Instytucjonalizacja przestrzeni społecznej poprzez dobra publiczne

• Autorzy: Jerzy Kleer

Warianty tytułu

Institutionalization of Social Space by Public Goods

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest próba przedstawienia przyczyn destrukcji przestrzeni społecznej, stanowiącej obszar wspólnego działania jednostek oraz większych grup ludzkich, w ramach zorganizowanych organizmów. Destrukcja jest skutkiem łamania obowiązujących norm porządku instytucjonalnego zarówno formalnego, jak i nieformalnego. Rodzi to liczne patologie, stanowiące syndrom braku zaufania, strachu i chciwości. Jest to zjawisko powszechne wskutek globalizacji i rewolucji informacyjnej. Destrukcja przestrzeni społecznej, w tym także publicznej, ma główne źródła w pojawieniu się z jednej strony jednolitej formy gospodarowania w postaci gospodarki rynkowej, a z drugiej istnienia zróżnicowanych systemów politycznych, społecznych i kulturowych w poszczególnych państwach. Na początku lat 90. XX w. próbowano narzucić jednolity model rozwoju oparty na teorii neoliberalnej (co w dużej mierze udało się osiągnąć), który w dużym stopniu jest odpowiedzialny za ową destrukcję. Destrukcja przestrzeni społecznej ma miejsce na poziomie światowym i państwowym. Jeśli na poziomie światowym przejawia się głównie w postaci braku ładu światowego i różnych typach rywalizacji, to na poziomie państw ma bardziej zróżnicowany charakter. Na obu jednak poziomach ma miejsce łamanie obowiązującego porządku instytucjonalno-prawnego. Destrukcja na poziomie światowym w istotny sposób wpływa na destrukcję na poziomie państwowym, jednakże decydujący, a także specyficzny wpływ mają w tym czynniki wewnętrzne. Destrukcja przejawia się olbrzymim zróżnicowaniem dochodowym, załamaniem rynku pracy, minimalizacją podaży dóbr publicznych, powiązaniem sił politycznych z biznesem oraz korupcjogennością, w tym także elit politycznych. Przywracanie ładu w przestrzeni publicznej może mieć miejsce poprzez wykorzystanie koncepcji globalnych dóbr publicznych. Proces ten może mieć charakter wieloetapowy, a globalne dobra publiczne muszą się charakteryzować: niesprzecznością z regułami gospodarki rynkowej, neutralnością ideologiczną, świadomością (przystąpienie do uczestnictwa w nich musi być dobrowolne). W początkowym okresie w tym procesie mogą uczestniczyć głównie państwa. (abstrakt oryginalny)

EN

The article focuses on what the author defines as the destruction of social space-understood as an area of collective functioning for individuals and larger groups of people within organized entities. The destruction of social space is the result of breaking rules governing the institutional order, both formal and informal, the author argues. This leads to various dysfunctions such as distrust, fear and greed. The process of destroying social space is a common phenomenon in the wake of globalization and the IT revolution, according to Kleer. Social space is being destroyed mainly due to the emergence of a uniform pattern of governance in the form of a free-market economy and the existence of diversified political, social and cultural systems in various countries, the author says. In the early 1990s, a mostly successful attempt was made to impose a unified model of development based on the neo-liberal theory, Kleer notes, adding that this model is largely responsible for the progressive destruction of social space. The process of destroying social space is taking place at the global and national levels, according to the author. At the global level, this is reflected by a lack of global order and different types of competition. At the national level, the process has been more diverse. At both levels, the process results in breaking the existing institutional and legal order, Kleer says. The destruction of social space at the global level has a substantial impact on what happens at the national level, though internal factors play a key role, the author argues. He adds that the process of destroying social space is reflected in major income disparities, job market problems, a substantially reduced supply of public goods, dubious ties between politics and business, and corruption. The concept of global public goods could help restore order to the social sphere, according to Kleer. This could be a multi-stage process based on ideologically neutral global goods complying with the rules of a free-market economy, the author argues. He adds that participation in this process should be voluntary and initially dominated by whole countries rather than smaller entities. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Instytucje publiczne; Dobra publiczne; Przestrzeń społeczno-gospodarcza; Przestrzeń publiczna

EN

Public institutions; Public goods; Social economic space; Public space

• Czasopismo: Gospodarka Narodowa
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 5
• Strony: 29--52

Twórcy

autor

Jerzy Kleer

• Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Warszawa

Bibliografia

• Beck U. [2012], Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa, Scholar, Warszawa.
• Buchanan J. [1976], Taxation In Fiscal Exchange, "Journal of Public Economics", no. 6 (July-August).
• Buchanan J. [1986], Liberty, Market and State, Political Economy in the 1980s, Brighton, Sussex, Harvester.
• Eriksen T.H. [2002], Tyrania chwili. Szybko i wolno płynący czas w erze informacji, PIW, Warszawa.
• Fukuyama F. [2009], Koniec historii, Znak, Kraków.
• Giddens A. [2006], Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Golka M. [2012], Cywilizacja współczesna i globalne problemy, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Griswald E. [2013], Dziesiąty równoleżnik. Doniesienia z pogranicza chrześcijaństwa i islamu, Muza, Warszawa
• . Kaul I., Grunberg I., Stern M.A. [1999], Global Public Goods, Oxford University Press, New York.
• Kennedy P. [1994], Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek. Przemiany gospodarcze i konflikty zbrojne w latach 1500-2000, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Kleer J. [2005], Sektor publiczny jako przejaw ciągłości państwa narodowego, w: Instytucje -fundament czy fasada polityki makroekonomicznej, Wydział Nauk Ekonomicznych UW, Warszawa.
• Kleer J. [2006], Globalizacja a państwo narodowe i usługi publiczne, Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus", PAN, Warszawa.
• Kleer J. [2008], Samorząd lokalny: Trójkąt współdziałania czy konfrontacji, w: Samorząd lokalny - dobro Publiczne, CeDeWu, Warszawa.
• Kleer J. [2009], Samorząd lokalny - dobro publiczne, w: Samorząd lokalny. Od teorii do badań empirycznych, CeDeWu, Warszawa.
• Kleer J. [2013], Globalne zagrożenia rozwoju (koncept teoretyczny i obszary badawcze), w: Kryzysy systemowe, Komitet Prognoz "Polska 2000 Plus" PAN, Warszawa.
• Ogburn W.F. [1964], On Culture and Social Change, New York.
• Ott A.F. [2002], The Public Sector in the Global Economy. From the Driver's Seat to the Beack Seat, Edward Elgar, Chelthenham.
• Rodrik D. [2011], Jedna ekonomia, wiele recept. Globalizacja, instytucje i wzrost gospodarczy, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• Samuelson P. [1954], The Pure Theory of Public Expeditures, "Review of Economics and Statistics", November.
• Sztompka P. [2003], Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków.
• Tauffet J.P. [2006], Advancing Public Goods. Edward Elgar, Cheltenham.
• West S. [2009], The Decline of the welfare State: Can the European Union Harmonize Pension Policy? "Colgate Academic Review", vol. 5.
• World Population Prospects. The Revision [2011], vol. I: Comprehensive Tables, The United Nations Development Programme, New York.