Obszary alienacji człowieka pracy w ujęciu Karola Marksa i Karola Wojtyły/Jana Pawła II

• Autorzy: Arkadiusz Olczyk

Warianty tytułu

Alienation Areas of Human Working in Research of Karol Marks and Karol Wojtyła/John Paul II

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Praca jest jednym z podstawowych wymiarów ludzkiego istnienia. Tylko człowiek jest zdolny do wykonywania pracy i ona sama jest tym, co go wyróżnia z całego s'wiata przyrody. Poprzez pracę człowiek transcenduje ten świat i wznosi się ponad naturę. Na każdym etapie humanizacji natury, czyli nadawania jej wysiłkiem umysłu i rąk cech osobowych (kultury), widać głęboki związek pracy z godnością jej autora i adresata (człowieka). To właśnie osobowa godność człowieka pracującego, będącego imago Dei, nadaje ludzkiej pracy wyjątkową specyfikę. Człowiek jest najwyższą wartością i celem, do którego wszystko inne jest skierowane i któremu wszystko inne jest podporządkowane. Aby zatem obronić godność pracy, trzeba stale przypominać fundamentalne dla apologii jej personalistycznego sensu słowa Jana Pawła II, że to praca jest "dla człowieka", a nie "człowiek dla pracy" (LE 6). Zagubienie tożsamości człowieka pracy, a właściwie ciągłe jej gubienie w dziejach ludzkości, wynika z niezachowania podstawowej hierarchii wartości, z niszczenia warunków "etycznej istoty pracy" (LE 6), co prowadzi nieodwołalnie do deprecjacji jego osobowej godności, do zniewolenia go w pracy i poprzez pracę, czyli do jego alienacji. (fragment tekstu)

EN

Work is one of the fundamental dimensions of eveiyday human life. It is ambivalent. It can make the human rich, it can be a source of his personal, social and spiritual development. On the other hand, it can degenerate him, humiliate and oppress him. That means to alienate him. K. Marks wrote about the problem of alienation. According to him, the basis of every kind of alienation is economical one concerned with the phenomenon of alienated work (entfremdete Arbeit). The economical alienation (hand work) leads towards creating new forms of alienation: socio-political alienation, philosophical and ideological alienation and religious one (head works). According to Marks, overcoming the alienation is possible by cancelling the system of private owning of production means in die socialist structure. On the other hand, K. Wojtyla/John Paul II shows other sources and areas of human working. He emphasizes that the work is "for the human" not "the human is for work" (LE 6). Every form of alienation (in the area of freedom and conscious, unemployment, ideological deformation, denying of participation in social life and in accordance with commonwealth care) has the anthropological dimension, as "the first basis of works worth is the human being - its subject" (LE 6). That is why, it is essential to unite strengths and ideas in bringing die work back its personalistic worth. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Etos pracy; Etyka chrześcijańska; Kościół katolicki

EN

Work ethos; Christian ethics; Roman Catholic Church

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2015
• Tom: Etos pracy w przestrzeni społeczno-pastoralnej
• Strony: 319--335

Twórcy

autor

Arkadiusz Olczyk

• Wyższy Instytut Teologiczny w Częstochowie

Bibliografia

• Adamski F., Prawo do pracy. Personalistyczny punkt widzenia, "Communio", 4 (1984) nr 2.
• Bartnik Cz., Kreacyjny charakter pracy, "Roczniki Teologiczno-Kanoniczne", 30 (1983) z. 2.
• Bartnik Cz., Praca jako wartość humanistyczna, Lublin 1991.
• Bartnik Cz., Szatan społeczny, "Ethos", 5 (1992) nr 17.
• Chenu M.-D., Pour une théologie du travail, Paris 1955.
• Czarnocka E. i in., Bezrobocie młodzieży [w:] Raport o młodzieży, red. B. Fatyga, M. Szymańczak, Warszawa 1992.
• Dec I., Elementy antropologiczne w encyklice Jana Pawła II "Laborem exercens" [w:] Powołany do pracy, red. J. Krucina, Wrocław 1983.
• Engels F., Rola pracy w procesie uczłowieczenia małpy, Warszawa 1947.
• Granat W., Alienacja [w:] Encyklopedia Katolicka, red, F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułkowski, 1.1, Lublin 1989.
• Graniewska D., Bezrobocie a rodzina [w:] Bezrobocie - wyzwanie dla polskiej gospodarki, red. E. Frątczak, Z. Strzelecki, J. Witkowski, Warszawa 1993.
• Jan Paweł II, Bez poszanowania praw człowieka nie jest możliwa normalizacja życia w społeczeństwie. Przemówienie do przywódców federacji związków zawodowych 9 lutego 1982 r. [w:] Nauczanie Papieskie, t. 5, cz. 1: 1982, Poznań 1993.
• Jan Paweł II, Centesimus annus. Encyklika z okazji 100-ej rocznicy ogłoszenia "Rerum novarum", Warszawa 1991.
• Jan Paweł II, Christifideles laici. Adhortacja Apostolska o powołaniu i misji świeckich w Kościele i świecie, Poznań 1992.
• Jan Paweł II, Człowiek - miarą sprawiedliwości. Przemówienie do robotników "Solvayu" w Rosignano 19 marca 1982 r. [w:] Nauczanie Papieskie, t. 5, cz. 1: 1982, Poznań 1993.
• Jan Paweł II, Dziewięćdziesiąta rocznica encykliki "Rerum Novarum". Przemówienie odczytane przez Kardynała Sekretarza Stanu 15 maja 1981 r. [w:] Nauczanie Papieskie, t. 4, cz. 1: 1981, Poznań 1989.
• Jan Paweł II, Gratissimam sane. List do rodzin [w:] Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie, red. K. Lubowicki, t. 2, Kraków 1999.
• Jan Paweł II, Laborem exercens. Encyklika o pracy ludzkiej, Warszawa 2007.
• Jan Paweł II, Polska potrzebuje dzisiaj ludzi sumienia. Homilia podczas Mszy św. w Skoczowie 22 maja 1995 r" "L'Osservatore Romano", 16 (1995) nr 7.
• Jan Paweł II, Praca jest dobrem człowieka. Przemówienie w Hobart 27 listopada 1986 r., "L'Osservatore Romano", 8 (1987) nr 2.
• Jan Paweł II, Praca jest znakiem jedności i solidarności, "L'Osservatore Romano", 3 (1982) nr 7-8.
• Jan Paweł II, Prawo człowieka do pracy i do ziemi. Homilia w Nowym Targu 8 czerwca 1979 r. [w:] Nauczanie Papieskie, t. 2, cz. 1: 1979.
• Jan Paweł II, Prawo do pracy i do sprawiedliwości społecznej. Przemówienie do grupy robotników chrześcijańskich 9 grudnia 1978 r. [w:] Nauczanie Papieskie, t. 1: 1978.
• Jan Paweł II, Reconciliado et paenitentia. Adhortacja apostolska o pojednaniu i pokucie w dzisiejszym posłannictwie Kościoła, Wrocław 1999.
• Jan Paweł II, Redemptor hominis. Encyklika z początku papieskiej posługi [w:] Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków 1996.
• Jan Paweł II, Sollicitudo rei socialis. Encyklika z okazji dwudziestej rocznicy ogłoszenia "Populorum progressio" [w:] Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków 1996.
• Jan Paweł II, Struktury, odpowiedzialność osobista, solidarność. Przemówienie na spotkaniu ze światem pracy w Bottrop 2 maja 1987 r., "L'Osservatore Romano", 8 (1987) nr 7.
• Kania J., Prawo do pracy w dokumentach nauki społecznej Kościoła, Kraków 1990.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 2002.
• Kowalczyk S., Zarys filozofii człowieka, Sandomierz 1990.
• Kowalczyk S., Z problematyki dialogu chrześcijańsko-marksistowskiego, Warszawa 1977.
• Kowalczyk S., Z refleksji nad człowiekiem. Człowiek, społeczność, wartość, Lublin 1995.
• Machinek M., Alienacja [w:] Jan Paweł II, Encyklopedia nauczania moralnego, red. J. Nagórny, K. Jeżyna, Radom 2005.
• Mariański J., Etos pracy bezrobotnych, Lublin 1994.
• Marks K., Engels F., Dzieła, t. 2, Warszawa 1961.
• Marks K., Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne z r. 1844 [w:] K. Marks, E Engels, Dzieła, t. 2, Warszawa 1960.
• Marx K., Das Kapital, Bd. 1, Berlin 1955.
• Nagórny J., Solidarność i sprzeciw u podstaw uczestnictwa w życiu społecznym, "Roczniki Teologiczne", 38-39 (1991-1992) z. 3.
• Nagórny J., Teologicznomoralne podstawy uczestnictwa chrześcijan w życiu społecznym [w:] Zaangażowanie chrześcijan w życiu społecznym, red. A. Marcol, Opole 1994.
• Nagórny J., Współczesny człowiek - drogą Kościoła. Refleksja nad nauczaniem Jana Pawła II, "Roczniki Teologiczne", 40 (1993) z. 3.
• Ozdowski J., Alienacja i humanizacja pracy w przemyśle, "Zeszyty Naukowe KUL", 4 (1961) nr 4.
• Rosik S., Sumienie - problem żywotny współczesności [w:] Ad libertatem in veritate. Księga pamiątkowa dedykowana księdzu profesorowi Alojzemu Marcolowi, red. E Morciniec, Opole 1996.
• Sieg J., Pracodawca pośredni - zagadnienie przezwyciężenia alienacji [w:] Powołany do pracy, red. J. Krucina, Wrocław 1983.
• Strzeszewski Cz., Zadania związków zawodowych według encykliki Laborem exercens [w:] Powołany do pracy, red. J. Krucina, Wrocław 1983.
• Styczeń T., Problem sensu i wartości pracy [w:] Laborem exercens. Tekst i komentarze, red. J. Gałkowski, Lublin 1986.
• Styczeń T., Szostek A., Liberalizm po marksistowskiu. Antropologiczne implikacje marksistowskiej soteriologii [w:] Wobec filozofii marksistowskiej. Polskie doświadczenia, red. A. Stępień, Rzym 1987.
• Szewczyk J., Dialektyka uprawiania marksizmu, Warszawa 1974.
• Szewczyk J., O istocie marksistowskiej filozofii, "Studia Filozoficzne", 56 (1969) nr 1.
• Tarnowski K., Tischner J., Wilkanowicz S., Na marginesie "Centesimus annus", "Znak", 43 (1991) nr 6.
• Tischner J., Polski kształt dialogu, Paryż 1981.
• Tokarski W., Personalistyczno-aksjologiczna koncepcja pracy. Studium z katolickiej nauki społecznej, Warszawa-Lublin-Jaworzno 2011.
• Troska J., Chrześcijanin wobec pracy. Praca realizacją powołania człowieka, "Poznańskie Studia Teologiczne", 4 (1983).
• Wojtyła K., Osoba i czyn [w:] Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne, red. T. Styczeń [i in.], t. 4, Lublin 1994.
• Wojtyła K., Osoba; podmiot i wspólnota, "Roczniki Filozoficzne KUL", 24 (1976), z. 2.
• Wojtyła K., Uczestnictwo czy alienacja? [w:] Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne, red. T. Styczeń [i in.], t. 4, Lublin 1994.
• Załęski P., Neoliberalizm i społeczeństwo obywatelskie, Toruń 2012.
• Zdybicka Z., Człowiek - zbawcą człowieka? Uwagi o marksistowskiej teorii religii [w:] Wobec filozofii marksistowskiej. Polskie doświadczenia, red. A. B. Stępień, Rzym 1987.
• Zuziak W., Problem bezrobocia [w:] Chrześcijanin wobec... zagadnień społecznych, red. E Andryszczak, Kraków 2002.
• Zwoliński A., "Laborem exercens" jako encyklika o "błędzie antropologicznym" [w:] Praca kluczem polityki społecznej. Materiały sympozjum w 25-lecie wydania encykliki "Laborem exercens" Jana Pawła II, red. J. Mazur, Lublin 2007.