Partnerstwa w programie LEADER: czy można stwierdzić, że LEADER nie buduje kapitału społecznego na polskiej wsi?

• Autorzy: Ryszard Kamiński

Warianty tytułu

Partnerships in the LEADER Programme: Can We Posit That LEADER Does Not Build the Social Capital in Rural Areas in Poland?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jedną z przesłanek uruchomienia w Polsce programu LEADER było przyczynienie się do wzrostu kapitału społecznego wiejskich społeczności. W dokumentach programowych można znaleźć odniesienia wprost do tych założeń. Najpierw w 2004 r., bezpośrednio po przystąpieniu do Unii Europejskiej, w jednym z programów wspierających rolnictwo pojawiło się działanie pilotażowe, o którym napisano: "Pilotażowy Program LEADER+" ma na celu pobudzenie aktywności środowisk lokalnych i ich zaangażowanie w tworzenie oraz realizację lokalnych strategii rozwoju obszarów wiejskich (SPO 2004-2006). W unijnym okresie programowania 2007-2013 znalazły się jeszcze bardziej bezpośrednie odniesienia do kapitału społecznego: Celem Osi czwartej LEADER jest przede wszystkim aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie kapitału społecznego na wsi, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja (PROW 2007-20132). Czy jednak program LEADER spełnia te oczekiwania? Czy przenoszony z krajów Europy Zachodniej biurokratyczny mechanizm oddziaływania na wspólnoty lokalne może przyczynić się do zmian społecznych na polskiej wsi? Po sześciu latach od nominalnego rozpoczęcia wdrażania tego programu (faktyczne nastąpiło to 2 lata później) w Polsce można pokusić się już o pierwsze oceny. Niniejszy tekst jest próbą odpowiedzi na powyższe pytania i osadzenia programu oraz podejścia LEADER w kontekście polskiej wsi. (fragment tekstu)

EN

One of the reasons for launching the LEADER programme in Poland was enhancing social capital of rural communities. Rural areas in Poland for years associated with farming and food production have been characterised, from the social capital perspective, by its closed forms of bonding. LEADER programme builds so called weak social bonds and social capital bridging forms of the linking type. However, the mode of implementation of the programme in Poland is linked to extensive bureaucracy, excessive dependence on local governments and limited confidence of the institutions responsible for the programme in its beneficiaries. All this may blight the chances of positive influence of the programme on building social capital in the rural Poland. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Program LEADER; Kapitał społeczny; Obszary wiejskie

EN

LEADER Programme; Social capital; Rural areas

• Czasopismo: Polityka Społeczna
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 1 (tematyczny) Aktywizacja społeczna a rozwój społeczności: zasoby, kompetencje, partnerstwo
• Strony: 27--31

Twórcy

autor

Ryszard Kamiński

• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

Bibliografia

• Adamski T. (2008), Pomiędzy zaufaniem a kontrolą - rola wiedzy lokalnej w pilotażowym programie LEADER w Polsce, w: H. Podedworna, P. Ruszkowski (red.), Społeczne aspekty zrównoważonego rozwoju wsi w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Bourdieu P. (1997), The Forms of Capital, w: A.H. Halsey, H. Lauder, P. Brown, A.S. Wells (red.), Education: Culture, Economy, Society, Oxford: Oxford University Press.
• Christensen J. (1983), Rural Denmark 1750-1980, The Central Co-operative Committee of Denmark, Copenhagen, s. 9.
• European Social Survey 2006 (ESS): http://www.europeansocialsurvey.org/
• Fedyszak-Radziejowska B. (2010), Społeczności wiejskie pięć lat po akcesji do UE - sukces spóźnionej transformacji, w: J. Wilkin, I. Nużyńska (red.), Polska wieś 2010. Raport o stanie wsi, Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Warszawa: Wydawnictwo Scholar, s. 90.
• Fedyszak-Radziejowska B. (2006), Czy kapitał społeczny bez społecznego zaufania jest możliwy?, w: K. Szafraniec (red.), Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, Warszawa, IRWiR PAN, s. 127.
• Fukuyama F. (1997), Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, tłum. A Śliwa, L. Śliwa, Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Grudziecka L. (2010), Partnerstwa lokalne jako struktura służąca budowaniu i wzmacnianiu kapitału społecznego, w: M. Klimowicz, W. Bokajło (red.), Kapitał społeczny - interpretacje, impresje, operacjonalizacja, Warszawa: Wydawnictwo CeDeWu.
• Herbst J. (2008), Wieś obywatelska, w: J. Wilkin, I. Nurzyńska (red.), Polska wieś 2008. Raport o stanie wsi, Warszawa: Fundacja na rzecz Polskiego Rolnictwa.
• Jahns H. (2008), Koncepcja realizacji zasady Good Governance w Polsce - refleksje do dyskusji, Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
• Kaźmierczak T. (2007), Kapitał społeczny a rozwoju społeczno-ekonomiczny - przegląd pojęć, w: T. Kaźmierczak, M. Rymsza (red.), Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, s. 55.
• Kierunki Rozwoju Obszarów Wiejskich założenia do "Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich" (2010), Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa, s. 79.
• Knieć W. (2007), Władza w LGD, Kwartalnik Krajowej Sieci LEADER+ nr 4, s. 18-19.
• Kukowski J. (2009), Szanse i zagrożenia związane z programem LEADER - z perspektywy samorządu województwa, w: Wasielewski K. (red.), Tworzenie partnerstw lokalnych i ich sieci na obszarach wiejskich. Doświadczenia z funkcjonowania programu LEADER w Polsce w latach 2004-2009, Bydogoszcz: Wyższa Szkoła Gospodarki, s. 103.
• O'Reilly S. (1998), Wieś a Unia Europejska: przypadek Irlandii, w: A. Kaleta (red.), Rozwój obszarów wiejskich w perspektywie integracji z Unią Europejską, Instytut Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 71.
• Putnam R.D. (2000), Bowling Alone - The Collapse and Revival of American Community, New York: Simon &Schuster.
• Putnam R.D. (1995), Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Kraków: Znak, Warszawa: Fundacja im. S. Batorego.
• Rifkin J. (2003), Wiek dostępu, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
• Rogers M.E., Burdge R.J., Korsching P.F., Donnermeyer J.F. (1988), Social Change in Rural Societies, New Jersey: Prentice Hall, Inc., s. 197.
• Styk J. (2006), Solidarność lokalna w życiu społeczności wiejskich, w: J. Styk, P. Węgierkiewicz (red.), Samorząd pomocniczy na wsi polskiej. Między tradycją a ponowoczesnością, Konin: Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów.
• Sztompka P. (2007), Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków: Znak, s. 224.
• Trutkowski C., Mandes S. (2005), Kapitał społeczny w małym mieście, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wieruszewska M., red. nauk. (2002), Samoorganizacja w społecznościach wiejskich. Przejawy, struktury, zróżnicowania, Warszawa: IRWiR PAN.
• Wieruszewska M. (2007), W kręgu kapitału społecznego, w: M. Wieruszewska (red.), Tu i tam. Migracja z polskich wsi za granicę, Warszawa: IRWiR PAN, s. 203.
• Woolcock M. (2001), The Place of Social Capital in Understanding Social and Economic Outcomes. ISUMA, "The Canadian Journal of Policy Research", Vol. 30, nr 2.