki J., Turyna J., Decyzyjne Systemy Zarządzania, Difin, Warszawa 2012.
• Klonowski Z.J., Systemy informatyczne zarządzania przedsiębiorstwem. Modele rozwoju i właściwości funkcjonalne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2004.
• Knowledge Management and Its Integrative Elements, eds. J. Liebowitz, L.C. Wilcox, CRC Press, London 1997.
• Komputerowe wspomaganie zarządzania przedsiębiorstwem, red. L. Kiełtyka, Informatyka w Zarządzaniu, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2000.
• Koob A., U źródła naszych myśli, Wydawnictwo Sonia Draga, Warszawa 2010.
• Kotarbiński T., Elementy teorii poznania logiki formalnej i metodologii nauk, PWN, Warszawa 1986.
• Kowalczyk A., Nogalski B., Zarządzanie wiedzą. Koncepcja i narzędzia, Difin, Warszawa 2007.
• Kowalski R.A., Algorithm = Logic + Control, CACM, August 1979.
• Kowalski R.A., A Logic-Based Calculus of Events, Department of Computing, Imperial College, London 1985.
• Kowalski R.A., Logic for Problem Solving, North-Holland, New York 1979.
• Kulikowski C.A., Weiss S.M., Representation of Expert Knowledge for Consultation: The CASNET and EXPERT Projects, [w:] Artificial Intelligence in Medicine, ed. P. Szolowitz, Westview Press, Boulder, Colorado 1982, chapter 2.
• Kunz J.C. et al., Applications Development Using a Hybrid AI Development System, [w:] Artificial Intelligence Programming Environments, ed. R. Hawley, Ellis Horwood, Chichester 1987.
• Kwiatkowska M., Michalik K., Evaluation of Efficacy of Continuous Positive Airway Preassure Treatment Using Telehealth and Fuzzy-Logic Based Approach, [w:] Technologie wiedzy w zarządzaniu publicznym '08, red. J. Gołuchowski, A. Frączkiewicz-Wronka, Wydawnictwo UE, Katowice 2008.
• Kwiatkowska M., Michalik K., Kielan K, Computational Representation of Medical Concepts: A Semiotic and Fuzzy Logic Approach, [w:] Soft Computing in Humanities and Social Sciences, eds. R. Seizing, V. Sanz, Springer, Heidelberg 2012.
• Lee K.S., Lee J.K., Expert Systems for Marketing: From Decision Aid to Interactive Marketing, [w:l The Handbook of Applied Expert Systems, ed. J. Liebowitz, CRC Press, New York 1998.
• Liebowitz J., Addressing the Human Capital Crisis in the Federal Government. A Knowledge Management Perspective, Elsevier, Boston 2004.
• Liebowitz J., Expert Systems: An Integral Part of Knowledge Management, "Kybernetes" 1998, Vol. 27, Iss. 2.
• Liebowitz J., Knowledge Management. Learning from Knowledge Engineering, CRC Press, New York 2001.
• Liebowitz J., Knowledge Retention. Strategies and Solutions, CRC Press, London 2009.
• Liebowitz J., What They Didn't Tell You about Knowledge Management, The Scarecrow Press, Oxford 2006.
• Ligęza A., Logical Foundations for Rule-Based Systems, Springer, Berlin-Heidelberg 2006.
• Lighthill J., Report on Artificial Intelligence, 1973.
• Lloyd J.W., Foundations of Logic Programming, Springer, Heidelberg 1984.
• Longstaff A., Neurobiologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
• Luściński S., System ekspertowy do wspomagania zarządzania rozwojem systemów informatycznych w organizacji, [w:] Wiedza i komunikacja w innowacyjnych organizacjach. Systemy ekspertowe - wczoraj, dziś i jutro, red. J. Gołuchowski, B. Filipczyk, Wydawnictwo UE, Katowice 2010.
• Mach M.A., Temporalna analiza otoczenia przedsiębiorstwa. Techniki i narzędzia inteligentne, Wydawnictwo UE, Wrocław 2007.
• Mach - Król M.A., Michalik K., An Intelligent System with Temporal Extension for Reasoning about Legal Knowledge, KICSS 2013, Proc. of the 8 Int. Conf. on Knowledge Information and Creativity Support Systems, red. A.M.J. Skulimowski, November 7-9, Kraków 2013.
• Maciocha A., Zarządzanie wiedzą w DSZ, [w:] Decyzyjne Systemy Zarządzania, red. J. Kisielnicki, J. Turyna, Difin, Warszawa 2012.
• Management Extra. Making Sense of Data and Information, Elsevier, Heidelberg 2007.
• Marcinek T., Wskaźniki z rękawa, "Computerworld" z 19 maja 2003, nr 20/576.
• McDermott J., RI: The Formative Years, "Al Magazine", Summer 1981.
• Medsker L.R., Hybrid Neural Network and Expert Systems, Kluwer Academic Publishers, Boston 1994.
• Meseguer P., Expert System Validation through Knowledge Base Refinement, Proceedings IJCAI-93.
• Michalik K., Aitech DSS - Przykład modelu rozwiązywania złożonych problemów decyzyjnych z wykorzystaniem hybrydowych metod sztucznej inteligencji, [w:] Systemy wspomagania organizacji, red. J. Gołuchowski, H. Sroka, Wydawnictwo AE, Katowice 2001.
• Michalik K., Intelligent System for Financial Analysis, Proc. of the SPICIS'94 Int. Conf. on Intelligent Systems, Singapore 14-17 November 1994.
• Michalik K., Inżynieria wiedzy i systemy ekspertowe w zarządzaniu wiedzą i wspomaganiu decyzji biznesowych, "Journal of Management and Finance" 2012, No 1, Vol. 3.
• Michalik K., Modelowanie złożonych procesów gospodarczych za pomocą hybrydowych metod sztucznej inteligencji, [w:] Modelowanie procesów gospodarczych, red. S.Stanek, J. Mika, H. Sroka, Wydawnictwo AE, Katowice 1999.
• Michalik K., Neuronix - symulator sieci neuronowych, Aitech, Katowice 2006 (e-book).
• Michalik K., Ogólna charakterystyka systemu PC-Expert, [w:] Systemy produkcyjne - teoretyczne i praktyczne problemy projektowania, red. T. Krupa, IOSP, Warszawa 1990.
• Michalik K., PC-EXPERT: Szkieletowy system ekspercki w języku logiki, [w:] Systemy wspomagania decyzji - aspekty metodologiczne, red. H. Sroka, Wydawnictwo AE, Katowice 1988.
• Michalik K., PC-EXPERT - Szkieletowy system ekspercki w Prologu, materiały II Ogólnopolskiego Konwersatorium Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego pt. Sztuczna inteligencja, Warszawa 1987.
• Michalik K., PC-Shell/SPHINX jako narzędzie tworzenia systemów ekspertowych, [w:] Wiedza i komunikacja w innowacyjnych organizacjach, systemy ekspertowe - wczoraj, dziś, jutro, red. J. Gołuchowski, B. Filipczyk, Wydawnictwo UE, Katowice 2010.
• Michalik, PC-Shell - szkieletowy system ekspertowy o architekturze hybrydowej, Aitech, Katowice 2006, http://krzysztof-michalik.com/frec-e-books/.
• Michalik K., Programowanie logiczne jako narzędzie sztucznej inteligencji, Materiały na Konwersatorium pt. Sztuczna Inteligencja, ZG PTC, Warszawa 1986.
• Michalik K., Projekt komputerów piątej generacji, "Informatyka" 1988, nr 2.
• Michalik K., Regułowe systemy ekspertowe jako narzędzie wspomagania zarządzania wiedzą w administracji publicznej, TIAPISZ 2012, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa (w druku).
• Michalik K., Reguły biznesowe w zarządzaniu wiedzą, [w:] Technologie wiedzy w zarządzaniu publicznym '11, red. J. Gołuchowski, A. Frączkiewicz-Wronka, Wydawnictwo UE, Katowice 2012.
• Michalik K., Selected Aspects of Multi-Level Hybrid Al Environment for Decision Support, "Journal of Artificial Intelligence Studies" 2004, Vol. 1, No. 2 (24) (Special Issue).
• Michalik K., Wpływ inżynierii wiedzy na zarządzanie wiedzą w organizacji, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2012.
• Michalik K., Wprowadzenie do budowy aplikacji w hybrydowym systemie ekspertowym PC-Shell, Katowice 2012, http://krzysztof-michaIik.com/free-e-books/.
• Michalik K., Wspomaganie wybranych procesów zarządzania wiedzą przez regułowe systemy ekspertowe, Zeszyty Naukowe "Organizacja i Zarządzanie" nr 53, Politechnika Łódzka, Łódź 2013.
• Michalik K., Validation and Verification of Knowledge Bases in the Context of Knowledge Management. LOGOS Reasoning System Case Study, [w:] Technologie wiedzy w zarządzaniu publicznym '13, red. J. Gołuchowski, A. Frączkiewicz-Wronka, Wydawnictwo UE, Katowice 2013 (w druku).
• Michalik K., Zarządzanie wiedzą w organizacji z użyciem hybrydowego systemu ekspertowego, [w:] Wyzwania rozwojowe małych i średnich przedsiębiorstw, red. A. Zakrzewska-Bielawska, Difin, Warszawa 2011.
• Michalik K., Kwiatkowska M., Business Decision Support Using Hybrid Expert System, "Business Informatics" 20II, No. 21.
• Michalik K., Kwiatkowska M., Kielan K., Application of Knowledge-Engineering Methods in Medical Knowledge Management, Springer, Berlin 2012.
• Michalik K. et al., Application of Knowledge-Engineering Methods in Medical Knowledge Management, Springer, Berlin-Heidelberg 2012.
• Mikuła B., Geneza, przesłanki i istota zarządzania wiedzą, [w:] Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie, red. K. Perechuda, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
• Mikuła B., Organizacje oparte na wiedzy, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kraków 2006.
• Mikuła B., W kierunku organizacji inteligentnych. Elementy nowoczesnego zarządzania, Oficyna Wydawnicza Antykwa, Kraków 2001.
• Mikuła B., Zadania organizacji w zakresie zarządzania wiedzą. "E-mentor" nr 5(17)/2006.
• Mikuła B., Zarządzanie wiedzą w organizacji, [w:] Podstawy zarządzania przedsiębiorstwami w gospodarce opartej na wiedzy, red. B. Mikuła, A. Pietruszka-Ortyl, A. Potocki, Difin, Warszawa 2007.
• Minsky M.A., A Framework for Representing Knowledge, [w:] The Psychology of Computer Vision, ed. P. Winston, McGraw-Hill, New York 1975.
• Montana D., Davis L., Training Feedfonvard Neural Networks Using Genetic Algorithms, Proc. of llth Int. Joint Conf. on Artificial Intelligence, 1989.
• Morgan T., Business Rules and Information Systems: Aligning IT with Business Goals, Addison-Wesley, New York 2002.
• Moto-oka T., Kitsuregawa M., The Fifth Generation Computer - The Japanese Challenge, Wiley, New York 1985.
• Mui C., McCarthy W.E., FSA: Applying AI Techniques to the Familiarization Phase of Financial Decision Making, "IEEE Expert", Fall 1987.
• Mumford E., Macdonald W.B., XSEL'S Progress. The Continuing Journey of an Expert System, Wiley, New York 1989.
• NATO Software Engineering Conference, eds. P. Naur, B. Randell, NATO Science Committee, Garmisch, Germany, 7th to 11th October 1968.
• Newell A., The Knowledge Level, "Artificial Intelligence Journal" 1982, 18(1).
• Niederliński A., Aplikacje prawno-administracyjne systemów ekspertowych, [w:] Technologie wiedzy w zarządzaniu publicznym' 10, red. J. Gołuchowski, A. Frączkiewicz-Wronka, Wydawnictwo UE, Katowice 2010.
• Niederliński A., Programowanie w logice z ograniczeniami, Wydawnictwo Pracowni Komputerowej Jacka Skalmierskiego, Gliwice 2010.
• Niederliński A., rmes Rule-and Model-Based Expert Systems, Jacek Skalmierski Computer Studio, Gliwice 2008.
• Nonaka I., Takeuchi H., Kreowanie wiedzy w organizacji. Jak japońskie spółki dynamizują procesy innowacyjne, Poltext, Warszawa 2000.
• Nycz M., Wiedza w gospodarce opartej na wiedzy, [w:] Technologie wiedzy w zarządzaniu publicznym '09, red. J. Gołuchowski, A. Frączkiewicz-Wronka, Wydawnictwo AE, Katowice 2009.
• Owoc M.L., Wartościowanie wiedzy w inteligentnych systemach wspomagających zarządzanie, Wydawnictwo AE, Wroclaw 2004.
• Owoc M.L., Ochmańska M., Gładysz T., On Principles of Knowledge Validation, [w:] Validation and Verification of Knowledge Based Systems: Theory, Tools and Practice, eds. A. Vermesan, F. Coenen, Kluwer Academic Publishers, Boston 1999.
• Quillian M.R., Semantic Memory, [w:] Semantic Information Processing, ed. M. Minsky, MIT Press, Cambridge MA 1968.
• Palonka J., Kontrolling banku komercyjnego wspomagany przez SE, Wydawnictwo AE, Katowice 2004 (praca doktorska).
• Parsaye K., Chignell M., Expert Systems for Experts, Wiley, New York 1988.
• Perechuda K., Jakościowe kreowanie wiedzy - podejście japońskie, [w:] Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie, red. K. Perechuda, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
• Perkins W.A., Austin A., Adding Temporal Reasoning to Expert System Building Environments, "IEEE Expert", February 1990.
• Petrash G., Managing Knowledge Assets for Value, Knowledge-Based Leadership Conference, Linkage Inc., Boston 1996.
• Pleban B., Zastosowanie systemów ekspertowych w tworzeniu gier strategicznych, [w:] Wiedza i komunikacja w innowacyjnych organizacjach, systemy ekspertowe - wczoraj, dziś i jutro, red. J. Gołuchowski, B. Filipczyk, Wydawnictwo UE, Katowice 2010.
• Popie H.E., Heuristic Methods for Imposing Structure of Ill-Structured Problems, [w:] Artificial Intelligence in Medicine, ed. P. Szolovits, Westview Press, Boulder, Colorado 1982.
• Probst G., Raub S., Romhardt K., Zarządzanie wiedzą w organizacji, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004.
• Prywatna korespondencja z Edwardem Sternem, Directorate of Evaluation and Analysis, OSHA, USA (3 marca 2012).
• Puppe F., Systematic Introduction to Expert Systems. Knowledge Representations and Problem Solving Methods, Springer, Berlin 1993.
• Raczkowski K., Zarządzanie wiedzą w administracji celnej w systemie bezpieczeństwa ekonomiczno-społecznego, Difin, Warszawa 2010.
• Radosiński E., Systemy informatyczne w dynamicznej analizie decyzyjnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• Reichgelt H., Knowledge Representation. An Al Perspective, Ablex Publishing Corporation, Norwood NJ 1991.
• Ross R.G., Principles of the Business Rule Approach, Addison-Wesley, New York 2003.
• Ross R.G., Lam G.S.W., Business Analysis with Business Rules. Building Business Solutions, Business Rule Solutions LLC, 2011.
• Rousset M-C., On the Consistency of Knowledge Bases: The COVADIS System, "Computational Intelligence Journal" 1988, Vol. 4, No. 2.
• Rudenko D., Borisov A., An Overview of Blackboard Architecture Application for Real Tasks, Scientific proceedings of the Riga Technical University, Information Technology and Management Science, 2007.
• Schank R.C., Childers P.G., The Cognitive Computer. On Language, Learning and Artificial Intelligence, Addison-Wesley, Reading MA 1984.
• Schreiber G. et al., Knowledge Engineering and Management. The CommonKADS Methodology, The MIT Press, Cambridge MA2000.
• Sena J.A., Shani A.B., Intellectual Capital and Knowledge Creation: Towards an Alternative Framework, [w:] Knowledge Management Handbook, ed. J. Liebowitz, CRC Press, New York 1999.
• Sergot M. J. et al., The British Nationality Act as a Logic Program, "Communications of the ACM" May 1986, Vol. 29, No. 5.
• Simons G.L., Expert Systems and Micros, NCC Publications, Manchester 1985.
• Skyrme D.J., Knowledge Networking. Creating the Collaborative Enterprise, Butterworth-Heinemann, Oxford 1999.
• Smith L., Beyond the Internet. How Expert Systems Will Truly Transform Business, Stoddart Publishing, New York 2001.
• Smolarek M., Systemy ekspertowe jako narzędzie oceny przedsięwzięć inwestycyjnych, Wydawnictwo AE, Katowice 1997 (praca doktorska).
• Sobczak A., Architektura korporacyjna państwa jako narzędzie zarządzania cyfrową transformacją organizacji sektora publicznego, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2012.
• Sołtysik A., Systemy informatyczne z bazą wiedzy w procesach doboru pracowników, Wydawnictwo AE, Katowice 2002.
• Sopińska A., Wachowiak P., Modele zarządzania wiedzą w przedsiębiorstwie, "E-mentor" 2006, nr 1 (14), http://www.ementor.edu.pl/artykul/index/numer/ 14/id/275 (dostęp: 11.12.2012).
• Soucek B., The IRIS Group, Neural and Intelligent Systems Integration. Fifth and Sixth Generation Integrated Reasoning Information Systems, Wiley, New York 1991.
• Spek R. van der, Spijkervet A., Knowledge Management: Dealing Intelligently with Knowledge, [w:] Knowledge Management audits Integrative Elements, CRC Press, London 1997.
• Stefanowicz B., Informacja, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2010.
• Stefanowicz B., Wiedza, wybrane zagadnienia, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2011.
• Stansfield J.L., Greenfield N.R., PlanPower - A Comprehensive Financial Planner, "IEEE Expert", Fall 1987.
• Sterling L., Shapiro E., The Art of Prolog, MIT Press, Cambridge MA 1986.
• Stoner J., Wankel C., Kierowanie, PWE, Warszawa 1992.
• Studer R., Benjamins V.R., Fensel D., Knowledge Engineering: Principles and Methods, "Data & Knowledge Engineering" 1998, No. 25.
• Sturm J., Hurtownie danych Microsoft SQL Server. Przewodnik techniczny, APN Promise, Warszawa 2000.
• Surma J., Business Intelligence. Systemy wspomagania decyzji biznesowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• Swan J. et al., Knowledge Management - The Next Fad to Forget People, [w:] Proceeding of the 7th European Conf. on Information Systems, Copenhagen 1999.
• Szewczuk-Stępień M., Hybrid System Supporting the Decision Making of Investement in Energy Corporation, [w:] AICM'04 Artificial Intelligence in Control and Management, ed. J.S. Zieliński, Łódź 2004.
• Tiwana A., Przewodnik po zarządzaniu wiedzą e-biznes i zastosowania CRM, Placet, Warszawa 2003.
• Toffler A., Toffler H., Budowa nowej cywilizacji. Polityka trzeciej fali, Zysk i S-ka, Poznań 1996.
• Trajer J., System komputerowej analizy procesów suszenia i przechowywania warzyw, XI Ogólnopolskie Konwersatorium nt. "Sztuczna inteligencja - jej nowe oblicze", Siedlce-Warszawa, 29-30 września 1999.
• Traunmuller R., Modelling Law and Legal Expert Systems, [w:] Expert Systems in Public Administration, eds. I.Th.M. Snellen et al., Elsevier, Amsterdam 1989.
• Turner R., Logics for Artificial Intelligence, Ellis Horwood, Chichester 1984.
• Turski W.M., Propedeutyka informatyki, PWN, Warszawa 1985.
• Vamod T., Knowledge Representation, [w:] The Handbook of Applied Expert Systems, ed. J. Liebowitz, CRC Press, New York 1998.
• Vermesan A.I., Foundation and Application of Expert System Verification and Validation, [w:] The Handbook of Applied Expert Systems, ed. J. Liebowitz, CRC Press, New York 1998.
• Waleszko M., Mapowanie wiedzy ujętej w bibliotecznych .systemach klasyfikacyjnych, Babin 2.0 Bibliografia Analityczna Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, http://babin.bn.org.pl/?p=295 (dostęp: 16.07.2012).
• Walker M.G. et al., Minimycin, "M.D. Computing" July/August 1985, Vol. 2, No. 4.
• Waterman D., A Guide to Expert Systems, Addison-Wesley, Reading 1985.
• What They Didn't Tell You about Knowledge Management, ed. J. Liebowitz, Scarecrow Press, Lanham 2006.
• Wirth N., Algorytmy + struktury danych - programy, wydanie siódme, WNT, Warszawa 2004.
• Wolny W., Bazy wiedzy SE w bankowości, Wydawnictwo AE, Katowice 1999 (praca doktorska).
• Zadeh L.A., The Concept of a Linguistic Variable and Its Application to Approximate Reasoning, "Information Sciences" 1975, Part I, No. 8, Part II, No. 8, Part 111, No. 9.
• Zadeh L.A., Fuzzy Sets, "Information and Control" 1965, Vol. 8.
• Zarządzanie wiedzą, red. D. Jamielniak, A.K. Koźmiński, Wolter Kluwer Polska, Warszawa 2012.
• Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie, red. K. Perechuda, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
• Zeidenberg M., Neural Networks in Artificial Intelligence, Ellis Horwood, New York 1990.
• Zins C., Conceptual Approaches for Defining Data, Information and Knowledge, "Journal of the American Society for Information Science and Technology" 2007, 58(4).
• Zins C., Santos P.L.V.A.C., Mapping the Knowledge Covered by Library Classification Systems, "JASIST" 2011, Vol. 65, No. 5.
• http://www.alerant.com/business_solutions/business_rule_management/where_to_be_introduced (dostęp: 19.09.2012).
• http://www.dol.gov/elaws/OSHARecordkeeping.htm (dostęp: 20.08.2012).
• http://www.infogineering.net/data-information-knowledge.htm (dostęp: 25.06.2012).
• http://www.nongnu.org/efcp/ (dostęp: 30.07.2012).
• http://www.osha.gov (dostęp: 20.08.2012).
• http://protege.stanford.edu/ (dostęp: 30.10.2012).