Ekspansja korporacji transnarodowych w latach 1990-2013

• Autorzy: Aneta Kosztowniak

Warianty tytułu

TNC expansion from 1990 to 2013

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest przedstawienie ekspansji korporacji transnarodowych (KTN), z uwzględnieniem liczby filii zagranicznych i ich pozycji ekonomicznej oraz zidentyfikowanie kluczowych sektorów zainteresowania w latach 1990-2013. Postawiono trzy zasadnicze pytania: 1) jakie ważniejsze zmiany nastąpiły w ekspansji KTN? 2) czy rośnie znaczenie KTN z krajów rozwijających się i krajów transformacji gospodarczej, a jeśli tak, to z jakich regionów? oraz 3) jakie są dalsze perspektywy rozwoju KTN w gospodarce światowej? Tekst powstał głównie na podstawie analizy literatury przedmiotu oraz danych statystycznych UNCTAD. Sformułowano tezę, iż od lat 90. XX w. rośnie udział KTN z krajów rozwijających się i krajów transformacji w zagranicznych inwestycjach bezpośrednich (ZIB), wobec jego spadku ze strony krajów rozwiniętych. Świadczy to o wzroście siły inwestycyjnej korporacji wywodzących się z tych państw, a w przyszłości oznaczać będzie wzrost konkurencji globalnej. Główne wioski z przeprowadzonej analizy są następujące: 1) nastąpił wzrost ekspansji KTN, zauważalny we wzroście liczby koncernów i ich filii za granicą oraz pozycji ekonomicznej, 2) wzrósł udział KTN z krajów rozwijających się i krajów transformacji w inwestycjach realizowanych za granicą, 3) w 2011 r. doszło do zrównania wartości napływu strumieni ZIB na rynki krajów rozwiniętych z napływem na rynki krajów rozwijających się i krajów transformacji, 4) w ostatniej dekadzie, KTN z regionu Azji (Chin) uczestniczą w fuzjach i przejęciach, osiągając dodatnie salda nabycia netto, wobec sald sprzedaży netto wykonywanych przez korporacje ze strony krajów rozwiniętych (USA, Wielka Brytania czy Niemcy), 5) przewiduje się, że nastąpi spotęgowanie konkurencji globalnej pomiędzy KTN, ze względu na chęć "utrzymania" szybkiego wzrostu potencjału korporacji z krajów rozwijających się i krajów transformacji, wobec chęci "odzyskania" dynamiki wzrostu sprzed kryzysu finansowego przez korporacje z krajów rozwiniętych. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper traces the expansion of transnational corporations (TNC), with a particular focus on their foreign subsidiaries, economic position and the key sectors in which they were involved from 1990 to 2013. The author asks three fundamental questions: 1) What significant changes occurred in the process of TNC expansion during this period? 2) Is the importance of TNCs from developing and transition economies growing? 3) What are the future prospects of TNC development in the global economy? The paper is the result of a study of literature on the topic and UNCTAD statistical data. The author formulates a thesis that the role of TNCs from developing and transition economies in foreign direct investment (FDI) has grown since the 1990 s, while the proportion of TNCs from developed countries has shrunk. This testifies to the growing investment power of corporations from developing and transition economies, and it also means that global competition will increase in the future, the author says. According to the author, the main conclusions from the conducted analysis are as follows: 1) TNC expansion is intensifying, as reflected by an increased number of corporations and their subsidiaries abroad as well as their stronger economic position; 2) TNC from developing and transition economies play an increasing role in foreign investment; 3) In 2011, the value of FDI inflows to developed countries equalled that of FDI inflows to developing and transition countries; 4) Over the past decade, TNCs from Asia, especially China, have participated in many mergers and takeovers, achieving a positive net balance of acquisitions (versus the net balance of sales posted by corporations from developed countries such as the United States, Britain and Germany); 5) It is anticipated that global competition between TNCs will escalate because corporations from developing and transition countries aspire to maintain their fast-growing potential, while corporations from developed countries are seeking to regain their pre-crisis growth dynamics. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przedsiębiorstwo międzynarodowe; Cele przedsiębiorstwa; Przedsiębiorstwo zagraniczne; Kraje rozwijające się; Kraje wysoko rozwinięte

EN

International enterprise; Corporate objectives; Foreign enterprises; Developing countries; High-developed countries

• Czasopismo: Gospodarka Narodowa
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 6
• Strony: 101--128

Twórcy

autor

Aneta Kosztowniak

• Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu

Bibliografia

• Bossak J. W. [2004], Alianse technologiczne i globalne partnerstwo strategiczne, w: Międzynarodowa zdolność konkurencyjna kraju i przedsiębiorstw. Wyzwania dla Polski na progu XXI wieku, J. W. Bossak, W. Bieńkowski, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Buckley P. J., Casson M. C. [1976], The Future of the Multinational Enterpise, Macmillan, New York.
• Caves R. E. [1982], Multinational Enterprise and Economic Analysis, Cambridge University Press, Cambridge.
• Ciamaga L. [2003], Struktura gospodarki światowej, WSHE w Warszawie, Warszawa.
• Corden W. M. [1995], The Normative Theory of International Trade, w: Handbook of International Economics, red. R. W. Jones, P. B. Koenen, Elsevier, Amsterdam.
• Cyrson E. [1981], Korporacje wielonarodowe. Prawidłowości ekspansji, PWN, Warszawa.
• Drelich K. [2011], Fuzje i przejęcia w latach 2007-2009 - Polska na tle tendencji globalnych, Instytut Rozwoju Przedsiębiorstw, Kraków.
• Dunning J. H. [1970], Studies in International Investment, London.
• Dunning J. H. [1981], International Production and Multinational Enterprise, Macmillan, London.
• Dunning J. H. [1992], The Global Economy, Domestic Governance, Strategies and Transnational Corporations; Interactions and Policy Implications, "Transitional Corporations", no. 1.
• Explore FDI sector/industry data with fdi Markets [2015], Cross Boarder Investment Monitor, (online), http:// fdimarkets.com (2.04.2015).
• Foreign Direct Investment Statistics. How Countries Measure FDI [2015], IMF, (online), https://www.imf.org/external/pubs/ft/fdis/2003/fdistat.pdf. (24.03.2015).
• Gorynia M. [2007], Strategie zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw, PWE, Warszawa.
• Gorynia M., Jankowska B. [2007], Teorie internacjonalizacji, "Gospodarka Narodowa", nr 10.
• Gorynia M., Samelak O. [2013], Przegląd badań nad funkcjonowaniem filii korporacji transnarodowych w Polsce, "Gospodarka Narodowa", nr 10 (266).
• Gray H. P. [1980], A Theory of International Trade Among Industrial Nations, "Weltwirtschaftliches Archiv", vol. 116.
• Grochulski A. [1973], Korporacje międzynarodowe, PWN, Warszawa.
• Hegerty S. W. [2014], Do International Capital Flows Worsen Macroeconomic Volatility in Transition Economies?, "Bulletin of Applied Economics", vol. 1 (1), Mega Publishing Limited.
• Hennart J. F. [1982], A Theory of Multinational Enterprise, The University of Michigan Press, Ann Arbor.
• Hill H., Jongwanich J. [2009], Outward Foreign Direct Investment and the Financial Crisis in Developing East Asia, "Asian Development Review", vol. 26, no. 2.
• Hirsch S. [1977], Rich Man`s Poor Man`s and Everyman`s Goods. Aspects of Industralization, J. C. B. Mohr, Tűbingen.
• Hymer S. H. [1976], The International Operations of National Firms: A Study of Direct Foreign Investment, MIT Press, Cambridge.
• Ietto-Gillies G. [2005], Transnational Corporations and International Production. Concepts, Theories and Effects, Edward Elgar, Cheltenham.
• International Standard Industrial Classification of All Economic Activities (ISIC) [2008], United Nations, Statistical papers Series M, no. 4/Rev. 4, New York (online), http://unstats.un.org/unsd/publication/seriesM/seriesm_4rev4e.pdf (10.03.2014).
• Jankowiak A., [2007], Znaczenie korporacji transnarodowych w rozwoju regionu Azji i Pacyfiku, w: Azja-Pacyfik. Obraz gospodarczy regionu, red. B. Drelich-Skulska, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. O. Langego we Wrocławiu, Wrocław.
• Karaszewski W. [2004], Bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Polska na tle świata, TNOiK Dom Organizatora, Toruń.
• Kisiel-Łowczyc A. B. [2000], Współczesna gospodarka światowa, PWE, Gdańsk.
• Knickerbrocker F. T. [1973], Oligopolistic Reaction and Multinational Enterpise, Harvard University Press, Cambridge.
• Kotler P., Jatusripitak S., Maesincee S. [1999], Marketing narodów - Strategiczne podejście do budowania bogactwa narodowego, Wydawnictwo PSB, Kraków.
• Liberska B. [2002], Globalizacja. Mechanizmy i wyzwania, PWE, Warszawa.
• Luo Y. [2003], Market - Seeking MNE`s in an Emerging Market: How Parent - Subsidiary Links Shape Overseas, "Journal of IBS", Palgrave Macmillan, Hampshire, s. 293-297.
• Machała R. [2007], Przejęcia i fuzje. Wpływ na wartość firm, Oficyna Wydawnicza Unimex, Wrocław.
• Misala J. [2003], Współczesne teorie wymiany międzynarodowej i zagranicznej polityki ekonomicznej, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Misala J. [2007], Międzynarodowa zdolność konkurencyjna i międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej, Politechnika Radomska, Radom.
• Modelski G. [1979], Transnational Corporations and World Order: Readings in International Political Economy, W. H. Freeman and Company, San Francisco.
• Multinational Corporations in World Development [1973], United Nations Department of Economic and Social Affairs, New York, w: List of Publications on Foreign Direct Investment and Transactional Corporations (1973-2003), United Nations, UNCTAD, New York-Geneva 2004/1.
• OECD Declaration and Decisions on International Investment and Multinational Enterprises: Basic Text [2012], OECD (online), http://www.oecd.org/daf/inv/investment-policy/ConsolidatedDeclarationTexts.pdf (27.03.2015).
• Ozawa T. [1992], Foreign Direct Investment and Economic Development, "Transnational Corporations", no.1.
• Porter M. [1990], The Competitive Advantage of Nations, The Free Press, New York.
• Przybylska K. [2001], Determinanty zagranicznych inwestycji bezpośrednich w teorii ekonomicznej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2001.
• Przybylska K. [2005], Proces internacjonalizacji przedsiębiorstwa w teorii ekonomicznej, "Zeszyty Naukowe" nr 3, WSE w Bochni.
• Rymarczyk J. [2004], Internacjonalizacja i globalizacja przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa.
• Rymarczyk J. [2010], Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa.
• Sandschneider H. [2002], Transaction Cost Theory of Internalization, University of Paderborn, Faculty of Economics, Institute for Organization and International Management, June, 12th.
• Sokołowicz M. E. [2011], Region w gospodarce globalnej - bezpośrednie inwestycje zagraniczne a rozwój regionu, w: Region w gospodarce opartej na wiedzy, red. A. Nowakowska, Z. Przygodzki, M. E. Sokołowicz, Difin, Warszawa.
• Sowa K. [2006], Strategie konkurencji korporacji transnarodowych, Difin, Warszawa.
• The IT resolution and business dynamism [2002], WPOIT, METI, Tokio.
• Transition Economies: Implications for Development [2006] (online), http://unctad.org/en/Docs/wir2006_en.pdf (10.03.2015).
• Transnational Corporations and the Internationalization of R&D [2005], UNCTAD, s. XIX-XXI, (online), http://unctad.org/en/Docs/wir2005_en.pdf (10.02.2015).
• UNCTAD FDI-TNC-GVC Information System, FDI/TNC database [2015], UNCTAD (online), http://www.unctad.org/fdistatistics) (15.04.2015).
• UNCTADStat [2014], (online), http://unctadstat.unctad.org/wds/TableViewer/tableView.aspx. (2.04.2015).
• Vernon R. [1966], International Trade and International Investment in the Product Cycle, "Quartely Journal of Economics", no. 2.
• Weresa M. A. [2012], Systemy innowacyjne a konkurencyjność w świetle wybranych koncepcji teoretycznych, "Prace i Materiały Instytutu Gospodarki Światowej", nr 311, Warszawa, s. 1-28, (online), http://kolegia.sgh.waw.pl/pl/KGS/struktura/IGS-KGS/publikacje/Documents/Weresa_311.pdf (10.03.2015).
• World Investment Report: FDI from Developing and Transition Economies: Implications for Development [2006], UNCTAD, s. 164-173, (online), http://unctad.org/en/Docs/wir2006_en.pdf (10.02.2015).
• World Investment Report: Investing in the SDGs: An Action Plan [2014], UNCTAD, s. xviii, 4-10, 213-216, (online), http://unctad.org/en/pages/PublicationWebflyer.aspx?publicationid=937 (10.03.2015).
• World Investment Report: Towards a New Generation of Investment Policies [2012], UNCTAD (online), s. 33, http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/wir2012_embargoed_en.pdf (10.03.2015).
• World Investment Report: Transnational Corporations and Infrastructure Challenge [2008], UNCTAD (online), http://unctad.org/en/Docs/wir2008_en.pdf (10.03.2015).
• World Investment Report: Transnational Corporations, Agricultural Production and Development [2009], UNCTAD (online), https://www.imf.org/external/pubs/ft/bop/2009/09-13.pdf (10.03.2015).
• Zorska A. [1998], Ku globalizacji? - Przemiany w korporacjach transnarodowych i w gospodarce światowej, PWN, Warszawa.
• Zorska A. [2002], Korporacje międzynarodowe w Polsce. Wyzwania w dobie globalizacji i regionalizacji, Difin, Warszawa.
• Zorska A. [2012], Outscoring i offshoring w ujęciu paradygmatu DLE, "Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie", nr 4.