Kapitałowy system rentierski - nowy paradygmat alokacji dochodów w cyklu życia gospodarstwa domowego

• Autorzy: Tadeusz P. Lenart , Stanisław Nowak

Warianty tytułu

Capital Pension System : A New Paradigm for the Allocation of Income in the Household Life Cycle

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule poddano krytycznej ocenie państwowe redystrybucyjne systemy emerytalne oraz przedstawiono propozycję budowy kapitałowego systemu rentierskiego. Jako podstawową ułomność systemów państwowych wskazano: finansowanie dochodów ludzi starych oparte na zasobach pracy młodszych pokoleń oraz centralne zarządzanie budżetami gospodarstw domowych. Uzasadniając potrzebę zmiany paradygmatu alokacji dochodów w cyklu życia gospodarstwa domowego, dokonano analizy: celu gospodarstwa domowego, zasobów, jakie posiada do jego realizacji, ograniczenia budżetowego oraz współczesnych uwarunkowań aktywności zawodowej. Propozycje zmian wsparto wnioskami wynikającymi z egzo- i endogenicznych modeli wzrostu gospodarczego. Jako główny postulat wskazano potrzebę stworzenia powszechnego (obowiązkowego) systemu opartego na indywidualnej własności zasobów zabezpieczających konsumpcję okresu starości. System ten powinien być oparty na transformacji zasobu pracy w zasób kapitału. Zużywający się w miarę upływu czasu zasób pracy zostałby zastąpiony zasobem kapitału rosnącym w miarę upływu czasu. Państwu proponuje się pozostawić jedynie funkcje: 1) weryfikacji spełniania obowiązku posiadania przez obywateli/rezydentów zasobu kapitałowego stosownie do wieku osoby, 2) obsługi ryzyka resztkowego, czyli zabezpieczenia tych, którzy z różnych przyczyn utracili zdolność do pracy przed zgromadzeniem kapitału zapewniającego minimalny poziom konsumpcji. W końcowej części artykułu przedstawiono propozycję etapowego przejścia na kapitałowy system rentierski.(abstrakt oryginalny)

EN

The article critically evaluates the redistributive state pension systems and proposes the construction of a capital pension system. Financing the incomes of the retirees with the contributions from the younger generations' labor resources, and the central management of household budgets are seen as the main weaknesses of the state pension systems. In order to justify the need for a shift in the paradigm of the household's life cycle income allocation, the paper analyses the household goal, resources at its disposal, its budget constraint, and the current economic activity context. Proposed changes are supported by the conclusions derived from both the exogenous and endogenous economic growth models. The paper stresses the need for a universal (compulsory) system based on an individual ownership of resources which would secure the consumption for the retirement age. Such system should be based on the transformation of labor resource into the stock of capital. The labor resources, diminishing over time, would be replaced with the concurrently growing capital resources. The state should be responsible exclusively for 1) verifying the fulfillment of the citizen's or the resident's obligation to hold the capital stock corresponding to his age, 2) assuming residual risks to secure the minimal level of consumption for those who had lost the ability to work before they accumulated the necessary funds. The paper concludes with a suggestion for a gradual transition to the capital pension system.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Cykl życia; Gospodarstwa domowe; System emerytalny; Reforma systemu emerytalnego; Ubezpieczenia społeczne; Zmienna objaśniająca

EN

Life cycles; Households; Pension schemes; Pension system reform; Social insurance; Exogenous variable

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 3 (66)
• Strony: 263--285

Twórcy

autor

Tadeusz P. Lenart

• Izba Gospodarcza Ubezpieczeń i Obsługi Ryzyka

autor

Stanisław Nowak

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Ambachtsheer K.P., Ezra D.D. [2001], Fundusze emerytalne, Oficyna Ekonomiczna, Kraków.
• Baar N. [1993], Ekonomika polityki społecznej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. [1999], Mikroekonomia, PWE, Warszawa.
• Bezpieczeństwo dzięki różnorodności, reforma systemu emerytalno-rentowego w Polsce [1997], Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego, Warszawa.
• Bieńkowski W., Radło M-J.(red.) [2010], Wzrost gospodarczy czy bezpieczeństwo socjalne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Friedman M. [1957], Theory of the Consumption Function, Princeton University Press, Princeton, "General Series", No. 63.
• Friedman M., Friedman R. [1996], Wolny wybór, Wydawnictwo Panta, Sosnowiec.
• Gomułka S. [2010], Wybór między wzrostem gospodarczym i bezpieczeństwem socjalnym a międzynarodowe różnice preferencji, w: Wzrost gospodarczy czy bezpieczeństwo socjalne? W. Bieńkowski, M-J. Radło (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Góra M. [2003], System emerytalny, PWE, Warszawa.
• Jan Paweł II [2006], Dzieła zebrane, tom I, Encykliki, Wydawnictwo M, Kraków.
• Jędrusik-Jankowska I. [2001], Ubezpieczenie emerytalne, trzy filary, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa.
• Lucas R.E. [1988], On the Mechanics of Economics Development, "Journal of Monetary Economics", July.
• Modigliani F., Brumberg R. [1954], Utililty Analysis and the Consumption Function: An Interpretation of Cross-Section Data, w: K.K. Kurihara (ed.), Post-Keynesian Economics, Rutgers University Press, New Brunswick, N.J.
• Muszalski W. [2004], Ubezpieczenie społeczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Niedziółka P. [2009], Fundusze hedgingowe a stabilność finansowa, Difin, Warszawa.
• Piasecki R. (red.) [2007], Ekonomia rozwoju, PWE, Warszawa.
• Piñera J. [1996], Empowering Workers: The Privatization of Social Security in Chile, Cato Institute, http://www.josepinera.com
• Stiglitz J.E. [2004], Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Romer D. [2000], Makroekonomia dla zaawansowanych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Romer P.M. [1986], Increasing Returns and Long-Run Growth, "Journal of Political Economy", October.
• Sopoćko A. [2005], Rynkowe instrumenty finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Super D.E. [1972], Psychologia zainteresowań, Warszawa.
• Super D.E. i in. [1957], Vocational Development: A Framework for Research, Teachers College Press, New York.
• Szumlicz T. [2005], Ubezpieczenie społeczne, teoria dla praktyki, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-Warszawa.
• Tokarski T. [2007], Teoretyczne podstawy przyczyn zróżnicowania rozwoju gospodarczego, w: Ekonomia rozwoju, R. Piasecki (red.), PWE, Warszawa.
• Welfe W. (red.) [2007], Gospodarka oparta na wiedzy, PWE, Warszawa.
• Zieliński T. [2004], Nowe emerytury - samoubezpieczenie na starość, w: Konstrukcje prawa emerytalnego, T. Bińczycka-Majewska (red.), Zakamycze, Kraków.
• Żukowski M. [2006], Reformy emerytalne w Europie, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań.