Porównanie kosztów pracy wybranych przedsiębiorstw przemysłowych

• Autorzy: Edmund Kurtys

Warianty tytułu

Comparison of Costs of Labour in Chosen Industrial Enterprises

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Społeczne koszty pracy stanowię wartościowo wyrażone nakłady związane z uczestniczącym w działalności gospodarczej czynnikiem pracy żywej, które pokrywane są ze środków zarówno jednostek gospodarczych, jak i budżetu państwa. Od społecznych kosztów pracy, będących kategorią makroekonomiczną, należy odróżnić koszty pracy jednostki gospodarczej, które są kategorią mikroekonomiczną. Koszty pracy jednostki gospodarczej stanowię ponoszone przez nią wartościowe wyrażone nakłady związane z czynnikiem ludzkim, niezależnie od tego, z jakich źródeł są finansowane. Za najodpowiedniejszą z punktu widzenia wartości poznawczej i przydatności praktycznej uznano klasyfikację kosztów pracy jednostki gospodarczej, klasyfikację, w której wyodrębnia się następujące ich składniki: 1) koszty wynagrodzeń za pracę, 2) podatek od płac, 3) składki na ubezpieczenia społeczne, 4) koszty dojazdu pracowników do pracy, 5) koszty bezpieczeństwa i higieny pracy, 6) koszty szkolenia i doskonalenia kadr, 7) koszty działalności socjalno-bytowej obciążające pracodawcę i 8) inne koszty pracy. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że rola całkowitych kosztów pracy była duża, choć zróżnicowana, w rozpatrywanych przedsiębiorstwach w badanym okresie, o czym świadczy ich stosunek do całkowitych kosztów własnych. Relacja ta w przedsiębiorstwie 1, 2 i 3 kształtowała się odpowiednio jak 2:6:3. Relacja kosztów wynagrodzeń za pracę do całkowitych kosztów własnych była również zróżnicowana, co zostało spowodowana nie tyle różnicami między rozpatrywanymi przedsiębiorstwami w jednostkowym koszcie wynagrodzeń za pracę, co różnicami między nimi w pracochłonności i materiałochłonności procesu produkcji. Dość istotne zmiany wystąpiły w strukturze całkowitych i jednostkowych kosztów pracy w ujęciu dynamicznym w każdym przedsiębiorstwie, co spowodowało różnice między rozpatrywanymi przedsiębiorstwami w roli poszczególnych składników w tych kosztach w kolejnych latach badanego okresu. Koszty wynagrodzeń za pracę stanowiły większość kosztów pracy, przy czym wskaźnik struktury przez wahania wzrósł w przedsiębiorstwie 1 z 63,7 do 64,5%, zmalał w przedsiębiorstwie 2 z 64,8 do 63,3% 1 utrzymał się na poziomie 64,7% w przedsiębiorstwie 3. Korzystna zmiana wystąpiła więc tylko w przedsiębiorstwie 2, gdyż rosnący wskaźnik struktury pozapłacowych kosztów pracy jest postępową tendencją rozwojową w tej dziedzinie. Przedsiębiorstwo 1 ponosiło w badanym okresie najwyższy jednostkowy koszt pracy wśród rozpatrywanych przedsiębiorstw. Stosunek tego kosztu do najniższego kosztu pracy, którym, z wyjątkiem roku 1976, legitymowało się przedsiębiorstwo 3, wykazywał zmienność (od 112,2 do 118,2%) przy ogólnej tendencji do wzrostu. O różnicach między rozpatrywanymi przedsiębiorstwami w wysokości swego kosztu zadecydowały głównie różnice między nimi w jednostkowych kosztach wynagrodzeń za pracę, podatku od płac i składek na ubezpieczenia społeczne. (abstrakt oryginalny)

EN

Social costs of labour constitute expressed according to values autlays connected with participating in the economic activity factor of direct labour, which are covered from means of both economic units and from the state budget. Social costs of labour, which are a macroeconomic category must be differentiated from costs of labour of an economic unit, which are a microeconomic category. Costs of labour of an economic unit constitute sustained by it outlays expressed according to values connected with human factor, regardless the source they are financed from. The most adequate from the point of view of cognitive value and practical use classification of the costs of labour of an economic unit was such in which the following components are differentiated: 1) costs of remunerations for labour, 2) wages tax, 3) insurance premium, 4) the costs of commuting, 5) work safety and hygiene, 6) costs of education and training of skilled workers, 7) costs of social activities sustained by the employer and 8) other costs of labour. The results of studies show that the role of total labour costs was big, though various, in the considered enterprises, which can be seen in their relation to total self-costs. This relation in enterprise 1, 2 and 3 was shaped 2-6-3 accordingly. The relation of costs of remuneration for labour to total self-costs was also differentiated, which was caused not so much by differences between the considered enterprises as regards unit cost of remuneration for labour but by differences between them as regards labour intensity and material intensity of the process of production. Quite considerable changes appear in the structure of total and unit costs of labour from a dynamic point of view in each enterprise, which caused differences between the enterprises in question as to the role of particular components in these costs in the subsequent years of the studied period. The costs of remuneration for labour constituted most of the labour costs and the structure index rose due to fluctuations in enterprise 1 from 63,7% to 64,5%, decreased in enterprise 2 from 64,8% to 63,3% and remained at 64,7% in enterprise 3. Thus a favorable change appeared only in enterprise 2, since the growing index of structure of mon- wages costs of labour is a progressive tendency of development in this field. Enterprise 1 during the studied period sustained the highest unit cost of labour among the considered enterprises. The relation of this cost to the lowest cost of labour, which, with the exception of 1976 had enterprise 3, showed changeability (from 112,2% to 118,2%) with a general growing tendency. The differences between the studied enterprise as regards this cost are coused mainly by differences in unit costs of remuneration for labour, wages tax and insurance premiums. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Koszty pracy; Przedsiębiorstwo przemysłowe; Badania porównawcze

EN

Labour costs; Industrial enterprises; Comparative examination

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1984
• Numer: nr 122 Prace z zakresu ekonomiki produkcji
• Strony: 124--162

Twórcy

autor

Edmund Kurtys

Bibliografia

• K. Sowowa, Analiza międzyzakładowa kosztów własnych w przemyśle, Polskie Wydawnictwo Gospodarcze, Warszawa 1959.
• K. Sowowa, Analiza międzyzakładowa w przemyśle, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1965.
• F. Leitner, Wirtschaftslehre der Unternehmung, Verlag von Walter de Gruyter a. Co., Berlin-Leipzig 1926.
• F. Schmidt, Allgemeine Betriebswirtschaftslehre, t. II, Betriebswirtschftslicher Verlag Dr. F. Gabler, Wiesbaden 1929.
• H. Hallama, Koszty pracy ludzkiej w przedsiębiorstwie przemysłowym, w pracy zbiorowej: "Człowiek w przedsiębiorstwie", Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1962.
• J. Kordaszewski, Płaca i zatrudnienie w przemyśle. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1969.
• S. Sudoł, Metody analizy kosztów pracy w przedsiębiorstwie przemysłowym, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1967.
• S. Sudoł, Koszty pracy, w pracy zbiorowej pod red. A. Sajkiewicz: Ekonomika pracy, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1977.
• Z. Miśkiewicz, Koszty pracy w rachunku ekonomicznym produkcji przemysłu maszynowego, Instytut Organizacji Przemysłu Maszynowego, Warszawa 1976.
• J. Górka, Koszty pracy, w pracy zbiorowej pod red. F. Michonia: "Ekonomika pracy. Materiały do studiowania". Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1977.
• S. Chomętowski, K. Górka, Koszty pracy, Zycie Gospodarcze, nr 14, 1973.
• K. Górka, S. Chomętowski, Badanie kosztów pracy w przemyśle, Ekonomika i Organizacja Pracy, nr 4, 1974.
• J. Rutkowski, Koszty pracy w budownictwie. Polityka Społeczna, nr 6, 1977.
• L. Bednarski, Analiza ekonomiczna, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1979.
• E. Kurtys, Analiza całkowitych kosztów własnych, w pracy zbiorowej pod red. E. Kurtysa: "Analiza ekonomiczna przedsiębiorstw przemysłowych w zarysie", Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Poznań 1982.
• S. Kozłowski, Kompleksowy rachunek ekonomiczny w gospodarce zasobami siły roboczej, Ekonomika i Organizacja Pracy, nr 3, 1975.
• G. Kruczkowska, Egalitaryzm a płace, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1979.
• A. Melich, Podstawy teorii płac w socjalizmie, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1973.
• J. Szczepaniak, Analiza finansowa w przedsiębiorstwie przemysłowym, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1969.